نام پژوهشگر: الهام ناهیدی فر
الهام ناهیدی فر فرج اله فردوست
کانسار مس دیان، در شمال پهنه ایران مرکزی، در کمان آتشفشانی ترود- چاهشیرین و در استان سمنان، در 90 کیلومتری جنوب شهرستان دامغان، واقع شده است. این کانسار شامل سه منطقه استخراجی سینهکار 1، سینهکار 2 و دیان میباشد که در داخل سنگهای ولکانیک- برش آندزیتیِ ائوسن، بصورت رگهای و پرکننده فضای خالی قرار گرفته است. بر اساس مشاهدات صحرایی، بررسی های آزمایشگاهی (میکروسکوپی) و آنالیزهای شیمیایی xrd, xrf, icp, epma) ( مشخص گردید که: سنگهای دربرگیرنده کانسار تشکیل شدهاند از آندزیت، تراکی-آندزیت، بازالت، تراکی- بازالت، تراکیت، توف و آگلومرا که بافتهای غالب آنها شامل پورفیری، میکرولیتی پورفیری جریانی، جانشینی، بادامکی و ساخت بالشی (که معرف شرایط ولکانیکی میباشد) است. نمودارهای نامگذاری شیمیایی آنها نیز طیف سنگی حدواسط تا بازی را نشان میدهند. بر اساس نمودار ژئوشیمیایی، سنگهای فوق در سری آلکالن تا کالکوآلکالن و در قلمرو جزایر قوسی، اقیانوسی و حاشیه فعال قارهای قرار گرفته که فرآیند فرورانش به همراه آلودگی پوستهای را نشان میدهند. نتایج بررسی عناصر نادر خاکی، حاکی از غنیشدگی عناصر lree نسبت به hree بوده که از ویژگی شاخص ماگمایی مرزهای صفحات همگرا است. همچنین غنیشدگی از عناصرlile و تهیشدگی در عناصر hfse بیانگر مناطق فرورانش میباشند. با بررسی ضرایب همبستگی عناصر موجود، مهمترین عناصر همراه مس در این کانسار شامل روی، طلا و مولیبدن هستند. مهمترین کانیهای تشکیل دهنده کانسار شامل مالاکیت، کریزوکلا و کالکوسیت میباشند که بصورت پراکنده، فضای خالی، محل شکستگی ها، برشها و حفرات موجود در سنگ درونگیر را پر کردهاند. مهمترین پهنههای دگرسانی مشاهده شده عبارتند از: پهنههای آرژیلیکی، پروپیلیتیکی وسیلیسی هستند که بیشتر به حاشیه رگهها و حفرات محدود میشوند. با بررسی کلیه خصوصیات کانیشناسی، بافتی و ژئوشیمیایی و مقایسه آنها با چندین کانسار مشابه در ایران (چاهگله، کلاته مهران، چاهموسی و ....) و جهان (شیلی، کانادا و آمریکا)، میتوان کانسار مس دیان را در گروه کانسارهای مس رگهای قرار داد.