هدف این تحقیق شناخت منشا و ماهیت پدیده گردوغبار و شرایط همدید هوا در زمان رخداد ریزگردها و آثار و پیامدهای زیست محیطی نامطلوب آن ها در زندگی فردی و اجتماعی انسان هاست که می تواند در تعیین روش های کنترل آن نقش مهم و بسزایی داشته باشد.بدین منظور ضمن شناسایی روزهای گردوغباری شرایط همدید فراسنج های جوی (رودبادها، همگرایی شار رطوبت، ضخامت جو، امگا و فشار تراز دریا )در ترازها و ساعات مختلف بررسی گردید. همچنین جهت مطالعه تغییرات کیفیت هوا در روزهای گردوغباری شهرستان همدان عناصر اصلی آلاینده های هوا بررسی و مقایسه شدند. پس از انجام تحلیل خوشه ای با استفاده از نرم افزار متلب بر روی داده های فشار تراز دریا و لایه 500 هکتو پاسکال 6 الگوی اصلی فشار و 3 الگوی ضامت جو برای پدیده گردوغبار شهرستان همدان شناسایی شد. نتایج تحقیق نشان دادند که بیشتر از 60 درصد رویداهای گردوغبار همدان متعلق به گروه های گردوغبار مختلف با منشا خارج ایستگاه و بیشتر از 98 درصد جز گروه های گردوغبار وزشی با شدت متوسط بودند. قرارگیری الگوهای پرفشار سطح زمین و فراز ترازمیانی جو در دوره سرد و مرطوب سال از عوامل جوی مهم در تشکیل گروه گردوغبار وزشی هوای کدر و نیز افزایش غلظت آلاینده های هوا است. همچنین الگوهای کم فشار، ناوه شرق دریای مدیترانه و حرکات صعودی سطح زمین از عوامل جوی موثر در تشکیل گروه های گردوغباری گرم و خشک سال از جمله گروه های با منشا خارج ایستگاه است که این نوع الگو منجر به کاهش غلظت آلاینده ها بجز آلاینده ذرات معلق هوا در سطح زمین بوده است. نتایج بررسی تابع همگرایی در این تحقیق نشان داد که گروه های گردوغباری با منشا خارج ایستگاه و فصول گرم و خشک نسبت به گروه های فصل سرد و مرطوب دارای متوسط تابع همگرایی بیشتری در ترازهای پایینی هستند. و حداکثر همگرایی رطوبت 12 گرم در گروه های گردوغباری نیز نتواسته است مانعی برای پدیده گردوغبار در ترازهای سطحی باشد. همچنین تراز 700 هکتوپاسکال و ساعت 6 در تمام ترازهای جوی از عوامل رطوبتی مهم و موثر در سازوکار پدیده گردوغبار همدان شناخته شدند.