اردبیل یکی از شهرهای با اهمیت ایران به شمار می آید و دارای آثار و ابنیه ی تاریخی و جاذبه های طبیعی زیاد می باشد . این شهر با وجود اینکه در دوران مغول آسیب های زیادی دیده بود اما همچنان به عنوان دارالارشاد و مرکز تجمع صوفیه جایگاه خاصی داشت و علما و صوفیه و دیگر قشرهای مرتبط با مسائل فرهنگی در آن فعالیت داشته اند و این شهر از مراکز عمده ی تصوف آذربایجان به شمار می رود . شیخ فرج اردبیلی ، شیخ ابوسعید اردبیلی ، محیی اردبیلی ، شیخ ابو زرعه ی اردبیلی ، خواجه کمال الدین اردبیلی ، پیرعبدالملک ، پیر شمس الدین ، پیر زرگر ، پیر مادر ، پیرسحران و ... از جمله ی پیران و مشایخ این شهر هستند . و همچنین طریقت صفویه و به ویژه شیخ صفی الدین اردبیلی در رونق و ترویج عرفان و تصوف در این دیار تاثیرات بسزایی داشته اند . در این رساله سعی گردیده است که آثار و احوال عرفای برجسته ی اردبیل و نقش آن ها در شناخت هویت فرهنگی و دینی این دیار مورد بررسی قرار گیرد .