به منظور ارزیابی تحمل خشکی آخر فصل و بررسی میزان تنوع لاین¬های گندم دوروم از لحاظ تحمل تنش خشکی آزمایشی در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی با 20 لاین گندم دوروم در سال زراعی 91-1390 در ایستگاه گچساران اجرا شد. هم¬چنین، برای تجزیه مولکولی و بررسی ارتباط صفات مورفولوژیک با نشانگرهای مولکولی لاین¬ها در گلخانه دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده¬ها نشان داد که بین لاین¬های مورد مطالعه از نظر پوشش گیاهی و طول پدانکل، ارتفاع بوته، وزن هکتولیتر، وزن هزار دانه، عملکرد در هکتار، عملکرد در کرت اختلاف معنی¬دار وجود داشت. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه به عامل¬ها، تجزیه خوشه¬ای و شاخص¬های تحمل تنش، لاین¬های شماره 3 و 13 پرمحصول و متحمل به شرایط دیم و لاین¬های 7 و 18 حساس¬ترین لاین¬ها نسبت به شرایط دیم بودند. شاخص¬های sti، mp، gmp، hm و k1sti معیارهای مناسب برای شناسایی لاین¬های متحمل به خشکی بودند. در تجزیه رپید 14 آغازگر از 50 آغازگر مورد استفاده، 108 نوار چند شکل تولید کردند. درصد چندشکلی برای کلیه آغازگرها 100% بود. کمترین تعداد نوار مربوط به آغازگر 25 و بیشترین تعداد مربوط به آغازگرهای 30 و 33 بود. بالا بودن معیارهای تعداد الل موثر، تنوع ژنی نی، شاخص شانون و میزان pic برای آغازگر 19 نشان دهنده کارایی بالای این آغازگر در تمایز لاین¬های گندم دوروم مورد مطالعه بود. تجزیه خوشه¬ای به روش upgma و با استفاده از ضریب تشابه دایس با بکار بردن داده¬های مولکولی انجام شد. لاین¬های مورد بررسی در 3 خوشه جداگانه طبقه¬بندی گردید. کمترین فاصله ژنتیکی بین دو لاین 18 و 19 (21/0) و بیشترین فاصله بین دو لاین 17 و 8 (99/0) مشاهده شد. رابطه بین نشانگر مولکولی و صفات مورد مطالعه از طریق تجزیه رگرسیون گام به گام بررسی شد. نتایج نشان داد که بیشترین تغییرات تبیین شده در شرایط دیم مربوط به صفت پوشش گیاهی و کمترین مقدار مربوط به صفت ارتفاع بوته بود.