نام پژوهشگر: صفورا چراغی
صفورا چراغی رامین رحمانی
تنوع زیستی گیاهی عبارت است از گوناگونی گونه های گیاهی، تنوع ساختاری، الگوی پراکنش و فراوانی گیاهان که به عنوان شاخصی جهت استفاده در برنامه های مدیریت جنگل بکار گرفته می شود. اهداف این تحقیق شامل محاسبه و مقایسه تنوع گونه ای درختان در تیپ¬ها، اشکوب ها و طبقات قطری مختلف با استفاده از شاخص های تنوع زیستی (غنا، یکنواختی و ناهمگنی) است. بخشی از پارسل 32 جنگل آموزشی پژوهشی شصت کلاته گرگان به مساحت 16 هکتار با ابعاد (400×400 متر) جهت اجرای طرح تحقیقی انتخاب شد. برای ایجاد سهولت در برداشت اطلاعات، سطح 16 هکتاری یاد شده به 64 قطعه نمونه 2500 متر مربعی (50×50 متر) تقسیم شد. در برداشت اطلاعات، کلیه درختان با قطر بالای 5/7 سانتی متر از نظر گونه، قطر، ارتفاع، ارتفاع شروع تاج ثبت گردید. سپس تنوع گونه های درختی در تیپ¬های متفاوت (شامل سه تیپ راش-افرا، راش- توسکا و راش)، طبقات قطری (شامل چهار طبقه قطری کمتر از 30، 50-30، 70-50 و بزرگتر از 70 سانتی¬متر) و طبقات ارتفاعی (شامل سه طبقه ارتفاعی کمتر از 10، 20-10 و بزرگتر از 20 متر) در مناطق مورد مطالعه با استفاده از شاخص های غنا، ناهمگنی و یکنواختی محاسبه گردید. جهت تفکیک تیپ¬ها از آنالیز دوطرفه گونه های شاخصtwinspan استفاده شد. شاخص¬های تنوع گونه ای و یکنواختی با استفاده از نرم افزار ecological methodology محاسبه شد. برای بررسی همگن بودن واریانس داده¬ها آزمون لون، برای مقایسه میانگین ها از آزمون تجزیه واریانس یک طرفه anova و مقایسه های چندگانه نیز با استفاده از آزمون دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که در مقایسة میان تیپ¬های موجود، کلیة شاخص¬های ناهمگنی در دو تیپ راش- افرا و راش- توسکا دارای بیشترین مقادیر و در تیپ راش دارای کمترین مقدار می¬باشند. در مقایسه اشکوب¬ها از نظر شاخص¬های ناهمگنی تمامی شاخص¬ها در اشکوب دوم بیشترین و در اشکوب سوم کمترین مقدار ناهمگنی و غنا را نشان دادند. همچنین نتایج حاصل از مقایسه شاخص¬های ناهمگنی و یکنواختی در طبقات قطری 5 سانتی¬متری نشان داد که شاخص غنا در طبقة قطری کمتر از 30 سانتی¬متر بیشترین میزان را داراست. بررسی همبستگی بین شاخص¬های ناهمگنی گونه¬ای و یکنواختی با پارامترهای کمی در اشکوب¬های سه گانه نشان داد که شاخص غنا در اشکوب¬های پایینی و میانی، با میانگین ارتفاع در اشکوب پایینی همبستگی معنادار داشته است بررسی همبستگی بین شاخص¬های ناهمگنی و یکنواختی با پارامترهای کمی در طبقه قطری کوچکتر از 30 سانتی¬متر نشان داد که شاخص¬های شانون-وینر، تعداد گونه¬های همسان و هیل با میانگین قطر همبستگی معنادار و مثبت دارد. در طبقه قطری 50-30 سانتی¬متر شاخص¬های کامارگو، یکنواختی سیمپسون و اسمیت- ویلسون با میانگین ارتفاع همبستگی معنادار و منفی مشاهده شد. در طبقه قطری بزرگر از 70 سانتی¬متر شاخص¬های غنا، سیمپسون، شانون-وینر، تعداد گونه¬های همسان و هیل با میانگین ارتفاع همبستگی معنی¬دار و منفی داشته و همچنین شاخص¬های غنا، سیمپسون، شانون-وینر و تعداد گونه¬های همسان با حجم همبستگی معنی¬دار و منفی داشته است.