نام پژوهشگر: مقصود پرهیزچوان

ترجمه به فارسی، تحشیه و تعلیق فرهنگ لغت «اختری کبیر» (همراه با مقدمه و بحث درباره نفوذ و تاثیر زبان فارسی در ترکیه عثمانی، بر اساس این فرهنگ)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سمنان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  مقصود پرهیزچوان   محمود خورسندی

با این که این فرهنگ به سبب در برداشتن گویش¬های محلی نواحی قره حصار افیون و کوتاهیه ، در محدوده زمانی تالیفش و نیز از دیدگاه فرهنگ¬نویسی و زبان شناسی و نیز تاثیر و نفوذ زبان فارسی در میان علما و اهل ادب عثمانی دارای اهمیت است ، در روزگار و سرزمین ما، حتی در محافل دانشگاهی و پژوهشی نیز چندان شناخته شده نیست و چون امروز دیگر کاربردی برای فارسی¬زبانان ندارد، اهمیت و جایگاهی را که روزگاری می¬داشته، ندارد. از این کتاب، نسخه¬های خطی فراوان و مختلفی در کتابخانه¬های ترکیه و ایران پراکنده¬است. همچنین نخستین بار در 1242ق. / 1826م . در استانبول به چاپ رسیده است . پس از آن نیز بارها در ترکیه ، مصر، ایران و هند در قطع¬های مختلف ، در یک یا دو مجلد چاپ شده ¬است . در دایره¬المعارف بزرگ اسلامی، در این¬باره آمده است: «مهم¬ترین اثر [اختری]، فرهنگی عربی - ترکی است که به گفته خود او بر پایه فرهنگ¬های مهم عربی چون صحاح جوهری ، الدستور، التکمله ، المجمل ، المُغرَب و المتقدمه(ظاهراً مقدمه¬الادب زمخشری ) و جز این¬ها تألیف شده است و در آن واژه های دشوار و لغاتی که کاربرد بیشتری دارند، فراهم آمده و بر حسب حروف کلمات - نه ریشه آنها - و به ترتیب حروف تهجی (در 28 باب و هر باب در 28 فصل ) تدوین شده است. اختری اثر خود را در سه حجم مختلف کبیر، متوسط (اوسط) و صغیر تنظیم و تألیف کرده است ؛ کبیر که حاوی 40 هزار کلمه است ، به نوشته مولف در 952هـ.ق. در کوتاهیه پایان یافته و نخستین بار در 1242هـ.ق. / 1826م . در استانبول به چاپ رسیده است . پس از آن نیز بارها در ترکیه ، مصر، ایران ، هند و کریمه در قطع¬های مختلف و در یک یا دو مجلد چاپ شده -است .»