مقدمه: کنجد (sesamum indicum l.) به دلیل تولید ترکیبات لیگنانی از جمله سزامین و سزامول دارای اهمیت ویژه ای است. سزامین از دسته لیگنان های فوروفوران است که در گیاهان آوندی و خصوصا" گونه کنجد وجود دارد. سزامین به دلیل دارا بودن اثرات بیولوژیکی سودمند در پستانداران مورد توجه زیادی قرار گرفته اما نقش های فیزیولوژیکی و بیوسنتزی آن هنوز شناسایی نشده است. در سال های اخیر تلاش های زیادی برای شناسایی ژن های دخیل در مسیر بیوسنتزی سزامین انجام شده است. هدف: در این تحقیق ابتدا بهینه سازی کشت سوسپانسیون سلولی کنجد انجام شد و سپس تاثیر دو الیسیتور نانو ذره روی و کبالت بر میزان بیان چهار ژن کلیدی دخیل در بیوسنتز سزامین شامل cyp81q1، cyp81q2، cyp81q3 و c3h در کشت سوسپانسیون سلولی کنجد بررسی گردید. روش: الیسیتورهای نانو ذره روی و کبالت با غلظت های 25/0، 5/0 و 1 میلی گرم در لیتر در کشت سوسپانسیون سلولی 18 روزه کنجد اعمال شدند و نمونه برداری در سه بازه زمانی 2، 8 و 24 ساعت پس از تیمار صورت گرفت. از نمونه های سلولی منجمد شده با نیتروژن مایع برای تعیین سطح بیان ژن ها با روش qrt-pcr استفاده شد. نتایج: نتایج این تحقیق نشان دادند که ژن های cyp81q1، cyp81q2، cyp81q3 و c3h بیشترین سطح بیان را در تیمار حاوی 25/0 میلی گرم در لیتر نانو ذره روی و 8 ساعت بعد از اعمال الیسیتور داشتند. بیان ژن-های cyp81q2 و cyp81q3 در سلول های تیمار شده با 5/0 میلی گرم در لیتر نانو ذره کبالت در 8 ساعت بعد از اعمال الیسیتور به حداکثر رسید. بیشترین میزان بیان ژن cyp81q1، 24 ساعت بعد از اعمال 5/0 میلی-گرم در لیتر نانو ذره کبالت بود. میزان بیان ژن c3h، 4/1 و 8/0 برابر به ترتیب 2 و 8 ساعت بعد از کاربرد نانو ذره کبالت نسبت به نمونه شاهد افزایش داشت. بحث: براساس نتایج این تحقیق میزان بیان ژن های دخیل در تولید لیگنان سزامین در همه نمونه های تیمار شده با نانو ذرات روی و کبالت افزایش یافت. میزان افزایش بیان این ژن ها به طور عمده به مقدار الیسیتور و بازه زمانی بعد از اعمال الیسیتور بستگی داشت.