نام پژوهشگر: عزت‌الله رئیسی

بررسی عوامل موثر در توسعه کارست در پهنه های کارستی زاگرس با استفاده از اطلاعات رقمی سنجش از دور و gis
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز 1387
  حمیده غیثی   محمد زارع

در این تحقیق به بررسی درجه اهمیت عوامل موثر در توسعه کارست در بخشی از پهنه کارستی زاگرس در استان فارس پرداخته شده است. بدین منظور لایه های اطلاعاتی لیتولوژی، چگالی خطواره ها، شیب سطح زمین، بارش، دما و پوشش گیاهی با استفاده از اطلاَعات رقمی سنجش از دور، نقشه های زمین شناسی، نقشه های توپوگرافی، نقشه پوشش گیاهی و آمار بارش و دما تهیه و در سیستم سامانه جغرافیایی (gis) نقشه پتانسیل کارستی شدن تهیه و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. لایه های اطلاعاتی مختلف با اعمال قضاوت کارشناسی و بازدیدهای صحرایی بصورت نقشه های معیار طبقه بندی شده و با ترکیب وزنی مناسب که نشان دهنده درجه اهمیت هر کدام از عوامل می باشد با روش هم پوشانی وزن دار شده (weighted overlay) با هم تلفیق شدند. در این روش وزن هر لایه با توجه به تاثیری که آن لایه در توسعه کارست دارد بصورت درصد تعیین می شود و نقشه‎یا مدلی بوجود می آید که توسعه کارست را در سازندهای مختلف دارای پتانسیل کارستی شدن نشان میدهد. مدل مذکور با استفاده از مقدار دبی (درجه بزرگی گروه دبی ) چشمه ها و ایندکس توسعه کارستی شدن ارزیابی و مدل ارائه شده، تدقیق گردید. بطوریکه هم خوانی مطلوبی بین دبی چشمه ها و ایندکس بافرهای در نظر گرفته شده بر روی نقشه مدل نهایی مشاهده شد.

رابطه هیدروژئولوژیکی و مهاجرت آلاینده های دریاچه مهارلو در آبخوانهای مجاور
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده علوم 1388
  فاطمه بهمنی   عزت الله رئیسی

دریاچه شور مهارلو در جنوب ایران قرار دارد. تحقیقات گذشته نشان می دهد که غلظت برخی فلزات سنگین بالاتر از حد مجاز است. نفوذ آب شور دریاچه مهارلو ممکن است؛ آب با کیفیت خوب آبخوان های مجاور را آلوده کند. هدف از این مطالعه تعیین غلظت و مکانیزم انتقال عناصر کمیاب در سه آبخوان معرف، مجاور است. یونهای اصلی، ph، هدایت الکتریکی و 66 عنصر کمیاب در دریاچه مهارلو و سه آبخوان مجاور در دو فصل خشک و تر اندازه گیری شد. منحنی غلظت یونهای اصلی، تیپ آب، اندیس اشباع کانی ها، نسبتهای هیدروشیمیایی، روند غلظت یونهای اصلی و فلزات سنگین؛ نشان می دهد که آب دریاچه مهارلو وارد آبخوانهای مجاور می شود. غلظت آرسنیک، سرب، سلنیوم، منگنز و بور در دریاچه مهارلو و برخی منابع آب آبخوانهای مجاور بالاتر از حد مجاز بود. درصد اختلاط آب دریاچه مهارلو با آبخوانهای مجاور با استفاده از تبادل یونی کلر محاسبه شد. غلظت برخی از فلزات سنگین در آبخوانهای مجاور بیش از مقدار قابل انتظار بر اساس درصد اختلاط است؛ که به نظر می رسد علت اصلی آن مهاجرت فلزات سنگین به صورت فرم کلوئیدی در آبخوانها است. کلوئیدها در هنگام نمونه برداری فیلتر شدند؛ بنابراین فقط فلزات محلول در آب اندازه گیری شد. آب آبخوان در کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد؛ بنابراین کلوئیدها توسط خاک جذب می شوند. مواد آلی کلوئیدها را می شکنند و فلزات سنگین وارد آب زیرزمینی می شوند. بنابراین غلظت فلزات سنگین افزایش می یابد. کاهش بده و عمق چاههای پمپاژ، انتقال چاههای پمپاژ نزدیک دریاچه به ارتفاع بالاتر، ساخت سد زیرزمینی و حفاظت از ساحل دریاچه، روشهای هیدروژئولوژیکی است که می تواند باعث کاهش غلظت فلزات در آبخوان های اطراف گردد.

زمین شیمی زیست محیطی و منشأ عناصر سنگین در دریاچه مهارلو، جنوب شرق شیراز
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده علوم 1388
  گیتی فرقانی تهرانی   سروش مدبری

در این رساله برای ارزیابی زیست محیطی آلودگی دریاچه مهارلو به عناصر آرسنیک، کروم، مس، کادمیم، سرب، روی، نیکل، کبالت، منگنز و آهن، و تعیین منشأ عناصر، غلظت حل شده عناصر در آب سطح دریاچه، ورودیهای اصلی منتهی به آن، غلظت کل، و گونه سازی عناصر در رسوبات سطحی و مغزه های رسوبی، و غلظت کل و انحلال پذیر در استیک اسید نمونه های خاک مجاور دریاچه مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که خاک مجاور دریاچه به عناصر کادمیم، آرسنیک، کروم، و نیکل آلوده است؛ منشأ آلودگی آرسنیک و کادمیم خاک، انسانزاد و منشأ آلودگی عناصر کروم و نیکل خاک، طبیعی است، و این احتمال وجود دارد که خاک مجاور دریاچه منبع ورود آرسنیک و کادمیم به آن باشد. آب دریاچه مهارلو به جز کروم، نسبت به تمام عناصر مورد مطالعه آلوده است و غلظت بالای عناصر در آب دریاچه ناشی از ویژگیهای خاص دریاچه مهارلو (شامل بالا بودن غلظت کاتیونهای اصلی در آب دریاچه، حضور کلر به عنوان آنیون اصلی در آب، درصد پایین ماده آلی و کربنات رسوبات دریاچه، و ظرفیت تبادل کاتیون پایین رسوبات) می باشد. این مطالعه نشان می دهد که رسوبات بستر دریاچه مهارلو به عنوان مخزن آلودگی فلزات عمل می کنند، اما سازوکار جذب عناصر توسط رسوبات بستر دریاچه برای کاهش قابل توجه غلظت بیشتر عناصر مورد مطالعه در آب، به اندازه کافی موثر نبوده است. مطالعه غلظت کل فلزات در رسوبات سطحی و مغزه های رسوبی دریاچه مهارلو نشان می دهد که رسوبات به عناصر آرسنیک، سرب، کادمیم، و کبالت آلودگی شدیدتری دارند. نتایج استخراج ترتیبی عناصر نشان می دهد که علاوه بر منبع عناصر (انسانزاد یا طبیعی)، عوامل دیگر شامل ویژگیهای محیط (eh ، ph، شوری، درصد ماده آلی)، و عنصر (از قبیل شعاع یونی) بر گونه سازی عناصر در دریاچه مهارلو موثر هستند. گونه سازی عناصر نشان می دهد که عناصر کروم، آهن، و مس نامتحرک و منشأ آنها عمدتاً طبیعی است، در حالی که دیگر عناصر مورد مطالعه عمدتاً از منشأ انسانزاد وارد دریاچه شده اند. از آنجا که غلظت کادمیم، کبالت، و سرب در مجموع دو فاز اول استخراج شده بیش از 50 درصد است، این عناصر بالاترین خطر زیست محیطی را در بین عناصر مورد مطالعه دارند.