نام پژوهشگر: محمد مرتضوی

بررسی فرآیندهای تخریب تزیینات طلایی رنگ و تأثیرات آن بر کاغذ در چند نسخه خطی تزیینی از دوره قاجار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر اصفهان - دانشکده حفاظت، مرمت اشیاء و ابنیه تاریخی 1390
  سید محمد جواد موسوی   عباس عابد اصفهانی

رنگدانه ی طلایی یکی از متداول ترین رنگدانه های مورد استفاده در تزیینات نسخ خطی ایران است و در رسالات متعدد کتاب آرایی مطالب زیادی در مورد تهیه رنگ طلایی و انواع تزیینات آن، وجود دارد. در این پژوهش، تزیینات طلایی در سه نسخه خطی دوره قاجار مورد مطالعه قرار گرفت. آنالیزهای sem-edsنشان داد که رنگدانه ی طلایی در این نسخ از آلیاژ مس، روی و قلع تهیه شده است و استفاده از آلیاژ فلزی بر پایه ی مس را به عنوان طلای بدل، ثابت کرد. آسیب این رنگدانه آلیاژی در نمونه های مطالعاتی بصورت تغییر رنگ طلایی به رنگ سبز مشاهده می شود. برای بررسی فرآیندهای تخریب این رنگدانه با استفاده از آنالیزهای طیف سنجی رامان، ترکیب محصولات تخریبی سبز رنگ شناسایی شدند و کربوکسیلات های مس به عنوان محصولات خوردگی در رنگ طلایی شناخته شدند. عوامل اصلی شکل گیری این محصولات در رنگ طلایی، وجود آلاینده های کربونیلی آلی به همراه رطوبت نسبی بالا است. علاوه بر این، در بخش هایی تخریب رنگ طلایی باعث تغییر رنگ، شکنندگی و خردشدگی کاغذ تکیه گاه شده است. آسیب ها در این نمونه های کاغذ قابل مقایسه با تخریب کاغذ بر اثر کاربرد رنگ زنگار در نسخ خطی تزیینی و نگارگری ها است. یکی از دلایل آسیب شدید کاغذ در نواحی رنگدانه طلایی تخریب شده می تواند بدلیل تأثیر کاتالیزوری یون های مس در فرآیند اکسیداسیون سلولز باشد. برای بررسی این موضوع، آنالیز کروماتوگرافی ژل تراوا و روش نشان دار کردن فلورسانسی بر روی کاغذ تخریب شده، انجام شد. نتایج تفاوت بارزی بین نمونه ها در وزن مولکولی و توزیع وزن مولکولی نشان داد، که این به دلیل شکست هیدرولیتیکی و کوتاه شدن زنجیره سلولزی در نواحی رنگ طلایی می باشد.

ارائه ی طرح حفاظتی و مرمتی ضریح نقره ای (ضریح چهارم) حرم مطهر حضرت رضا (ع) واقع در موزه ی آستان قدس رضوی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر اصفهان - دانشکده حفاظت، مرمت اشیاء و ابنیه تاریخی 1391
  منصوره مقری   حمیدرضا بخشنده فرد

چهارمین ضریح مقبره ی امام رضا(ع) مشهور به شیر و شکر، یکی از آثار ارزشمند موجود در موزه ی آستان قدس رضوی در شهر مشهد است که در پروژه ی حاضر، مورد بررسی قرار گرفته است. در ساخت این ضریح، از مواد مختلفی از جمله نقره، طلا، برنج، آهن و چوب استفاده شده است. تقریباً تمامی قسمت های آن، با طرح های زیبا و ظریف گیاهی قلمزنی شده و دور تا دور بخش های بالایی پنجره ها کتیبه های قلمزنی شده ای از آیات قرآن بر روی ورق طلا وجود دارد. این ضریح بین سال های 1338 تا 1379 شمسی برروی سنگ مزار حضرت رضا (ع) نصب بوده و پس از آن به علت آسیب های موجود از جمله: سایش و فرسودگی پایه ها و ساختار و آسیب دیدگی پوشش و روکش های نقره ای و طلایی، با ضریح دیگری تعویض شده است. ضریح چهارم، پس از حدود 5 سال نگه داری در خزانه، در سال 1384 شمسی برای نمایش عمومی به موزه ی آستان قدس رضوی، منتقل گردیده است. در سال های اخیر نیز، در بخش های مختلف آن آسیب های دیگری پدید آمده که با پیشرفت مداوم، این اثر منحصر به فرد را به شدت مورد تهدید قرار داده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و شناسایی کمی و کیفی آسیب های موجود در آن، کشف علل آسیب و مهم ترین منابع آسیب رسان، به منظور حذف و یا به حداقل رسانیدن آن ها و در نهایت ارائه ی پیشنهادهای حفاظتی و مرمتی بوده است. روش پژوهش بر مبنای آثار تحقیقی کاربردی و ابزار مورد استفاده آزمایشگاهی (شیمی تر، متالوگرافی و آنالیزهای دستگاهی از جمله sem) بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان زیادی از آسیب ها مربوط به جابجایی ها و نصب ضریح از روی سنگ مزار مطهر به محیط خزانه و سپس فضای موزه ی آستان قدس بوده است. همچنین طی دوره های مختلف، این اثر با مواد مختلف اما نامناسب شستشو داده شده که تأثیر آن ها نیز در طول زمان قابل توجه بود. به مجموعه ی این عوامل، تأثیر شرایط و عوامل محیطی به خصوص نوسانات رطوبتی و آلاینده های موجود در محیط را نیز باید اضافه نمود. بخش های فلزی به ویژه نقره های به کاررفته در این ضریح، به شدت تحت تأثیر مجموع این عوامل بوده و انواع خوردگی از جمله: خوردگی تنشی، سایشی، موضعی و گالوانیکی را سبب شده بود. از انواع محصولات خوردگی موجود در بخش های نقره ای این اثر می توان به ترکیبات سولفیدی نقره (آکانتیت) و کلریدی نقره (کلرآرژیریت) اشاره نمود. طی این پژوهش، با پایش شرایط محیطی موزه تأثیر آسیب های مختلف بر اثر بررسی گردید و در نهایت جهت رفع مشکلات موجود در فضای موزه، راه حل هایی پیشنهاد گردید: استفاده از محفظه ی شیشه ای مناسب جهت نمایش ضریح که عایق تبادلات دما، رطوبت و گاز های آلاینده ی هوا باشد. استفاده از لامپ های led به جای لامپ های هالوژن، استفاده از دستگاه های کنترل رطوبت و آلاینده ی هوا. برای تمیزکاری بخش های مختلف نیز استفاده از ترکیب روش های مکانیکی و شیمیایی، استفاده از پودرهای ساینده ی بسیار ریزدانه به صورت کاملاً کنترل شده و استفاده از پوشش دهنده ای مانند " فریجیلن" برای سطوح نقره پیشنهاد گردید. این پژوهش در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول کلیات تحقیق و فصل دوم معرفی ضریح شامل خصوصیات عمومی ضریح ها و به ویژه ضریح چهارم حرم مطهر رضوی است. مواد و روش های مورد استفاده در این پژوهش در فصل سوم و نتایج حاصل از این روش ها به اضافه ی پیشنهادهای حفاظتی با عنوان نتایج و بحث در فصل چهارم ارائه شده است. در فصل پنجم، نتیجه گیری نهایی از این پروژه مطرح شده است.

اصول پاکسازی آثار مفرغی تاریخی بر مبنای بازشناخت کوپریت به عنوان سطح اصلی و ارزیابی روش های آن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر اصفهان - دانشکده حفاظت، مرمت اشیاء و ابنیه تاریخی 1392
  محمد مرتضوی   محمد علی گلعذار

پاکسازی اشیاء برنزی تاریخی هنگامی که با محصولات خوردگی حجیم پوشیده شده اند، شرایط دشوار و پیچیده ای را فرا روی حفاظت گران قرار می دهد. نمایان کردن ویژگی های اولیه شیء برنزی به عنوان یک تمامیت زیبایی شناسی از سویی، و حفظ تمامی شواهد باستان شناختی موجود در اثر به عنوان اسناد تاریخی از سوی دیگر، فرایند تصمیم گیری برای پاکسازی شیء را با چالش های جدی مواجه می کند. از اینرو در این رساله طرح یک چارچوب کلی برای برون رفت از چالش های موجود در تقابل های پیش رو، با توجه به ویژگی های سطح اصلی و ترکیب عمده ی آن و ارزیابی روش های پاکسازی در این گونه آثار با در نظر گرفتن اصول و مبانی نظری مرمت، به عنوان هدف مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، بررسی ها و مطالعات به صورت کتابخانه ای، بررسی های میدانی و مطالعات آزمایشگاهی در سه حوزه انجام گرفته است. در بخش اولِ مطالعات، تقابل اصول و مبانی نظری به هنگام مواجهه با این آثار و جایگاه ارزشی سطح اصلی با توجه به کیفیت هایی که برای اشیاء برنزی ایجاد می کند در مقابل سایر ویژگی های موجود در این آثار مورد نقد و واکاوی قرار گرفته است. در بخش دومِ مطالعات، سطح اصلی و مشکلات فنی برای بازیابی آن با توجه به ساختارهای متنوع خوردگی بررسی شده است. برای این منظور ساختارهای مختلف خوردگی در اشیاء برنزی برای وجود یا عدم وجود سطح اصلی و امکان بازیابی آن مورد مطالعه و بررسی های میکروسکوپی و آنالیزهای دستگاهی قرار گرفته است. در بخش سوم پژوهش، آسیب های و تغییرات ناشی از استفاده از مواد پاکسازی شیمیایی بر لایه کوپریت که اغلب سطح اصلی را در اشیاء برنزی حفظ کرده است، به صورت آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار گرفته است. شبیه سازی نمونه های تاریخی دارای لایه نشانگر کوپریت به روش الکتروشیمیایی انجام شد. سپس اندازه گیری میزان انحلال در محلول های مختلف با استفاده از طیف سنجی جذب اتمی (aas) انجام شد. افزون بر این، بررسی مورفولوژی سطح و تغییرات بصری در لایه کوپریت به ترتیب با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی (sem) و رنگ سنج انجام گرفت. علاوه بر این رفتار لایه کوپریت در زمان غوطه وری در محلول با اندازه گیری eocp مطالعه شد. بررسی ساختارهای خوردگی در ارتباط با سطح اصلی، نشان داد که بازیابی سطح اصلی در خوردگی های زگیلی، دوره ای، لایه ای و حفره ای امکان پذیر نیست. همچنین، مشخص شد که استفاده از گسست در محل سطح اصلی برای پاکسازی مکانیکی همواره کارایی نداشته و ممکن است سبب آسیب های جدی به شیء برنزی شود. در بررسی مبانی نظری، مشخص شد که اگرچه سطح اصلی در اشیاء برنزی در بردارندهد ی بسیاری از ویژگی های شیء اولیه است و می تواند به عنوان سطح معیار در پاکسازی به کار رود اما شواهد مختلف باستان شناختی مربوط به بستر و اطلاعات بالقوه متنوعی که در قسمت های بیرونی تر سطح وجود دارند، موانعی در راه رسیدن به این رهیافت هستند. افزون بر این، ارزیابی روش های پاکسازی، آسیب های ناشی از محلول های پاکسازی بر لایه نشانگر کوپریت (سطح اصلی) را برای کالگون، سدیم تری پلی فسفات و نمک راشل قلیایی کمترین مقدار مشخص کرد. در نهایت بر مبنای نتایج به دست آمده از این سه بخش یک الگوی تصمیم گیری برای فرایند پاکسازی ارائه شده است.

توصیف خداوند در نهج البلاغه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور مرکز - دانشکده الهیات 1390
  سکینه صمدی   محمد مرتضوی

در اندیشه دینی خدا اساس همه چیز است. بنابراین شناخت ذات، صفات و افعال او از اهمیت خاصی برخوردار می باشد و با توجه به اینکه خداوند موجودی مادی و قابل لمس نیست خداباوران از جمله مسلمانان در ارایه تصویری از خدا دچار اختلافات زیادی هستند از طرفی نهج البلاغه بخشی از میراث علمی امام علی (ع) است که او علم خود را بلاواسطه از رسول خدا (ص) گرفته است که دانش رسول خدا (ص) نیز وحیانی است، در این پایان نامه که موضوع ان توصیف خدا در نهج البلاغه است ضرورت شناخت خدا و عدم امکان شناخت دقیق خدا و ضرورت اکتفا کردن به شناختی که قران در این زمینه ارایه می کند و شناخت صفات ثبوتی و ذاتی خداوند از قبیل : علم خدا به اشیاء چه قبل از ایجاد اشیاء و چه بعد از ایجاد اشیاء و قدرت خداوند بر خلق اشیاء چه بی واسطه و چه با واسطه و توحید خداوند چه توحید نظری و چه توحید عملی بخصوص توحید ربوبی و عبادی و راههای خداشناسی از قبیل : راه فطرت، مطالعه آفرینش موجودات که نبودند و پیدا شدند و ... مستند به آیات قرآن و کلمات امام علی (ع)در نهج البلاغه بطور مشروح مورد بحث قرار گرفته است و ره آورد تحقیق این است که در بحث شناخت خداوند، شناخت خدا ضروری و ممکن می باشد ولی حد آن، معرفی خداوند در قرآن است که بیش از آن نه تنها نیازی به آن نیست بلکه موجب گمراهی است و در بحث صفات نیز نه مسلک تشبیه و نه مسلک تعطیل مورد قبول نمی باشد. بلکه صفات زاید بر ذات نفی و صفات عین ذات اثبات می گردد.

استفاده از خاکستر بادی در طراحی بتن متخلخل و کاربردهای آن در سازه های دریایی
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده فنی 1391
  نواب طباطبایی   محمد مرتضوی

اختلاط بتن متخلخل شامل سیمان پرتلند، پوزولان دانه های یک شکل درشت دانه سنگی و آب می باشد. در مقایسه با بتن معمولی که دارای 3 تا 5 درصد فضای خالی می باشد، فضای خالی و تخلخل این بتن بین 22% تا 15% می باشد بتن متخلخل بصورت زهکش عمل نموده و به عناون پیش تصفیه ی رواناب قبل از ورود ب هآبهای زیرزمینی می باشد. با نگهداری صحیح از جمله تمیز کردن مرتب سطح برای جلوگیری از بسته شده منفاذ ب رسوبات بتن متخلخل می تواند حداقل 20 سال عمر کند. در این مقاله سعی شده که به طرح اختلاط، کاربردها، ملاحظات طراحی و روش اجرا به تفصیل اشاره شود. این بتن توانست تحولات زیادی در محوطه سازی شهرهای اروپا و آمریکا ایجاد کند. البته این نوع بتن هنوز در ایران اجرایی نشده است. امید است با توجه به صرفه اقتصادی و به منظور حفظ بیشتر محیط زیست استفاده از بتن متخلخل فراگیر شود. استفاده از پوکه های معدنی و پوزولان ها در ترکیب بتن موجب تخلخل و در پی آن سبک شدن و کاهش وزن مخصوص بتن خواهد شد. یکی از مهمترین مزیت استفاده از بتن متخلخل، مقاومت بالای آن در برابر یخ زدگی است، چرا که این نوع بتن به دلیل دارا بودن حفره، فضای کافی برای افزایش حجم آب در هنگام یخ زدن را دارد و با یخبندان، خرد نمی شود. همچنین با توجه به ویژگی های مناسب این نوع از بتن از آن می توان در سازه های دریایی نیز استفاده نمود. در این پایان نامه یک بررسی آزمایشگاهی بر روی خصوصیات مکانیکی بتن متخلخل دارای خاکستر بادی انجام گرفته است. در این تحقیق از دو نوع دانه بندی استفاده شده است. هر دو نوع دانه بندی درشتئدانه می باشند. یک دانه بندی ریز دانه تر از دانه بندی دیگر می باشد. همچنین در این پایان نامه به منظور بررسی اثرات نسبت آب به سیمان در خصوصیات مکانیکی بتن متخلخل، از دو نسبت آب به سیمان استنفاده گردید. یک سری از خناککستر بادی به میزان 0% و 7% و 14% وزن سیمان استفاده شد. آزمایش تعیین مقاومت فشاری و مقاومت کششی به روش دو نیم شدن و آزمایش مقاومت خمشی بر روی 24 طرح اختلاط انجام شد. مطابق نتایج به دست آمده ملاحظه گردید که با کاهش نسبت آب به سیمان مقاومت فشاری و کششی و خمشی نمونه ها افزایش می یابد. همچنین ملاحظه شد که گروهی که دارای سنگدانه های درشتری بود، دارای مقاومت کمتری می باشد. مشاده شد که افزودن خاکستر بادی ب بتن متخلخل موجب می گردد تا مقاومت های خمشی و فشاری و کششی بتن متخلخل افزایش یابد.

تحلیل غیرخطی رفتار عمودی بدنه یک خودرو سواری در حضور فنرهای سختی مرحله‏ای
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده مهندسی 1392
  محمد مرتضوی   کورش حیدری شیرازی

در این پایان‏نامه به تحلیل معادلات غیرخطی سامانه ارتعاشی دارای فنر ورزشی پرداخته شده است. همچنین تاثیرات استفاده از فنرهای ورزشی روی راحتی‏سفر خودرو بررسی گردیده است. بدین منظور ابتدا با توجه به نحوه عملکرد فنرهای ورزشی، روابط حاکم بر آن‏ها استخراج شده‏اند. سپس به تعیین ساختار فاز سامانه پرداخته شده است. به منظور بیان اثر سامانه تعلیق بر عملکرد خودرو، سامانه تعلیق دوجناغی در سیمولینک – متلب مدل‏سازی شده است. سپس نتایج با نتایج نرم‏افزار آدامز مقایسه شده است. در مرحله بعد معادلات حاکم بر مدل‏های بهینه خودرو شامل فنرهای معمولی و ورزشی استخراج شده‏اند. سپس کیفیت سواری این مدل‏ها محاسبه و با نتایج تحلیل مقایسه شده‏اند. انطباق نتایج با یکدیگر صحت شبیه‏سازی‏های انجام شده را نشان می‏دهد. نتایج بیان‏گر بهبود کیفیت سواری خودروها در صورت استفاده از فنرهای ورزشی است. به‏علاوه آرایشی بهینه‏ برای حلقه‏های فنر ورزشی جهت داشتن همزمان بالاترین راحتی‏سفر و پایداری خودرو به‏دست آمده است. در نهایت معادلات سامانه ارتعاشی دارای فنر ورزشی توسط روش‏های پریشیدگی مورد بررسی قرار گرفته است. پاسخ‏های حاصل شده با پاسخ‏های روش عددی مقایسه شده است. مقایسه نتایج نشان از دقت بالای روش‏های پریشیدگی است

راه های رسیدن به آرامش در کلام امام علی (علیه السلام)
پایان نامه سایر - دانشکده علوم حدیث 1392
  اکرم کاظمی نژاد   محمد مرتضوی

آرامش اکسیر گمشدۀ بشر امروز است و او تلاش می کند تا به این اکسیر دست یابد، اما به دلیل شناخت ناقصی که از خود دارد، نمی تواند نسخۀ کاملی از راه های رسیدن به این مهم را ارائه دهد. در اندیشۀ دینی، با توجه به شناخت کاملی که خداوند از ابعاد مختلف وجودی انسان دارد، راه درست رسیدن انسان به آرامش را به بشر شناسانده است. امام علی (علیه السلام) نیز به عنوان انسان کامل و وارث علم بی پایان نبوی، راه های رشد، کمال و در نتیجه راه نیل انسان به سعادت و در نتیجه آرامش حقیقی را در کلامش بیان نموده است. برای رسیدن به آرامش، ابتدا انسان باید عوامل مختلف فردی و غیر فردیِ برهم زنندۀ آرامش را بشناسد و درصدد رفع آنها برآید، که از جملۀ عوامل فردی می توان به مواردی همچون بی صبری و حرص اشاره نمود. در این مورد از جمله عواملی که در کلام امام علی (علیه السلام) باعث آرامش روحی و روانی انسان معرفی شده، صفات صبر و قناعت است. همچنین از عوامل غیر فردی می توان به عوامل اجتماعی مخلّ آرامش اشاره کرد که از جمله بدبینی، حسادت، بخل، تکبر وغیره می باشد و در مقابل آن می توان به صفاتی چون خوش بینی، خیرخواهی، سخاوت، تواضع و غیره اشاره کرد. از عواملی که نقش بسیار مهمی در رسیدن انسان به آرامش حقیقی دارد عوامل معنوی، مانند ایمان به خدا، راضی بودن به قضای الهی، توکل، انس با خدا، ذکر خدا، دوری از شیطان و نفس امّاره می باشد. همچنین از بحران هایی که در این مسیر ضد آرامش محسوب شده، بی ایمانی، خدافراموشی، نداشتن توکل، غفلت از یاد خدا، و غیره است.

بررسی تطبیقی معنای زندگی از دیدگاه علامه طباطبایی و سورن کرکگور
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری 1393
  مسلم نجفی   مرتضی حسینی شاهرودی

معناداری زندگی و جستجوی این معنا یک ضرورت اخلاقی، روحی، روانی و دینی است.علامه به حق بارها هشدار داده که معنای زندگی باید هماهنگ با ساختار غریزی و فطری انسان تعیین شود. خوردن و آشامیدن، شهوت جنسی و خواب و استراحت از نیازهای غریزی انسان است که افراط و تفریط یا تعطیل آنها مخالف ساختار غریزی است و باعث لطمه به انسان یا حتی به نابودی انسان منتهی می شود. در باره فطریات نیز چنین است، چرا که اینان نیز جزیی از ساختار و ذات انسان است که انکار و بی توجهی به آنها خسارت بار و بلکه ویرانگر است.هر دو فیلسوف معتقداند که زندگی لذت پرستانه و بلهوسانه یا غریزی زیستن به ناکامی، پوچی، و افسردگی منجر می شود. لذا علامه به فطری زیستن توصیه اکید دارد. کرکگور با این که گاهی غریزی و بلهوسانه زیستن را نیز یکی از گزینه های اصیل زیستن دانسته است، اما عملاً و شخصاً به ناکامی این راه اعترافات بسیار روشنی دارد. این نکته نشانه آن است که او به مقتضای زمان و مکان خاصی که در آن قرار داشته، مخاطبان را به تدریج و غیرمستقیم به فطری زیستن فراخوانده است.هر دو فیلسوف مومنانه زیستن را مطابق با فطرت انسانی دانسته اند، هر چند علامه عقل و فطرت را بیش از همه موید دین اسلام و تشیع دانسته، چرا که آموزه های این دین و مذهب بیش از هر دین و مذهبی مطابق با ساختار فطری و غریزی انسان است.از نظر هر دو فیلسوف وجود خدا بدیهی و غیر قابل تردید است. مهم ترین منفعت اعتقاد به وجود خدا، معنا یافتن زندگی انسان است. زیرا خدای خالق و ربِّ جهان و انسان، حکیم و عالم هم هست و لذا برای آفرینش انسان هدف و معنایی در نظر داشته است.هر دو فیلسوف آزمایش و ابتلای با خیرات و شرور را فعلِ خدا و نخستین معنای زندگی می دانند. پایداری در آزمایش ها پله ای برای صعود به سوی فلاح و رستگاری نهایی است.در آموزه های اسلامی بندگی و عبودیت انسان در برابر خداوند نیز معنای زندگی انسان تلقی شده است. بندگی به معنای پذیرش و پیروی فروتنانه از کلیه آموزه های دینی (اعتقادی، اخلاقی و فقهی) است. جان مومنان در اثر بندگی خدا، به صفا و پاکی رسیده و از ناهنجاری های فکری، اخلاقی و عملی رهایی می یابد و سعادت دنیوی و اخروی را باعث می گردد. کرکگور نیز بندگی هوا و هوس ها را ویژه سپهر زیباپرستی یا بلهوسانه و التزام به اخلاق را در سپهر اخلاقی، منجر به ناامیدی، دلزدگی و ناکامی دانسته و تنها بندگی و تعظیم در برابر خدا و دین را باعث امید و آرامش و نجات و رستگاری می داند.. عبادت یا پرستش خداوند نیز دیگر معنای زندگی است. پرستش که در قالب اعمالی همچون نماز، ذکر، مناجات، دعا و... صورت می گیرد، نشانه بندگی و حقارت فرد در برابر پروردگار غنی و بی نیاز است و موجب نیل به رحمت، مغفرت و معرفت می گردد. تقرب به خداوند نیز معنای زندگی و در واقع مرحله نهایی آن در حیات دنیا است. آزمایش، بندگی و پرستش گام های لازم برای نزدیک شدن به خداوند است. از نظر علامه قرب به خداوند از دو راه آفاقی (حصولی) و انفسی (حضوری) ممکن است؛ اما سیر انفسی به مراتب سودمندتر، عمیق تر و واقعی تر است. کرکگور سیر آفاقی را در حوزه دینداری و عرفان، نه تنها غیرمفید بلکه مضر و مخرب می داند.اگر مرگ به معنای فنا و انعدام انسان باشد، ارزش آفرینش، آزمایش، بندگی، پرستش، تهذیب و معرفت نفس در نهایت معرفت رب و قرب الهی، معنا و مفهوم صحیحی نخواهد داشت و زندگی به زیستنش نمی ارزد و به تعبیر قرآن کریم جهان و زندگی انسان عبث، بیهوده و مهمل خواهد بود.. از نگاه علامه خداوند به خاطر حکمت، رحمت و عنایت یا عدالتش، جهان و انسان را بی عاقبت و بی معنا و بی هدف نیافریده است. لذا بعید است مرگ را پایان هستی انسان قرار دهد. انسان مخلوقی است سه لایه یا سه بُعدی که با مرگ طبیعی و بدن، با لایه ملکوتی و جبروتی اش حیات جدیدی را پیش روی دارد. انکار حیات واپسین به دلیل غفلت از لایه های روحانی وجود انسان و انس و الفت با ماده و دلبستگی های دنیوی است. کرکگور نیز از راه انفسی و دل و تمسّک به کتاب مقدس، لایه روحانی وجود انسان و جهان و حیات واپسین را باور دارد.زندگی پس از مرگ تجسم زندگی دنیای انسان است. استمرار افکار و رفتار خوب، ملکات فاضله را ایجاد کرده و این ملکات پس از مرگ به شکل بهشت جلوه خواهد کرد. افکار و رفتار بد و ناپسند، ملکات رذیله را باعث می شودکه پس از مرگ به هیئت دوزخ و عذاب در خواهد آمد. بنابراین معنای نهایی زندگیِ انسان تلاش برای برخورداری از زندگی سعادتمندانه اخروی و به عبارتی ورود به جوار قرب الهی و بهشت برین است. این سعادت بزرگ از رهگذر ایمان به خدا و آخرت و تبعیت از رهنمودهای دینی فراهم می آید.علامه طباطبایی و سورن کرکگور، یکی از شرق و دنیای اسلام و دیگری از غرب و دنیای مدرن و مسیحیت و هر دو در ژرفای ظلمت ناشی از بت پرستی های مدرن و پسامدرن به پا خاسته، پرچم دین داری را برافراشته و هر یک با تلاش مستمر و خستگی ناپذیر خود بار دیگر انسان ستم زده و خسته از دین گریزی را به سوی خدا، رستگاری ابدی و تعالیم پیامبران راستین فراخواندند؛ چرا که یافتن معنای صحیح زندگی، جز از این راه نه ممکن است و نه مطلوب.

بررسی اختیارات حاکم اسلامی از منظر آیات و روایات در فریقین
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1393
  رسول ذوالفقاری تبار خراسانی   محمد مرتضوی

مسلمانان بر این باورند که رسول خدا? گذشته از مقام نبوت، مقام امامت امّت اسلامی را نیز داشته و بر این اساس در مدینه اقدام به تشکیل حکومت اسلامی نموده و جامعه اسلامی را در همه ابعاد بر اساس اندیشه دینی رهبری نموده است ولی با ارتحال رسول خدا? با اینکه هم? مسلمانان بر این باور بودند که رسول خدا? باید جانشین داشته باشد ولی در شرایط و اختیارات حاکم اسلامی اختلاف پیدا کرده و به دو گروه عمد? شیعه و سنی تقسیم شدند. سوال اساسی این تحقیق این است که محدود? اختیارات حاکم اسلامی چیست؟ آیا شرایط و اختیارات حاکم اسلامی در هر دو نگاه یکی است یا ختلاف دارند و اگر اختلاف دارند علت آن چیست؟ این تحقیق که به روش اسنادی- تحلیلی انجام گرفته به این نتیجه رسیده است که پیروان اهل بیت? که به شیعه شهرت یافته اند جانشینان پیامبر را در دو دوره مورد توجه قرار داده اند: الف: دور? حضور معصوم?؛ در این دوره که جانشین پیامبر?، امام معصوم می باشد، همان شرایط عصمت و علم پیامبر? را که در پیامبر? معتبر می دانند را در جانشین پیامبر هم معتبر می دانند و همان اختیاراتی که برای رسول خدا? قائلند را برای این گروه که تعداد آنان دوازده نفر می باشند، قائلند. ب: دور? غیبت؛ در این دوره که بر اساس حکمت الهی امام معصوم? حضور محسوس ندارند، احکام اسلامی تعطیل نشده و جانشینان امام معصوم که از آنان به حاکم شرع ، ولی فقیه و .. یاد می شود، لازم نیست شرط عصمت و علم لدنی را داشته باشند ولی نزدیکترین حالت به این شرایط را که همان عدالت و اجتهاد باشد باید دارا باشد و دربار? اختیارات او اختلاف دارند که به دو نظر عمده تقسیم می شوند. گروهی همانند امام خمینی? قائل به ولایت مطلقه فقیه با همان اختیارات رسول خدا? در اداره کشور می باشند و عده ای که چنین اختیارات مطلقی را برای فقیه قائل نبوده ولی اصل اختیارات را پذیرفته اند. شیعه این شرایط و اختیارات را در هر دو دوره با استناد به آیات قرآن، روایات اسلامی، عقل و سیر? نبوی و... اثبات می کند که با متون دینی سازگاری بیشتر دارد. و پیروان خلفا که به اهل سنت شهرت یافته اند چنین تقسیم بندی دوره ای را ندارند و علم لدنی و عصمت را در جانشین پیامبر لازم نمی دانند ولی در اختیارات حاکم اسلامی، چنان اختیاراتی قائل شده اند که برای خلفاء، حق تشریع قائل شده اند و در برابر نص اجتهاد کرده اند که در مواردی نتوانسته اند برای ادعای خود ادل? شرعی و عقلی اقامه کنند و تنها به ادله ای از قبیل مصالح مرسله و ... تمسک جسته اند که خود از مبنای شرعی و عقلی محکمی برخوردار نیستند.

غدیر و موانع تحقق اهداف آن در منابع اهل سنّت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات 1393
  حسن شمسی کاخکی   محمد مرتضوی

امّت اسلامی به دوگروه شیعه و سنّی تقسیم شده اند و نقطه آغاز اختلاف آنان مسأله جانشینی پیامبر 6می باشد. شیعه بر این باور است که جانشینی پیامبر ادامه کار پیامبر است بنابراین شرایط عمده ای که در پیامبر 6معتبر است از قبیل عصمت و علم لدنّی، باید در امام و جانشین پیامبر باشد و چون انسانها راهی به کشف این صلاحیتها ندارند بنابراین انتخاب جانشین پیامبر6از اختیار انسانها خارج و خداوند خود اقدام به این کار می کند و رسول خدا 6این انتخاب خداوند را برای مردم بیان می نماید. همچنین شیعه بر این باور است که این انتخاب از طرف خداوند نسبت به امام علی 7انجام گرفته و رسول خدا 6نیز این انتخاب را بارها اعلام کرده است که از مهمترین موارد آن غدیر می باشد و مهمترین هدف پیامبر در سخنرانی معروف غدیر جانشینی بلافصل امام علی 7می باشد. پرسش این پژوهش این است که چه موانعی در دنیای اسلام مانع تحقّق اهداف غدیر شده است؟ آیا این موانع مربوط به شرایط آن روز جامعه بوده است یا اینکه در بستر زمان هم موانعی ایجاد کرده اند؟ این پژوهش که به روش استنادی- تحلیلی بر اساس منابع اهل سنّت انجام گرفته است به این نتیجه رسیده است که ؛ اکثریت اهل سنّت ضمن اعتراف به وقوع حادثه غدیر از پذیرش خلافت بلافصل امام علی 7سرباز زده اند و این خود معلول دو گروه از موانع می باشد : 1. عواملی که از زمان وقوع حادثه غدیر موجود بوده و تا پایان حیات امام علی 7ادامه داشته و مانع تحقّق اهداف غدیر بوده است ؛ موانع متعددی از قبیل : موانع عقیدتی ، فرهنگی ، اجتماعی ، اخلاقی ، شخصیتی و سیاسی 2. همچنین در بستر زمان حکومتها ، با همکاری عوامل مختلف علمی ، فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی خود ، دست به اقداماتی زدند تا پیام غدیر در جامعه اسلامی به فراموشی سپرده شود . این اقدامات عبارتند از ؛ حذف فضائل امام علی 7، فضیلت تراشی برای مخالفان امام علی 7، جلوگیری از نشر حدیث و تدوین آن ، تهدید و ارعاب مخالفان ، تشویق مخالفان و پرداخت رشوه ، سانسور خبری ، تبلیغات گسترده علیه امام علی 7و ... مشروح مباحث و مستندات آن را باید در پایان نامه جستجو کرد .

منابع علم امام در قرآن و سنّت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری 1393
  الهام محمدزاده نقاشان   محمد مرتضوی

شواهد روایی و گزارشات تاریخی مویَد این مطلب است که ائمه مقامی عالی تر از سایر صحابه داشته و وارثان حقیقی سنت مادی و معنوی رسول خدا می باشند. دانشمندان شیعه معتقدند که ائمه(ع) دارای درجه ای عالی از علم می باشند که فراتر از علم بشری است. ایشان علم خویش را از طریق منابعی کسب کرده اند که جنبه افاضی دارد. قرآن، سنت پیامبر(ص)، مصحف علی(ع)، مصحف فاطمه(س)، جفر، جامعه، الهام، تحدیث و روح القدس در شمار منابع علم امامان قرار دارند. برخی از این منابع مانند الهام و تحدیث و القاء روح القدس صرفاً جنبه ملکوتی داشته و بعضی دیگر مانند مصحف علی(ع) و فاطمه(س) و کتاب جفر و جامعه علاوه بر بعد ملکوتی به نحو ظاهری و مکتوب نیز وجود دارند. این رساله با استناد به روایات متعدّد شیعه و سنی به محتوا و ماهیت این منابع پرداخته و ویژگی ها و امتیازات هر یک را به تفصیل مورد بررسی قرار داده تا در نتیجه نقد مخالفان را نیز پاسخ گفته باشد. تبیین و تفصیل این منابع، زوایای علوم اهل بیت(ع) را از جهات مختلف آشکار ساخته و نشان می دهد که علوم ایشان در همه حال چه در زمان حضور در طبیعت و چه بعد از مرگ به مبدأ علم فیاض الهی دائماً اتصال داشته و مستقل از علم خداوند متعال نبوده است، لذا علومشان هرگز دچار خطا، کهنگی و زوال نمی شود. همچنین روشن می شود که علوم اهل بیت فرا بشری بوده و محدود به علوم شرعی نمی باشد. این رساله در هشت فصل تنظیم شده است. فصل اول شامل دو گفتار می باشد که کلید واژه ها، مبانی و پیش فرض های منابع علوم ائمه به عنوان اصول موضوعه در آن ذکر گردیده است. فصل دوم مراتب وجودی قرآن کریم و حیطه علوم و معارف آن را معرفی نموده و احاطه ائمه(ع) بر همه این مراتب و معارف را اثبات نموده است. در فصل سوم سنت پیامبر(ص) و حجیت آن بیان گردیده و ائمه(ع) به عنوان وارث حقیقی سنت ظاهری و باطنی معرفی شده اند. در فصل چهارم مصحف امام علی(ع) و محتوای آن تبیین گردیده و تفاوت آن با قرآن موجود بررسی شده است. فصل پنجم به معرفی مصحف فاطمه(س) پرداخته و بر اساس احادیث معتبر شیعه اثبات شده که منظور از این صحیفه، قرآن کریم نبوده و محتوای کاملاً متفاوتی نسبت به قرآن دارد. در فصل ششم جفر و جامعه و محتوای آن ها بر اساس روایات معرفی شده و تفاوت ساختاری آن ها مشخص می شود. در فصل هفتم رابطه الهام و تحدیث و تفاوت آن ها با پدیده وحی تشریعی مورد بررسی قرار گرفته و مصادیق القاء شده به واسطه آن ها معرفی شده است. در فصل هشتم بر اساس روایات پدیده روح القدس تبیین گردیده و نظرات حکمای الهی در باب این همانی روح القدس و قوه قدسیه بررسی شده و در سخن پایانی جمع بندی از مباحث مطروحه بیان گردیده است.

نقد متن احادیث صحیحین در پرتو مطالعات تاریخی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری 1393
  حسین علی کیخا   محمد مرتضوی

اولین کسانی که در حوزه حدیثی اهل سنّت اقدام به گردآوری احادیث صحیح و تدوین جامع صحیح حدیثی نمودند، محمد بن اسماعیل بخاری (194- 256 ق) و پس از او مسلم بن حجّاج نیشابوری (204- 261 ق) بودند. این دو جامع صحیح از معتبرترین کتاب هایی است که به اعتقاد بیشتر محدّثان اهل سنّت تمام روایات موجود در آن دو هم به لحاظ متن و هم به لحاظ سند غیر قابل نقد است. و پس از قرآن کریم، از صحیح ترین کتاب ها می باشند. حتّی برخی از آنها در رفع مشکلات و بر آورده شدن حاجات به آن دو متوسّل می شوند. نگارنده بر اساس سیره نبوی، تاریخ اسلام، شأن نزول آیات قرآن و دیگر منابع معتبر و مقبول اهل سنت، به بررسی متن برخی از روایات تاریخی پرداخته است و با استفاده از واقعیات و مسلّمات تاریخی که محدّثان فریقین به عنوان یکی از معیارهای سنجش متن حدیث جعلی از غیر جعلی و صحیح از سقیم، پذیرفته اند، به این نتیجه رسیده است که بعضی از روایات موجود در آنها مانند: فضیلت ابوسفیان، خواستگاری علی (علیه السلام) از دختر ابوجهل، ایمان ابوطالب، حدیث سدوا الابواب و . . . به لحاظ متن، با تاریخ ناسازگاری دارند. بنابراین، این دو جامع حدیثی، همانند دیگر کتاب های حدیثی، قابل نقد و بررسی است و علاوه بر احادیث صحیح، احادیث غیر صحیح هم در آن دو، به چشم می خورد.

بررسی انتقال و تهیه آنتی سرم ویروس v سیب زمینی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید باهنر کرمان - دانشکده کشاورزی 1393
  محمد مرتضوی   حسین معصومی

این تحقیق به منظور خالص سازی و تهیه آنتی سرم pvv جهت بررسی سرولوژیکی میزان انتقال این ویروس توسط شته myzus persicae به گیاه سیب زمینی صورت گرفت. در طی نمونه برداری هایی که در سال 1392 از منطقه زرند استان کرمان انجام گرفت، برخلاف گزارش¬های قبلی و به علت عدم کاشت یک رقم محلی حساس (solanum tuberosum cv. zardi) به ویروس، میزان آلودگی مزارع در این منطقه نسبت به pvv بسیار محدود بود. جهت تکثیر pvv، از گیاهان آزمون debneyi nicotiana و n. glotinosa و جهت خالص سازی آن از روش minipurification استفاده شد. پس از خالص سازی نسبی ویروس به منظور تهیه آنتی بادی ویروس خالص شده طی چند مرحله به خرگوش سفید نیوزلندی تزریق گردید و پس از خون گیری آنتی سرم pvv تهیه گردید. جهت تعیین عیار (تیتر) آنتی سرم از آزمون الیزای غیرمستقیم استفاده شد که نتایج حاصل رقت آنتی سرم را 1:500 و آخرین حد نهایی رقت را 1:1000 نشان داد. به منظور بررسی امکان انتقال این ویروس توسط ناقلین شته آن، از گونه شته myzus persicae، استفاده شد. بدین منظور غده¬های سیب زمینی رقم آگریا در شرایط گلخانه¬ای کاشته شدند و پس ازآن شته¬های پرورش داده شده بر روی گیاه توتون آلوده، در مرحله چهار برگی بر روی بوته¬های سیب زمینی رها گردیدند. نتایج حاصل از انتقال ویروس بر روی گیاه سیب زمینی رقم آگریا بیانگر آن است که این ویروس قادر است به میزان 20% توسط شته myzus periscae بر روی سیب زمینی رقم آگریا منتقل گردد، همچنین بر اساس نتایج حاصل در این تحقیق و نتایج قبلی مشخص گردید که گسترش محدود این ویروس به علت مقاومت نسبی طیف گسترده ای از ارقام تجاری و گواهی شده سیب زمینی می¬باشد، به نحوی که تنها وجود یک رقم حساس در منطقه (رقم زردی) میزان آلودگی بسیار بالایی از این ویروس را نشان داد. اما سوال اصلی آن است که با توجه به انتقال ویروس توسط شته myzus periscae در شرایط آزمایشگاهی دلیل درصد پایین آلودگی مزارع سیب زمینی چیست؟ اگرچه بر اساس بررسی ها محرز گردید، که ارقام تجاری سیب زمینی در مقایسه با ارقام محلی نسبت به این ویروس از تحمل بالایی برخوردار هستند بنابراین می¬توان با کاشت ارقام تجاری، ویروس مذکور را در مزارع سیب زمینی تا حدودی کنترل نمود.

بررسی زمینه های شبهات مستشرقان به شخصیت پیامبر(ص) پیرامون وحی در صحیحین
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1388
  روح الله ذاکری   محمد مرتضوی

مستشرقان از دیرباز تحت تأثیر مذهب حاکم در سرزمین پهناور اسلامی، گمان کردند عقائد مسلمانان را تنها از طریق مکتب خلفا می¬توان شناخت، غافل از آنکه، آیینه¬ای که در آن عقائد مسلمانان را به نظاره نشسته¬اند، قطعه کوچک از آیینه¬ای بسیار باعظمت است که با جانشینی جعلی خلیفه اول شکسته شد، و آنان اسلام حقیقی را در قطعه کوچکی جستجو می¬کنند، که در منعکس نمودن اسلام ناتوان است. پس ناخواسته و چه¬بسا به عمد در مسیری گام برداشتند که باید با لغزشها و چالشهای بسیاری دست¬وپنجه نرم نموده و سؤالهای بسیاری را بی¬جواب رها کنند. در چنین وضعیتی بعضی از مستشرقان به گمان باطل خویش، بهترین استفاده را نمودند، چرا که گم‏شده اصلی آنان چهره¬ای مشوش از اسلام بود. آنان تمام تلاش خود رابه کار می¬بستند تا اثبات کنند اسلام چیزی نیست جز، مجموعه¬ای ناقص از آئینهای یهود و مسیحیت، که بیشتر از چند دستور اخلاقی، نباید از آن انتظاری داشت. حال با توجه به پیشینه مطالعاتی مستشرقان و تحقیقات پردامنه آنان در معارف اسلامی، نمی‏توان گفت هر آنچه را که آنان مورد مطالعه قرار داده¬اند منابع اصیل معارف ناب اسلامی بوده است. لذا اگر مستشرقان از روی خطا مکتب خلفا را نماینده حقیقی عقائد مسلمانان دانسته و بر مبنای آن نظریه¬پردازی نموده¬اند، نمی-توان آنان را در بعضی از عقائد باطلشان مغرض و معاند دانست، چرا که خانه از پای بست ویران بوده است. لذا نویسنده با محدود کردن دامنه این تحقیق به شبهات مستشرقان پیرامون وحی، و بررسی تطبیقی و تحلیلی آنها با روایات صحیحین، به عنوان بنیادی¬ترین مرجع در سیره و سنت پیامبر9 نزد اهل سنت و مستشرقان، در پی یافتن جواب این سؤال بوده است که آیا سرآغاز تمامی شبهات مستشرقان به زوایای گوناگون معارف اسلامی، به عناد و غرض¬ورزی آنان، باز می¬گردد، یا در بعضی از موارد، زمینه آن را در آراء اهل سنت و کتب معتبرشان و در رأس آنها صحیحین، باید جستجو نمود؟ چنین شبهاتی را می¬توان در ضمن چهار عنوان بررسی نمود: 1) ترس و فرار پیامبر (ص) از حضرت جبرئیل. آیا پیامبر(ص) در اولین مواجهه با حضرت جبرئیل به گمان مواجه شدن با شیطان یا ابتلاء به جنون، به شدت ترسیده و فرار کرده¬اند؟ 2) شک و تردید حضرت در نبوت خویش. آیا پیامبر(ص) در وحیانی بودن اعلام رسالتشان توسط حضرت جبرئیل شک داشته¬اند؟ به عبارت دیگر آیا پیامبر(ص) برای یقین نمودن به رسالتشان از جانب خداوند، نیاز به تأیید دیگران داشته¬اند؟ 3) خودکشی پیامبر(ص). آیا نسبت دادن خودکشی به پیامبر(ص) به علت انقطاع وحی، از جانب مستشرقان، مستندی دارد یا ادعایی بدون دلیل است؟ 4) آیات شیطانی یا اسطوره غرانیق. آیا پیامبری که خود بزرگ¬ترین دین یکتا پرستی را تبلیغ می¬کند، در برهه¬ای از زمان، شرک و بت پرستی را تأیید نموده است؟ نویسنده در بررسی هر یک از شبهات، با ارائه مستند شبهه از صحیحین، به تحلیل و در موارد لازم به نقد پاسخهای شارحان صحیحین و عالمان اهل سنت، پرداخته است. و با کسب تجربه¬ای نو دراین زمینه، حداقل در موضوع این تحقیق، به این نتیجه دست یافته که بنیان و اساس قسمت مهمی از نظریه¬پردازی¬های خلاف واقعیت مستشرقان در مسألۀ وحی، مطالبی است که شیخین در صحیحین نقل نموده¬اند؛ دو کتابی که از دیدگاه اهل سنت أصح کتب بعد از کتاب خدا هستند.

تابلوی خونی ورم پستان در گاو
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تهران 1354
  محمد مرتضوی

چکیده ندارد.