فلزات گروه پلاتین کاربردهای وسیعی در واکنش¬های کاتالیستی، وسایل الکترونیک، مواد فضایی، پزشکی و جواهر¬سازی دارند. فلزات گروه پلاتین بطور فزاینده در ساخت کاتالیست¬های مبدل اتومبیل¬ها و کاتالیست¬های نفت و پتروشیمی به کار برده می¬شوند. هزینه بالا و افزایش تقاضا و دسترسی محدود به پلاتین و همچنین محدودیت¬های زیست محیطی، بیش از سه دهه است که بازیابی و استخراج پلاتین از کاتالیست¬های مستعمل را مورد توجه صنعت و محققین قرار داده است. روش¬های متعددی در این راستا معرفی گردیده¬اند. رزین¬های مبادله یون، بیو لیچینگ و استخراج مایع- مایع از جمله این روش¬ها هستند. امروزه استخراج با حلال با توجه به سادگی کاربرد و هزینه بهینه به یکی از پرکاربردترین زمینه¬های تحقیق در راستای استخراج پلاتین از کاتالیست¬های مستعمل بدل گشته است. در این مطالعه، کاتالیست مستعمل تجاری به دو روش در اسید انحلال یافته است. در روش اول کاتالیست مستعمل pt/al2o3 در مخلوطی از hcl و h2o2 %1 انحلال یافته است و پلاتین به کمک ماده آلی تری بوتیل فسفات رقیق شده در تولوئن استخراج گردید. آنالیز¬های جذب اتمی نشان داده¬اند که پلاتین تا % 80 استخراج گردیده است. در روش دوم، هدف مدلسازی شرایط لیچینگ برای رسیدن به بالاترین راندمان لیچینگ بوده است. برای دستیابی به بالاترین راندمان لیچینگ، شرایط لیچینگ با استفاده از روش rsm و سیستم شبکه

امـروزه بازیـافت فلـزات گروه پـلاتین (پلاتین، پالادیوم، رودیوم) از پسـاب های صنعـتی به دلیـل ارزش اقتـصادی بالا و کاربـرد فراوان این فـلزات در صنـایع مختـلف از جمـله صنـایع نفـت و گـاز و مجتـمع های پتـروشیـمی (به عنوان کاتالیـست یا پایه کاتالیـست)، سـاخت قطعـات پزشکی، صنـعت الکتـرونیک، جواهرسـازی مورد استفاده قرار می گیرد. روشهای متـعددی برای بازیافت فلز پـالادیـوم و سـایر فلـزات گـرانبها از کاتـالیسـت ها و همچنین معـادن حـاوی این فلزات ارائه شده، با تـوجه به تحقیقـات پیشین روشهای مختـلفی مورد استفـاده قرار گرفته اما هیچ یک از این روش ها به عنـوان روش همگانی برای بـازیـافت فلزات گرانبـها از کاتالیست های مستعمل استفـاده نمی شوند. در پژوهـش حاضـر برای تعییـن ساختـار کاتالیست مستعمل پتروشیمی از دستگاه (xrd: x-ray diffraction) استفـاده شد. دو روش هیـدرومتـالوژی (استـخراج حلال)، بـرای بازیـابی فلز پـالادیـوم از کاتـالیـست مستعمـل پتـروشیمـی مـورد بررسـی قرار گرفـت، در روش انـحلال کاتـالیسـت مستعمل با تیـزاب سلـطانی 3 پارامتـر (دمـا، زمـان، l/s) و در روش انـحلال با اسیـدقـوی و اکسنـده 3 پـارامتر (غلظـت اسیـد، غلظـت اکسنـده، غلـظت استـخراج کننـده (tbp)) تغییـر داده شـد تا بیشـترین درصـد بازیـابی فلـز پالادیـوم و بهینـه تـرین شرایـط برای بـازیـابی مشخـص شـود. آنـالیـز تعیین درصـد بازیـابـی پالادیـوم بـوسیـله دستـگاه جـذب اتـمی ) (aas: atomic absorption spectroscopy انجـام شـد. جهت دستیـابی بازیـابی فلز پالادیوم با روش تیزاب سلطانی، از سیستم هوشمند شبکه عصبی مصنوعی برای مدلسازی استفاده شد. برای تولید پایگاه داده مورد نیاز برای مدل سازی وبهینه سازی، طراحی آزمایش با رویکرد رویه پاسخ (rsm) با در نظر گرفتن سه فاکتور (دما، زمان و مقدار نسبت اسید به گرم کاتالیست l/s ) موثر بر درصد بازیابی انجام شد. طراحی آزمایش و مدلسازی نتایج آزمایش را تایید کردند. بهترین شرایط بازیابی پالادیوم با افزایش زمان و دما و در20l/s= مطابق با آزمایشات می باشد.