نام پژوهشگر: مرتضی ضیاءالدینی آورانی
زهرا یوسفیان پور علی مهدی نیا
نرم تنان به دلیل توزیع جغرافیایی گسترده، فراوانی بالا در محیط بستر دریا، جذب انتخابی یون های خاص و طبیعت ساکن خود، به طور قابل ملاحظه ای برای شاخص بودن زیستی مناسب می باشند. کیتون، نرم تنی از شاخه ی بسپار صدفیان است و گونه ی lamyi آن روی صخره های ساحلی خلیج چابهار به وفور یافت می شود. بر اساس مطالعات صورت گرفته، این موجود می تواند به عنوان یک شاخص بالقوه برای سلامت بوم سازگان معرفی گردد، از این رو در این تحقیق نرمتن کیتون lamyi انتخاب شد تا میزان تجمع فلزات کادمیم، مس، آرسنیک، نیکل، سرب و جیوه روی آن در خلیج چابهار بررسی شود. نمونه برداری ها از 4 ایستگاه در محدوده خلیج چابهار در پاییز سال 1392 صورت گرفت، نمونه ها بلافاصله به آزمایشگاه منتقل شدند. سپس آماده سازی نمونه ها انجام شد، دستگاه جذب اتمی بخار سرد برای اندازه گیری جیوه و کوره گرافیتی برای سایر فلزات به کار گرفته شدند. با مقایسه مقادیر فلزات سنگین در کیتون با آب و رسوب فاکتورهای baf و bsaf محاسبه گردید که بیشترین و کمترین مقدار baf، 56/157 برای آرسنیک در ایستگاه 1 و 88/1 برای برای جیوه در ایستگاه 2 بود و هم چنین بیشترین و کمترین مقدار برای bsaf مربوط به کادمیم با مقدار 28/3 در ایستگاه 3 و 04/0 مربوط به آرسنیک در ایستگاه 4 بود. برای تحلیل آماری نتایج، از two-way anova در سطح اطمینان 05/0 استفاده شد. مشخص گردید کیتون می تواند برای فلزات بررسی شده مخصوصا نسبت به آب به عنوان شاخص زیستی سودمندی معرفی گردد.
لیلا خالقی علی مهدی نیا
خلیج چابهار به دلیل موقعیت راهبردی، که نزدیک ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه به آب های آزاد است از اهمیت فراوانی برخوردار است و سازندگی و سرمایه گذاری فراوانی در آن صورت می گیرد. از این رو ارزیابی مستمر منابع آلاینده، به خصوص هیدروکربن های نفتی در آن ضروری به نظر می رسد. هیدروکربن های آروماتیک حلقوی (pahs)، به علت پراکندگی سریع در محیط زیست و اثرات سرطان زایی و جهش زایی برای موجودات زنده یکی از مهم ترین آلاینده های شیمیایی به حساب می آیند. در این تحقیق میزان و منشأ pah ها و فاکتور تجمع زیستی (baf) در آب و زئوپلانکتون های خلیج چابهار مورد مطالعه قرار گرفت. زئوپلانکتون ها به دلیل نقش کلیدی که در زنجیره غذایی دارند مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه های زئوپلانکتون از 6 ایستگاه در خلیج چابهار جمع آوری، درون یونولیت حاوی یخ به آزمایشگاه منتقل و در دمای 20- درجه سانتیگراد تا زمان آنالیز نگه داری شدند. جهت استخراج pah ها از نمونه ها از روش التراسونیک و جهت آنالیز عصاره های حاصل، از دستگاه کروماتوگرافی گازی با آشکار ساز انتخابگر جرم (gc-ms) استفاده شد. نمونه های آب توسط بطری های نیسکین جمع آوری و در دمای 4 درجه سانتیگراد نگه داری و به آزمایشگاه منتقل شد. استخراج pah ها از نمونه های آب به کمک روش استخراج مایع-مایع (lle) و با استفاده از حلال هگزان انجام شد. در نهایت عصاره ها به gc-ms تزریق شد. بیشترین مقدار مجموع 14 pah اندازه گیری شده در آب برابر 04/26 نانوگرم بر لیتر از ایستگاه شهید بهشتی و در زئوپلانکتون برابر 60/1478 نانوگرم بر گرم وزن خشک از ایستگاه شهید بهشتی مشاهده شد. بیشترین میزان baf از ایستگاه شهید بهشتی و برابر 78/51 مربوط به تجمع فنانترن تعیین گردید. با استفاده از نسبت های مولکولی نتایج نشان داد منشأ ورودی ترکیبات pah در زئوپلانکتون های ساحلی خلیج چابهار پیرولیتیک (سوختی) می باشد.