نام پژوهشگر: سید مجید امامی
حدیثه اسفندیار شمس الله مریجی
خانواده یکی از نهادهای مهم جامعه بشری است که زیربنایی ترین و اولین نهاد اجتماع به شمار می رود. تأثیر خانواده در رشد و شکوفایی افراد، به حدی است که همه ادیان الهی به جهت نقش مهم خانواده در اخلاق و معنویت انسان ها، آموزه های مهمی در این زمینه ارائه کرده اند؛ در همین راستا خانواده در اسلام نیز، مهمترین واحد اجتماعی جامعه است. اهمیت ویژه خانواده به نوبه خود در ارتقا منزلت «ازدواج» به عنوان درگاه انحصاری ورود به خانواده دخالتی تام دارد. بررسی اجمالی آیات و روایات مربوط به ازدواج، اوج حساسیت اسلام را نسبت به این امر مهم نشان می دهد. در شریعت اسلام ازدواج قرارداردی مشروع است که دو فرد ناهمجنس و بالغ را به هم پیوند می دهد و برقراری ارتباط جنسی دائم یا موقت آنان را مجاز می گرداند. مسئله اصلی تحقیق، بررسی انتقادی نحوه بازنمایی سبک ازدواج در سریال های پربیننده سیمای جمهوری اسلامی ایران در دهه 80 از منظر آموزه های اسلامی است. در این پژوهش برای کشف چگونگی نمایش سبک های مختلف ازدواج از روش نشانه شناسی استفاده شد. سه نوع سبک ازدواج سنتی، نیمه سنتی و مدرن در دهه 80 به تصویر کشیده شده است و از این میان تأکید تلویزیون بر نمایش سبک ازدواج نیمه سنتی بوده است. از سوی دیگر در یک ارزیابی کلی، می توان گفت از منظر آموزه های اسلامی نحوه بازنمایی سبک ازدواج در سریال های پربیننده سیما از دو دیدگاه کلان و خرد قابل بررسی است. از دیدگاه کلان با ضعف در پژوهش و نظریه پردازی، و ضعف در برنامه ریزی و سیاستگذاری و به دنبال آن از دیدگاه خرد با عدم بازنمایی صحیح سبک ازدواج مورد نظر اسلام در تلویزیون روبرو هستیم. بر همین اساس در گام اول تدوین نظریه سبک ازدواج اسلامی ذیل نظریه جامع سبک زندگی اسلامی، ضروری به نظر می رسد؛ در گام بعدی نیز طراحی الگوی عملیاتی سبک ازدواج اسلامی در جهت ارائه آن در سیمای جمهوری اسلامی ایران ضروری است.
معصومه موذن سلطان آبادی شمس الله مریجی
مصرف، امروزه اساسی ترین مولفه ی سبک زندگی به شمار می آید، از این رو فرهنگ سازی در جهت مصرف صحیح و متناسب با رویکرد اسلامی، یکی از اصلی ترین کارهایی است که در جامعه ی ما باید انجام گیرد تا خانواده، مرحله ی گذار از سنت به مدرنیته را با کمترین آسیب طی نماید. در این پایان نامه نقش زنان به عنوان یکی از ارکان خانوداه، در نقش مادری و همسری، مورد توجه قرار گرفته است. توصیف این نقش با التفات به جایگاه زنان در آیات و روایات و رویکرد اسلام به مقوله ی مصرف، و با یک روش تحلیلی –توصیفی، انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که زنان با استفاده از یک قدرت نرم، توانمندی ویژه ای در جهت بسترسازی فرهنگی برای ایجاد شیوه ی مصرف اسلامی در خانواده، دارند. این توانمندی در نقش همسری عبارت است از: آرامش بخشی به خانواده، تشویق و جهت-دهی به افکار و گرایشات همسر، و همیاری او در مرحله ی رفتار و عمل. و در نقش مادری عبارت است از: تربیت صحیح و اصولی فرزندان که مترتب بر مبانی اسلامی باشد.