نام پژوهشگر: وحید یامین پور
عالمه جمالزاده خیرابادی محمدحسین هاشمیان
این پژوهش با رویکردی انتقادی به سیاستهای تربیتی جمهوری اسلامی ایران در حوزه کودک به دنبال بررسی نقاط قوت و ضعف گفتمان سیاستی رسانه ملی در حوزه کودک است. سیاستهای تربیتی شامل سیاستهای کلان و راهبردی کشور و همچنین سیاستها و برنامه های عملیاتی نهادهای تربیتی در حوزه کودک است البته از آنجا که در اینجا تاکید بر سیاستهای اجرایی (اعم از مصرح و غیر مصرح) رسانه ملی در حوزه کودک است لذا پرداختن به دیگر سیاستهای نهاد تربیتی به طور اجمال و در حد توصیف آنهاست. ملاک ارزیابی گفتمان سیاستی رسانه ملی در حوزه کودک و شناخت نقاط قوت و ضعف آن، گفتمان سیاستی مطلوب اسلامی در زمینه تربیت کودک است که دارای سه مولفه : اصول تربیت کودک، هنجارهای مطلوب رسانه ملی و دیدگاههای رهبران جمهوری اسلامی ایران در حوزه کودک است. با توجه به اهمیت تربیت در دوران کودکی و تأثیر عمیق و گسترده رسانه ملی در این امر، این پژوهش تلاش دارد با تحلیل و بررسی گفتمان سیاستی موجود در برنامه¬های کودک و تطابق آن با گفتمان سیاستی مطلوب اسلامی در تربیت کودک به این سوال پاسخ دهد که «گفتمان سیاستی رسانه ملی در حوزه کودک از چه نقاط قوت و ضعفی برخوردار است؟» روش پژوهش حاضر روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف است، به این معنا که ابتدا از طریق تحلیل محتوای کیفی اسناد نوشتاری و تصویریِ مورد نظر تحلیل شده و بعد از به دست آمدن مفصل¬بندی گفتمان مطلوب و موجود رسانه ملی، نظام معنایی هر دو گفتمان با یکدیگر مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. جامعه آماری در این پژوهش برنامه «فیتیله جمعه تعطیله» از سال راه اندازی سند چشم انداز تا 1391 است که از طریق نمونه¬گیری تصادفی سیستماتیک 19 برنامه از آن انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان می¬دهد که نظام معنایی گفتمان سیاستی مطلوب اسلامی در حوزه کودک (گفتمان مومن مسئول) از عناصر تقویت بنیه علمی، افزایش علاقه و دلبستگی به انقلاب اسلامی، سرگرمی و نشاط، بهداشت و سلامت جسم و آموزش احکام و آموزه¬های دینی حول دال مرکزی رشد و تربیت دینی و اخلاقی تشکیل شده و عناصر تربیتی، آموزشی، وطن دوستی، بهداشت و سلامت جسم، اطلاع رسانی و تعالیم دینی حول دال مرکزی شادی و سرگرمی به همراه غفلت نظام معنایی گفتمان سیاستی موجود در برنامه¬های کودک رسانه ملی (گفتمان شهروند سرخوش) را تشکیل می¬دهد؛ با اینکه این دو گفتمان از عناصر و مفاهیمی تقریباً مشابه یکدیگر برخوردارند ولی چون نظام معنایی آنها متفاوت است مفاهیم و مضامین مشابه نیز از معنایی مختلف برخوردار می¬شوند. بنابراین گفتمان سیاستی موجود در رسانه ملی از گفتمان سیاستی مطلوب اسلامی در حوزه کودک فاصله زیادی دارد و بزرگترین ضعف در این گفتمان حاکم نبودن تربیت اسلامی در برنامه¬ها و تأکید زیاد بر موسیقی و محور قرار دادن سرگرمی و نشاط در آنها است.