نام پژوهشگر: ماندانا صمیمی زاد
ماندانا صمیمی زاد پریسا جنوبی
گیاه درمنه خزری (artemisia annua l.) یکی از گیاهان دارویی و معطر از خانواده asteraceae می باشد. اهمیت عمده این گیاه ناشی از حصور یک لاکتون سزکوئی ترپن اندوپراکسید به نام آرتمیزینین است که علاوه بر خاصیت ضد مالاریایی قادر به از بین بردن انتخابی سلولهای سرطانی نیز می باشد. با توجه به مقدار اندک آرتمیزینین در این گیاه و غیر اقتصادی بودن ساخت شیمیایی آن کشت بافت آن به منظور تولید آرتمیزینین ضروری به نظر می رسد. به منظور کالزایی، از محیط کشت ms حاوی ba (5/0 ، 1، 5/1 میلی گرم در لیتر) و naa (05/0، 25/0، 5/0 میلی گرم در لیتر) و دو نوع ریز نمونه ریشه و برگ استفاده شد. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی انجام شد. برای جداکشت برگی محیط کشت ms حاوی ba (1 میلی گرم در لیتر) و naa(5/0 میلی گرم در لیتر ) و برای جداکشت ریشه محیط کشت دارای ba (5/1 میلی گرم در لیتر) و naa (5/0 میلی گرم در لیتر) بهترین تیمار محسوب می شوند. بیشترین میزان شاخه زایی جداکشت برگی در ba (5/0 میلی گرم در لیتر) و naa (05/0 میلی گرم در لیتر) به دست آمد، در حالی که در جداکشت ریشه باززایی شاخه مشاهده نشد. شاخه های باززایی شده به محیط ms حاوی غلظت های متفاوت iba منتقل شدند. بهترین محیط مناسب جهت ریشه زایی غلظت 1 میلی گرم در لیتر iba بود . به منظور اطمینان از صحت کشت بافت در گیاهان باززایی شده از ریشه، ساقه، برگ و مریستم راسی گیاه گلخانه های و گیاه باززایی شده برش گیری انجام شد. بر اساس بررسی های انجام شده شباهت زیادی بین گیاهان حاصل از کشت بافت با گیاهان طبیعی مشاهده شد. سوسپانسیون سلولی از کالوس های شکننده حاصل از جداکشت ریشه ای در محیط ms مایع حاوی ba (5/1 میلی گرم در لیتر) و naa (5/0 میلی گرم در لیتر) تهیه گردید. به منظور مطالعه میزان آرتمیزینین در کشت سوسپانسیون سلولی از تیمارهای متیل جاسمونات 5, 2/5) و 5/7 میلی گرم در لیتر)، نیترات پتاسیم 750, 250 ) و 2250 میلی گرم در لیتر ) و لاکتون موالونیک اسید (50،25 و 75 میلی گرم در لیتر ) استفاده شد. بیشترین میزان آرتمیزینین در غلظتهای 5 میلی گرم در لیتر متیل جاسمونات، 750 میلی گرم در لیتر نیترات پتاسیم و 75 میلی گرم در لیتر موالونیک اسید به دست آمد.