قرن هفتم هجری از قرون بسیار مهم در تاریخ ایران اسلامی و جهان است. دامنه حوادثی که در این قرن رخ داد تا به امروز ادامه دارد. در ابتدای قرن شاهد قدرت نمایی 5 نهاد قدرت و کشمکش آشکار و پنهان آنان با نیروهای داخلی و خارجی هستیم : خلافت عباسی به رهبری الناصر لدین الله ، خوارزمیان به سلطانی محمد خوارزمشاه، سلاجقه روم ،اتابکان ملوک الطوایف و اسماعیلیان . هر پنج جریان در مرحله اوج قدرت بسر می برند که ناگهان یورش اقوام مغول از شرق صحنه تاریخ را از بیخ و بن دگرگون می کند و اثرات بسیار عمیقی در ایران و جهان می گذارد که همچنان پا برجاست . سقوط خلافت عباسی، پایان دوران سلاطین سلجوقی و خوارزمی که به عنوان نهاد رسمی سلطنت به نام خلیفه عباسی حکم می راندند، قبول ایلی از سوی اتابکان و سقوط حکومت نیمه سری اسماعیلیه و قلاع آنان تنها در عرض 30 سال پس از اولین یورش مغول رخ می دهد. هلاکو پس از تکمیل فتوحات در ایران ، عراق عرب و شام حکومت ایلخانان را مستقل از قراقروم ( حاکمیت مرکزی مغولان) را بنا می دهد. اندیشمندان و وزراء ایرانی وارد کارهای حکومتی شده و مجددا نظام دولت اسلامی و ایرانی را پایه گذاری مینمایند. با اسلام آوردن غازان و علاقه او به تشیع و دیگر احیاء نظام اسلامی مبتنی بر وزارت ایرانیان آغاز می شود و ایلخانان که در تقابل با ممالیک مصر بودند به شیعیان آزادی عمل می دهند . این سیر وقایع با گرویدن رسمی الجایتو به مذهب تشیع کامل شده و بنای استقلال ایران از نهاد خلافت پس از ساسانیان تکمیل می شود. در این میان نقش وزارای ایرانی از جمله خواجه نصیر الدین طوسی، خواجه رشید الدین فضل الله و نیز علمایی چون علامه حلی در شکل گیری این دوران برجسته است. این تحقیق به بررسی وقایع نیمه اول این قرن می پردازد.

حمله مغول به بغداد مرکزیت سیاسی جهان اسلام را فرو پاشید. این رخدادی بود که تا زمان حاضر، بحث و جدل هایی دربارۀ آن هست. اهل تسنّن به نقش علمای شیعه در این باره، حساس هستند. امّا بر پایۀ منابع تاریخی، می توان گفت، نابودی خلافت عباسی، در شمار اولویت های حکومتی مغولان بود. در این پژوهش، با هدف تبیین اوضاع شیعیان اثنی عشری بغداد در دستگاه خلافت عباسی و نقش آن ها در سقوط بغداد (656 ه.ق)، تلاش شده است که با روش تحلیلی – توصیفی، منابع نزدیک به حادثه را مورد بررسی قرار دهیم. نتیجه کلی آن که، با بر افتادن این نهاد، برخی از کسانی که دیدگاه مناسبی نسبت به شیعه نداشتند، گناه این حادثه را به گردن شیعیان انداختند. اما بنا ¬بر شواهد تاریخی، برخی بزرگان و دولتمردان بغداد؛ نظیر خواجه نصیرالدین طوسی، ابن علقمی، ابن طاووس و شیعیان حلّه در هنگام محاصره بغداد نقش سازنده ای ایفا نکردند. باید در این راستا، سقوط سیاسی درونی که به مرور زمان دامن گیر عباسیان شده بود و ضعف خلافت و بخصوص کشورگشایی مغولان و عوامل دیگر را عامل سقوط این امپراطوری عظیم اسلامی(که در نهان پوسیده بود)، دانست. که سرانجام با تهاجم مغول کار، این دستگاه را یکسره کرد.

این پژوهش با عنوان « امامت در روایت های فضل بن شاذان نیشابوری» ، با هدف إحیاء نام این عالم در سه فصل نگارش یافته است که قبل از فصول، مقدمه و روش تحقیق بیان شده است؛ که شامل بیان مساله، پیشینیه ی موضوع، سوالات و فرضیه های پژوهش و... می باشد. در ادامه فصل اول نگاهی گذرا به شهر نیشابور شده و آن شهر از لحاظ علمی و فرهنگی در طی اعصار مورد بررسی قرار گرفته است در بخش دیگر این فصل به بیان شخصیت فضل بن شاذان پرداخته و موضوعاتی نظیر شرح حال زندگی وی، اساتید و شاگردان ایشان، سفر های فضل ، کتاب های وی و... بیان شده است. در آخر نیز به موقعیت آرامگاه فضل اشاره شده است. فصل دوم شامل چهار حدیث از کتاب "إثبات الرجعه" فضل بن شاذان می باشد که از لحاظ رجالی و سندی و نص حدیث مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم به بیان اعتقاد برخی فرق منحرف و نقد آن با توجه به احادیث بیان شده، پرداخته است.که در ادامه ی آن تصویر آرامگاه فضل به همراه نسخه خطی إثبات الرجعه که در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است، آمده است

در دو سده اخیر ما شاهد حضور جدی علما و مجتهدین در رویداد های سیاسی ایران بوده ایم هم زمان با تشکیل حکومت شیعه ی قاجاریه، امنیت سیاسی و اجتماعی به ایران بازگشت. علمای اصولی ساکن عتبات در عراق به منظور پایان بخشیدن سلطه ی علمای اخباری و جلب حمایت حکومت قاجاریه به ایران بازگشتند. ضعف قاجارها در مقابله با تهاجم روسیه در جنگ های ایران و روسیه توانمندی علما در بسیج و تشویق مردم به شرکت در جنگ،دلبستگی علما به کسب قدرت سیاسی،دخالت علما در جنگ و همکاری آنان با قوای حکومت را فراهم کرد که این مشارکت و اعمال نفوذ در اواسط حاکمیت قاجارها و انقلاب مشروطیت در سال 1324ه.ق به اوج خود رسید.علما با دادن فتوای جهاد علیه استعمارگران فعالیت سیاسی خود را آغاز کردند و اولین حرکت جدی روحانیت در این دوران خود را در واقعه ی تحریم تنباکو نشان داد که طی آن مردم تحت رهبری روحانیت علیه نفوذ بیگانگان قیام کردند.و شاهد هستیم که با صدور بسیاری از فتاوی از طرف علما جهت گیری های درستی در جامعه ی شیعی ایران رخ داد و این فتاوی تاریخی به جهت اهمیت آنها در زمان و مکان خویش جامعه اسلامی را مورد تاثیر فراوان قرار داد .این رساله با هدف بررسی احکام و فتاوی مهم و جریان ساز از منظر تاریخ تشیع در عصر قاجار به سیاست های مذهبی پادشاهان قاجار و فعالیت های سیاسی علما در این دوران می پردازد.