آنچه غم غربت را در وجود انسان ها می کارد جدایی از جایگاه اصلی، اوضاع واحوال اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و کلا ً وضع نابسامان زندگی کنونی است. می توان گفت این رفتار ناخودآگاه به منزله ی یک احساس عمومی در همه ی افراد متجلی می شود. حسرت گذشته و غم غربت ناشی از اوضاع نابسامان زندگی، غربت و دوری از معشوق، یادآوری خاطرات دوران کودکی، غم از دست دادن عزیزان، تبعید و حبس، پیری و در پی آن مرگ و ختم زندگی و درمجموع اتفاقاتی که در زندگی فرد با جنبه روحی و روانی سروکار دارد، شامل نوستالژی می شود. ازآنجاکه متن در ژرف ترین لایه معنایی خود به آیینه ای بدل می شود که آسیب ها و نژندی های روانی آفریننده خود را بازمی تاباند؛ در آثار ادبی نمونه های بسیاری را می بابیم که حسرت نویسنده و شاعر را به مسائل گوناگون می رساند. این طیف از هنرمندان می کوشند تا خود را از این دل تنگی ها رهایی بخشند؛ اگر دل تنگی نسبت به سرزمین مادری و یا دیار مألوف باشد با اشتیاق رسیدن به آن مکان خود را تسلی می دهند؛ اگر مایه نوستالژی عمر بربادرفته و گذشته ی تلف شده باشد با نگاهی آرمانی خود را آرام می کنند. نوستالژی یکی از موضوع های مهم شعر معاصر است. احمد عبدالمعطی حجازی و منوچهر آتشی ازجمله شاعران معاصری هستند که حسرت گذشته های خوش ازدست رفته و یادکرد آن ها در اشعارشان بسامدی فراوان دارد. این پژوهش بر آن است که به روش تحلیلی - توصیفی، به بررسی عوامل ایجاد غم غربت و حسرت به گذشته در شعر دو شاعر بپردازد.

قرآن کریم به مثابه ی متن ادبی در عالی ترین و کامل ترین شکل بیان هنری بر سینه ی پیامبر (ص) فرود آمد. ساختار زبانی این منشور آسمانی، یک ساختار ریتمیک و موسیقایی است که با کاربست بهترین و جذاب ترین شیوه-ها به انتقال پیام و محتوای دینی خود دست یازیده است. قرآن کریم با قلم اعجازگر خود به معانی و مفاهیم روح می بخشد و بر اندام معانی کِسوت حیات می بخشد. این موسیقی اعجاب آمیز قرآن، هم از درون و هم از بیرون آن به گوش می رسد و از روزنه های متعدد وارد جان می شود، به گونه ای که این کتاب آسمانی با کاررفت ساختار موسیقایی جنبه ای از اعجاز خود را به تصویر کشیده است. جستار حاضر درصدد است تا با رویکرد توصیفی – تحلیلی، ساختارهای زبانی و موسیقائی و ارتباط آن ها با معانی و محتوای دینی را در جزء 29 قرآن کریم بررسی کند، هرچند کاملاً از عهده ی این کار به علّت اهمیت موضوع بر نیامده و آن چنان که شایسته و بایسته ی قرآن است، انجام نیافته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد، قرآن کریم که تجلیگاه کلام الهی است افزون بر معانی و محتوای ژرف سرشار از زیبایی های دلربای موسیقایی است. ساختار تمام اجزاء و عناصر موسیقایی آن متناسب با یکدیگر و هماهنگ با محتوا و اغراض دینی به کار گرفته شده و در القای هر چه بیشتر معانی و مفاهیم آیات قرآنی سهیم است.

زندگینامه نوشته ای است مربوط به شرح و توصیف رخدادها و روند زندگی یک فرد خاص. چنین نوشته ای در عین حال ما را با فکر، اندیشه و تجربه های آن انسان مشخص، آشنا می کند. مطالعه ی زندگینامه، وسعت دید و تفکر و نیز اندیشه های انتقادی را به ارمغان می آورد. کتاب فن السیره، کتابی است که مخاطب را به طور دقیق و زیرساختی با مفهوم زندگینامه آشنا می کند. و نیز مسائل مربوط به آن را واشکافی می کند و به دقت و با تکیه بر اسناد معتبر و مختلف، تحلیل می نماید. احسان عباس، نویسنده ی این کتاب، به معرفی و توضیح درباره ی زندگینامه های عربی و غربی، به موازات هم و به شکل مختصر اما مفید پرداخته است. فن السیره باعث می شود که مخاطب با نوع تفکر زندگینامه نویسان بزرگ و نیز برجسته ترین کتاب های نوشته شده در این زمینه، آشنایی یابد. به اعتقاد من با ترجمه ی کتاب فن السیره، و آشنا شدن با زمینه های فکری و فرهنگی مختلف که در آن آمده، قادر خواهیم بود فرهنگ های دیگر را در درون فرهنگ خود، هضم و درباره ی آن ها، تامل کنیم. امید است این تامل، آغاز تفکر و خلاقیت در حوزه ی زندگینامه نویسی در ایران باشد.

المسرحیة إنشاء أدبی فی شکل درامی و قصة تمثیلیة تبیّن فکرةً أو موضوعاً أو موقفاً و تُعرض أمام الشاهدین علی خشبة المسرح بواسطة الممثلین و بإستخدام مزیج من العناصر. عنیت الدراسة بتطور ظاهرة المسرحیة و صیرورة أوضاعها فی فترات زمنیة متعاقبة و إهتمت بمشکلات النشأة و الظهور و عوامل النمو و تدهور المسرح فی الأدب العربی و خاصة فی الأدب السوری و کذلک بتقانات و عناصر النص المسرحی و بنیته، لأن هذا الجنس الأدبی یرتبط بالحیاة أکثر من غیره من الفنون و یتولد و یحی و ینتهی فی سیاق الحیاة الیومیة و لا ینفصل عنها ولم یکن فی یوم من الأیام معزولاً عن محیطه إجتماعیاً کان أم سیاسیاً أم إقتصادیاً، و ما یجری أمامنا فی المسرح من أعمال و أقوال یصور لنا قطعة من واقع الحیاة. و بعد تعرف جامع حول هذا الجنس الأدبی قمنا بدراسة و تحلیل المراحل الفنیة و أهم خصائص مسرحیات سعد الله ونوس، من حیث أنه عبر رحلة طویلة فی عالم الکتابة و الإخراج و التنظیر المسرحی، أدرک جیداً أنّ المسرحیة مرآة یری فیها الناس أنفسم و الآخرین، لذا عندما عایش الکثیر من الحرکات القومیة و السیاسیة و الإجتماعیة المختلفة، سعی إلی نقد الحیاة العربیة فکریاً و إجتماعیاً و سیاسیاً و التعبیر عن القضایا و هموم المجتمع العربی بتجلیاتها المختلفة کالظلم و الفقر و العدالة، و تصبح مسرحیاته مرآة العصر الذی عاش فیه. کانت القضایا السیاسیة محوراً أساسیاً فی عدد من مسرحیاته حتی الإجتماعیة منها. ولکن مع بدایة التسعینات تطور مسرح ونوس أکثر من قبل و إبتعد عن الأحداث التی تحمل طابعاً سیاسیاً و إلتفت فی غالبیة مسرحیاته إلی معاینة الواقع الإجتماعی فی زمنه و إنشغاله بالفئات البسیطة من الناس. تتناول هذه المسرحیات بأشکال متعددة موضوعات تحتاج حواراً و تقییماً کالعدالة الإجتماعیة و السلطة، و الحریة و کرامة الإنسان، محاولاً إستشفاف آفاق تقدمیة لحل تلک المشکلات. فی هذا البحث نسلط الضوء علی مسرحیات سعدالله ونوس الأخیرة کونها ذات مستویات متعددة و تعکس همومه الوطنیة و فیها صرخة من أجل الدعوة الی الوعی فی مواجهة مشکلات العصر و إعادة بناء الإنسان و الفکر العربی بشکل نقدی. تکمن أهمیة هذا البحث فی أنه لا یمکن أن یکون إلا ولید لحظة واعیة هدفها الوصول إلی قلقه الإجتماعی الذی یوضح الواقع العربی فی مجمل الظروف الحیاتیة.

این پژوهش با ترجمه ی کتاب«الادب و الاسطوره» در صدد است به معرفی موضوع اسطوره و رابطه ی آن با ادبیات بپردازد. رویکرد اصلی ما در ترجمه ی کتاب رویکردی ارتباطی و معنایی بوده است با این حال سعی گردیده است به متن اصلی وفادار بماند. و با توجّه به متن اصلی آن،در پنج بخش نوشته شده است: در بخش اوّل تکیه کلام بر روی زاویه ی تئوری اسطوره است و به تعریف های اسطوره از دیدگاه های مختلف دانشمندان نوگرای غربی پرداخته شده است، در این بخش دو رویکرد در مورد اسطوره بیان می شود:یکی این که اسطوره با وجود منشعب شدن نمادهای گوناگون از آن،خود یک نماد ثابت است.دوّم این که اسطوره یک نماد پویا و مترقّی است که محدود به فرهنگ یا زبان یا قوم خاصّی نیست. چهار بخش دیگر این پژوهش،تکیه بر رویکرد دوم در بخش اوّل دارد و آن،نگاه به اسطوره از زاویه ی جدید و پیشرفته است.در این چهار بخش، نویسنده ضمن بیان دیدگاه های مدرنیسم در مورد اسطوره،به بیان و توضیح برخی از آثار و نوشته های دانشمندان نوگرای غربی و عربی پرداخته و دیدگاه های آنان را با ذکر شواهدی با هم مقایسه نموده است. نویسنده در یکی از این بخش ها به بیان دیدگاه شاعر اسطوره ساز و مدرن عرب، محمود درویش پرداخته است. علاوه بر این، نویسنده در اشاره به نمادهای کهن چشم پوشی نکرده و به مقایسه ی نمادهای انسانی و طبیعت پرداخته است و با بیان آثاری در این زمینه،به تحلیل آن پرداخته است.

بی شک، رنگ یکی از عوامل مهم خلق اثر هنری، به ویژه شعر است. رنگ ها علاوه بر تأثیرگذاری در زندگی فردی و اجتماعی انسان، گاه موجب بروز خلاقیت ها واستعدادهای نهفته درانسان شده است. شاعر در آفرینش اثر خود گاه رنگ را به خاطر زیبایی های حسی به کار می گیرد تا ارزش های درونی آن را پدیدار سازد، اما گاهی هم هنرمند از این مرحله پا را فراتر نهاده و مفاهیم نمادین رنگ ها را موضوع توجه و عنایت خود قرار می دهد. در این میان وسعت دید و نگاه عمیق شاعران معاصر به پدیده های هستی در کنار آگاهی آنها از اثرات مختلف رنگ ها سبب می شود که رنگ ها در اشعار آنها جلوه و نمود زیبایی پیدا کنند. حضور رنگ ها در آثار هنرمندان در کنار زیبایی اثر بر تأثیر آنها بر مخاطب می افزاید. به همین دلیل شاعران با آگاهی از تأثیرات رنگ ها، به آنها توجّه خاصی کرده و از دیرباز آثارشان را به رنگ ها و ترکیبات رنگین مزیّن نموده اند. در تحقیق حاضر تلاش شده است که جایگاه رنگ های مختلف در تصاویر شعری شاعر و همچنین معانی ودلالت های نمادین و حسی رنگ های مختلف در اشعار شاعر و برخی از جنبه های روان شناختی و زیبا شناختی این رنگ ها تبیین گردد. نیز تلاش شده تأثیرات بصری، حسی، سمبلیک یا نمادین رنگ در شعر ایلیا ابوماضی مورد بررسی قرارگیرد تا از این طریق حقایق ذهنی شاعر از لابه لای جنبه های مختلف زیباشناختی رنگ برای خوانندگان نمایان گردد. در این تحقیق، روش کار، یک روش و رویکرد توصیفی و تحلیلی دارد و نتایج این پژوهش، نشان می دهد که ایلیا ابوماضی از انواع رنگ های اصلی و فرعی استفاده نموده است و رنگ قرمز و زرد و سیاه و سفید، در تحقیق حاضر، رنگ های غالب در شعر ابوماضی می باشند که شاعر در انتقال مفاهیم ذهنی و نیز خلق تصاویر شعری زیبا از آنها به خوبی بهره جسته است. و در بحث بررسی رنگ های مختلف در اشعار وی به این نتیجه مهم می رسیم که، گرچه او غالب اشعارش را در جامعه ایی متمدن و پررنگ و نگار شهری امریکا سروده است، اما در تصویرسازی و رنگ آمیزی شعری اش از رنگ های طبیعی محیط سنّتی شرق الهام گرفته است.

ترجمه به روش های گوناگون انجام می شود . پیترنیومارک ، نظریه پرداز ترجمه درکتاب روش های ترجمه(1981) ، ترجمه را با توجه به نوع متن و اینکه هدف ترجمه وفاداری به نویسنده ی اصلی است یا خواننده ی ترجمه ، به دو نوع « ارتباطی» و « معنایی» تقسیم کرده و خاطرنشان ساخته که ویژگی برخی از متون اقتضا می کند بخشی از متن به صورت معنایی و بخش دیگر به صورت ارتباطی ترجمه شود . انتخاب شیوه ی ترجمه و رعایت امانت از مفاهیم نسبی و متغیرند . میزان معنایی یا ارتباطی بودن ترجمه براساس نوع متن و انگیزه خواننده تغییر می کند. از آنجایی که در رمان ، هدف از ترجمه انتقال تأثیر است و غرض صرفاً انتقال معنا نیست ، شیوه ی ارتباطی برای ترجمه این رمان انتخاب شده است ، هرچند هیچ متنی را نمی توان به طور مطلق ، معنایی یا ارتباطی ترجمه کرد.

داستان عربی معاصر و به ویژه قهرمان آن، در مقایسه با داستانهای کلاسیک عربی، دگرگونی بسیاری به خود دیده است، قهرمان های امروز دیگر از حالت حماسی گونه و اغراق آمیز خود خارج شده اند، امروزه داستان عربی به بیان دغدغه های اجتماعی، مسائل ملّی و بیان عواطف مردمی می پردازد و ملّت ها را به ایستادگی در برابر حاکمیّت وابسته و خارج شدن از زیر یوغ استعمار برمی انگیزند. قهرمان داستان دور? معاصر، برخاسته از دل جامع? خویش است، و پیوند نزدیکی با مخاطب امروزی خود دارد، برخلاف قهرمان های دیروز که از عالمی دیگر می آمدند و با مخاطب خود، بده بستان چندانی نداشتند. دکتر سهیل ادریس یکی از شخصیّت های ممتاز عرص? فرهنگ، روزنامه نگاری و ادبیّات عربی به شمار می آید، او در تمامی حوزه های علمی و پژوهشی و ادبی، از جمله در داستان نویسی، ترجمه، حوز? نشر و تدریس در دانشگاه خدمات بسیاری را به جهان عرب عرضه داشته است، او همچنین مجلّ? الآداب را تاسیس نمود و نویسندگان بسیاری را تربیت و تحویل اجتماع داد. سهیل ادریس از نخستین اندیشمندانی است که در آثار خویش میان اصالت و مدرنیته، پیوند برقرار ساخت؛ در ده? شصت او از جمله نامدارترین داستان نویسان عرب بود که تحت تأثیر ژان پل سارتر، ادبیّات (اگزیستانسیالیسم) را ترویج می کردند. از دکتر، چندین واژه نامه و فرهنگ عربی ـ عربی و عربی ـ فرانسه و تعدادی مجموع? داستانی نیز، به جا مانده است. در رابطه با رویکرد نقدی نویسنده نیز با توجّه به خصوصیّات و شیو? نقد او می توان گفت که در اثر خود، از سبک نقدی روانشناختی بهره برده است، در واقع، نویسنده با تمرکز بر شرایط محیطی عصری که سهیل ادریس، سه گان? خود را منتشر ساخته و با ردّ دیدگاه های منتقدین دیگر، به این نتیجه گیری می رسد که قهرمان داستان ها، از نوعی شخصیّت میانه رو و معتدلی برخوردار است.

در این پایا نامه به ویژگی های بارز مدرنیسم در در دیوان أغانی مهیار دمشقی پرداخته شده است، و نمود مدرنیسم در ساختار موسیقایی،محتوایی و ساختار ظاهری شعر أدونیس که به مدرنیست بودن معروف است مورد بررسی قرار گرفته شده است. در این پژوهش ابتدا به تعریف مدرنیسم پرداخته شده است و تعاریف مختلفی را که درمورد آن مطرح شده است آورده شده است، در بخش دوم زندگی و شعر أدونس مورد کاوش قرار گرفته است و معرفی شده است و در بخش های دیگر به بررسی مدرنیسم در دیوان أغانی مهیار دمشقی پرداخته شده است.

این پژوهش، ترجمه بخش سوم کتاب مع المتنبی است که زندگی علمی، هنری و ادبی وی را در دوران حضورش در دربار سیف الدوله مورد مطالعه قرار می دهد. مولف، دوره زمانی 9 ساله زندگی متنبی را به 10 بخش تقسیم کرده است؛ بخش اول، شرح مختصری از اشعاری است که برای سیف الدوله سروده و جنگ ها و هنر نمایی های وی و همچنین ویژگی هایی که اشعارش را متمایز کرده، بیان می کند. در فصل دوم خصوصیات محیطی سیف الدوله و اوضاع و احوال مردم تحت سلطه وی و درباریان را بررسی می کند. در فصل سوم، متنبی در راستای متمایز نشان دادن خویش نسبت به سایر شعرای دربار و کنار زدن آنها شروع به سرودن قصایدی نمود که به واسطه این اشعارش موقعیت خود را نزد سیف الدوله تثبیت کرد. فصل چهارم مختص به سوگواری هایی است که متنبی در مورد خواص سیف الدوله بیان کرده است، فصل پنجم و ششم به توصیف جنگهای داخلی و خارجی فرمانروا می پردازد. متنبی فصل هفتم را به توصیف اوضاع پس از جنگ ها می پردازد، وی پیروزی ها را به شیواترین و موثرترین شکل ممکن به تصویر می کشد؛ در عین حال شکست ها را به گونه ای وصف می کند که امید را در دل لشکریان زنده می کند و احساسات آنها را برای انتقام جویی بر می انگیزد. متنبی فصل هشتم را در مورد علل شورشهای داخلی و رابطه آنها با مرکز خلافت در بغداد بیان می کند و صراحتاً یا به اشاره، مرکز خلافت را مورد خطاب قرار می دهد؛ وی از سیف الدوله به عنوان قهرمانی که دست راست خلیفه بوده یاد می کند که به تنهایی در برابر دشمن رومی ایستاده و از خلیفه بغداد حمایت می کند و در مواردی خلیفه را نکوهش کرده و به او وعده می دهد. فصل نهم اشعاری است که متنبی در دوران صلح، آرامش و جشن ها برای سیف الدوله سروده است. فصل دهم نیز متنبی به دلیل عدم پشتیبانی سیف الدوله از وی در مقابل بد خواهان و دشمنان او را سرزنش می کند؛ و همین موضوع سرانجام موجب جدایی متنبی از سیف الدوله و ترک شام به قصد عراق گردید.

شعر مدرن را شعر تصویر می نامند، چراکه یکی از جلوه های هنر شاعری در عصر معاصر، تخیل بدیع و خلق تصاویر نو، همراه با کشف رابطه ای جدید بین پدیده ها است. تصویر، جهان کوچکی از دنیای بزرگ شاعر است و پرده برداری از آن، پرده برداشتن از ذات و وجود هنرمند است و شیوه ی تعامل او را با این جهان نشان می دهد. شاعران، همیشه در اندیشه کشف ارتباط نغز و ارائه ی تصویرهای نو از جهان بوده اند تا نگرش فکری خاص خود را به واسطه ی تخیل بدیع ارائه دهند. تخیل عرصه ی وسیعی برای تصویر است چون در لحظه ای کوتاه، زمانی بیکران و در مکانی محدود، سرزمینی پهناور را به تصویر می کشد.

زبان شناسی علم بررسی زبان است و در سبک شناسی شیوه ای که یک نویسنده در خلق اثرش بکار برده است مورد بررسی قرار می گیرد. در این کتاب سبک طه حسین در الایام در پرتو مبحث زبان شناسی نوین مورد بررسی قرار گرفته. توانایی او در خلق اثری یکدست و همگون با استفاده از الفاظ و عباراتی که در ابتدا به نظر می رسد هیچ سنخیتی با هم ندارند؛ اثری گیرا و شایان توجه را ارائه داده است. نویسنده کتاب دکتر بدراوی زهران به طور کلی به بررسی سه مقوله پرداخته است:1-بررسی معنی سبک 2- بررسی آواشناسانه اثر 3- بررسی ترکیب های بکار رفته در کتاب. از نقطه نظر آوایی طه حسین با تکیه بر قوه شنوایی برتر خود از دوران کودکی با شنیدن صداهای پیرامونی ضرب آهنگ آنها را مورد توجه قرار داده و به تدریج این اصوات در ذهنش انباشته شده و در مرحله بعد با جوشش این ضرب آهنگها در اثر او غنا و باروری فوق العاده ای ایجاد شده است. ترکیب هایی که او بکار برده حاوی کلمات عامیانه، الفاظ قرآنی، سخنان پیشینیان، ترکیبات خارجی و... است که با وجود عدم سنخیت آنها با کل متن طوری با استادی و به صورت هماهنگ با متن بکار رفته اند که نه تنها در اثر تاثیر منفی نگذاشته اند بلکه به باروری و گیرایی آن افزوده اند و حاصل کار آن شده که همه با خواندنش زبان به تحسن می گشایند.