نام پژوهشگر: سلمان جلالی کهنوج
سلمان جلالی کهنوج منصور تقوایی
در مناطق خشک و نیمه خشک، خشکی از مهمترین تنش های محیطی است که اثرات نامطلوبی روی جوانه زنی و بنیه اولیه بذرها دارد. جهت بررسی واکنش اکوتیپ های متفاوت گیاه ماریتیغال به تنش خشکی و نیز تاثیر پرایمینگ بر تقویت بنیه اولیه بذرهای آن، آزمایشات جوانه زنی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام شد. در آزمایش اول فاکتور خشکی در 4 سطح (fc، fc 75% ، fc 50% و fc 25%) و فاکتور منبع بذر (اکوتیپ) نیز در 4 سطح (اصفهان، اهواز، مجارستان و مشهد) بود. در آزمایش دوم، فاکتور خشکی در 4 سطح (fc، fc 75% ، fc 50% و fc 25%) و فاکتور مدت زمان پرایمینگ با peg (پلی اتیلن گلایکول 6000) نیز در 4 سطح (بدون پیش تیمار، 2 ، 4 و 6 روز پیش تیمار) مورد بررسی قرار گرفت. اکوتیپ های مختلف نسبت به تنش خشکی واکنش های متفاوتی را نشان دادند. اکوتیپ مشهد دارای بیشترین درصد جوانه زنی (75%)، طول ساقه چه، طول ریشه چه و وزن خشک ساقه چه بود. بیشترین میزان سرعت جوانه زنی (11/3)، وزن خشک ریشه چه و بنیه اولیه در اکوتیپ اهواز مشاهده شد. با افزایش تنش خشکی از شاهد به سطح 4 (fc 25%)، از میزان صفات مورد بررسی کاسته شد به جز صفت وزن خشک ریشه چه و بنیه اولیه بذر که در سطح سوم خشکی (fc50%) به حداکثر رسید و سپس کاهش یافت به طور کلی با افزایش خشکی، اکوتیپ اهواز دارای بالاترین سازگاری بود. پرایمینگ بذر نیز باعث بهبود بنیه اولیه بذر شد. با افزایش مدت زمان پرایمینگ، از درصد جوانه زنی بذور کاسته شد. بطوری که چوانه زنی بذور بدون پیش تیمار، بالاترین مقدار (حدود 80%) را دارا بودند. در حالی که درصد جوانه زنی در بذوری که 6 روز تحت پرایمینگ قرار گرفته بودند به 30% کاهش یافت. با افزایش مدت زمان پیش تیمار تا 4 روز، صفات طول ساقه چه، طول ریشه چه، وزن خشک ساقه چه و وزن خشک ریشه چه افزایش یافت و پس از آن، افزایش مدت زمان پیش تیمار به 6 روز، تاثیری بر صفات مورد نظر نداشت. به عنوان مثال طول ساقه چه از 12/7 سانتی متر در سطح اول مدت پیش تیمار (بدون پیش تیمار) به 7/10 سانتی متر در سطح سوم (4روز پیش تیمار) رسید. طول ریشه چه از 15 سانتی متر به47/27 سانتی متر، وزن خشک ساقه چه از 80/2 گرم به 55/3 گرم و وزن خشک ریشه چه از 9/2 گرم به 19/4 گرم رسید. از بین صفات مورد بررسی، تنها صفت درصد جوانه زنی در سطح اول پیش تیمار (بدون پیش تیمار) به حداکثر (77%) رسید