بیش از چهل سال از زمان تهیه و اجرای طرح های توسعه شهری می گذرد. طرح های توسعه شهری در ایران به عللی، چون عدم توجه به محرک های جمعیتی، دخالت های بی اساس مسئولان در تهیه طرح ها، طولانی بودن زمان تصویب طرح ها، فقدان نگرش منطقه ای و آمایشی در تهیه طرح های توسعه شهری، عدم تعریف و تثبیت جایگاه شهر در نظام سلسله مراتبی و عدم توجه به عملکرد غالب شهرها، ضعف ضوابط قانونی و از همه مهم تر عدم مشارکت شهروندان ، نتوانسته اند راهگشای مناسبی برای حل معضلات شهری باشند. بر همین اساس دیدگاه های جدیدی در تهیه طرح های توسعه شهری مورد توجه قرار گرفت، یکی از طرح های توسعه شهری که بر اساس رویکردهای نوین توسعه (توسعه پایدار) پیشنهاد گردید، طرح راهبرد توسعه شهری (cds) می باشد. شهر مشهد به عنوان دومین شهر کشور از لحاظ جمعیتی در سال های گذشته اقدام به تهیه و اجرای طرح های جامع و تفصیلی نموده است. پژوهش حاضر سعی بر آن دارد تا ضمن بررسی طرح های توسعه شهری در شهر مشهد، به کاربرد و نقش رویکرد های جدید در برنامه ریزی شهری به خصوص راهبرد توسعه شهری بپردازد. این پژوهش مبتنی بر روش تحقیق میدانی و توصیفی- تحلیلی است. داده های مورد نیاز پس از مطالعات نظری از راه پرسشنامه جمع آوری و در دو سطح توصیف و استنباط مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در سطح توصیفی از جداول توزیع فراوانی استفاده شده و در سطح استنباط نیز با استفاده از آزمون فریدمن و پیرسون رابطه بین متغیرهای هر فرضیه پژوهش مورد آزمون قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان می دهد که شاخص سند راهبرد توسعه شهر در شهر مشهد در وضعیت خوبی به سر نمی برد و این وضعیت گویای عدم مشارکت شهروندان در مراحل مختلف تهیه و اجرای طرح های توسعه شهری است که تا کنون اجرا شده است.

پارادایم های فرامدرن محوری ترین عامل توسعه کشورها را شهر می شناسند و معتقدند که توسعه باید از شهرها آغاز شود و محوریت اصلی توسعه، فرهنگ شهری و ساکنین شهرها هستند. به عبارتی منابع فرهنگی و نیروی انسانی هر شهر به عنوان مهم ترین عامل توسعه محسوب می شود. توجه به پارادایم و ایده شهر خلاق که بر بهره برداری از منابع فرهنگی و حداقل استفاده از منابع طبیعی تأکید قابل ملاحظه ای می کنند، در سال های اخیر با طرح نظریه شهر خلاق توسط ریچارد فلوریدا، مورد توجه بسیار قرارگرفته و برنامه ریزان تلاش خود را بر این نهاده اند تا اقتصاد خلاق، صنایع خلاق و جامعه خلاق که منجر به توسعه همه جانبه و پایدار شهری می شود را فراهم نمایند. براین اساس بسیاری از پژوهشگران به بررسی خلاقیت، فرهنگ و اقتصاد در شهرها پرداخته و چگونگی پراکندگی طبقه خلاق در شهرها را با توجه به مزایای آن مورد توجه قراردادند. در همین راستا این پژوهش نیز ضمن بررسی تعاریف و مفاهیم پایه و مرتبط با خلاقیت و همچنین بیان شاخص های خلاقیت در جهان و بومی سازی آنها، براساس آمارهای موجود در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390، شاخص های مرتبط را استخراج و مورد ارزیابی قرار داده است. محدوده مورد نظر نیز با توجه به دسترسی به اطلاعات و حضور میدانی و توانایی تبدیل و تغییر داده های پژوهش کلانشهرهای تهران و اصفهان انتخاب شده است. این تحقیق از نوع کاربردی- توسعه ای بوده و روش انجام آن به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد. در گردآوری اطلاعات از روش های اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز به دو شیوه تحلیل استنباط های توصیفی (استفاده از مبانی تئوریک) و تحلیل های آماری جهت ارزیابی شاخص های مورد مطالعه، صورت گرفته است. نتایج این مقایسه ها حاکی از آن است که در شهر تهران بهره مندی ها و تنوعات، منجر به افزایش طبقه خلاق و جذب بسیاری از نخبگان از سراسر کشور به این شهر شده است.

مسئله ای که امروزه شهرهای کشورمان با آن مواجهه است مساله ترافیک وعدم دسترسی به موقع، آلودگی هوا، سفرهای روزانه برای انجام کارهای جزیی وسایر مسایل مرتبط با آن می باشد، یکی از راهکارهایی که در عرصه جهانی برای کاهش این مسایل انجام شده است، ایجاد شهر الکترونیک است. این پژوهش با روش های(پیمایشی و اسنادی) و منابع متنوع و جدید امکانات و ظرفیت های منطقه 8 شهرداری تهران را به لحاظ ایجاد شهر الکترونیک بررسی می کند و امکانات و ظرفیت های ایجاد شهر الکترونیک در منطقه هشت را بررسی می کند. هدف این پژوهش بیشتر بررسی امکانات زیرساختی و فرهنگی می باشد.رهیافت نظری این تحقیق براساس نظریه دانش محور می باشد.در تحقیق حاضر از مطالعات اسنادی، دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و موسسات ذیربط استفاده شده است. در روش میدانی از ابزار سنجشگری شامل پرسشنامه استفاده می شود.جامعه موردم مطالعه شامل شهروندان منطقه هشت به تعداد378725هزار نفرمی باشد. در پرسشنامه هایی که برای جمع آوری داده های مربوط به ظرفیت های فرهنگی شهروندان تکمیل شده، 250 نفر آنرا مردان و 150 نفر را زنان تشکیل می دهند. از 400 نفر بیشترین گروه سنی بین 18 تا 30 سال می باشد. 210 نفر از نمونه مورد مطالعه دارای تحصیلات لیسانس می باشند. 117 نفر از پاسخ دهندگان دانش آموز و دانشجو می باشند. 335 نفر از افراد پاسخ دهنده به پرسش نامه دارای رایانه شخصی می باشند که در این میان 310 نفر طی چند ماه اخیر خرید اینترنتی داشته اند. ضمنا 227 نفر از نمونه مورد مطالعه آموزش رایانه را نیز سپری کرده اند ، نتایج نشان می دهد، عمده ترین دلیل عدم استفاده از اینترنت گرانی اتصال بیان شده است که این ضعف زیرساختی نه تنها شامل منطقه هشت بلکه شامل حال کل شهر تهران می باشد و دلیلی بر ضعف زیرساختی منطقه هشت نمی شود.336 نفر از پاسخ دهندگان در منزل خود از اینترنت استفاده می کنند که این گویه دلیلی بر بالا بودن ظرفیت زیرساختی و فرهنگی منطقه هشت می باشد. 182 نفر از پاسخ دهندگان اخبار و مطالب مورد نیاز خود را از طریق اینترنت کسب می کنند. در میان پاسخ دهندگان 58.8 درصد از مردان و 53.3 درصد از زنان آموزش های رایانه ای را گذرانده اند. در بررسی های مربوط به زیرساخت های فیزیکی برای ایجاد شهر الکترونیک یک سری امکانات از جمله: پلیس +10، خدمات الکترونیک شهر، بانک ها و موسسات اعتباری و غیره با استفاده از نرم افزار gis مورد بررسی قرار گرفته است. نقشه های خروجی نشان از تعداد و توزیع مناسب این امکانات در سطح منطقه هشت دارد.

چکیده: مسکن کوچک ترین شکل تجسم کالبدی رابطه متقابل انسان با محیط و خصوصی ترین فضای زندگی انسان است و در غالب کشور ها ی جهان، دولت ها امر ساخت و ساخت ساز و تهیه مسکن، علی الخصوص برای افراد کم درآمد را یک ضرورت اجتناب ناپذیر می دانند. در کشور ایران، مهم ترین سیاست اتخاذ شده در زمینه مسکن با تاکید بر تهیه مسکن اقشار کم درآمد در دوره قبل و بعد از انقلاب، سیاست مسکن مهر بوده است که تدابیر و عملیات اجرایی آن، در زمان دولت نهم و دهم صورت گرفته است. بنابراین در این پژوهش، پروژه های مسکن مهر شهر زنجان مورد ارزیابی قرار گرفته است، هدف تحقیق حاضر، ارزیابی میزان موفقیت مسکن مهر شهر زنجان در تامین مسکن اقشار کم درآمد شهری و همچنین بررسی میزان رضایتمندی چند جانبه ساکنین، از مسکن مهر این شهر بوده است. نوع تحقیق، کاربردی و ماهیت آن به صورت توصیفی- تحلیلی است، شیوه گردآوری اطلاعات نیز به دو روش اسنادی و مطالعه میدانی انجام شده است. در بخش مطالعه میدانی، تاکید اصلی بر پرسشنامه بوده که در قالب دو بخش صاحبنظران و متولیان مسکن مهر و ساکنین مسکن مهر شهر زنجان، داده های مورد نیاز گردآوری شده است، تعداد جامعه آماری 2122 واحد مسکن مهر بوده که جهت تعیین تعداد نمونه از فرمول اصلاح شده کوکران استفاده گردیده است و حجم نمونه انتخاب شده از ساکنین مسکن مهر 250 نفر می باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون فریدمن جهت رتبه بندی شاخص های کیفیت مسکن، از ضریب همبستگی پیرسون برای تعیین سطح همبستگی بین شاخص ها و جهت آزمون فرضیه ها از آزمونt تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که سیاست مسکن مهر از بعد اقتصادی، افراد کم درآمد را متوجه خود ساخته است و به عبارتی در تامین مسکن اقشار کم درآمد شهر زنجان موفق بوده است، نتایج حاصل از آزمون t در زمینه میزان رضایتمندی، مبین آن است که این میزان برای ابعاد کالبدی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی کمتر از شرایط مطلوب (3) ارزیابی شده است و تنها در بعد اقتصادی توانسته است تا حدودی میزان رضایتمندی ساکنین را ارتقاء دهد، این تفاوت در سطح آلفا 01/0 معنادار است. نتایج حاصل از آزمون فریدمن جهت رتبه بندی ابعاد چهارگانه مذکور، بیانگر آن است که بعد زیست محیطی(1.32) بیشترین سطح نارضایتی ساکنین را در پی داشته و بعد از آن، بعد اجتماعی(1.76) قرار گرفته است. کمبود فضای سبز، عدم حفظ حریم خصوصی خانواده ها، معماری نامناسب و یکنواخت داخلی و خارجی، عدم دسترسی بهینه به کاربری های مورد نیاز(تجاری، درمانی و ...)، از جمله عوامل اصلی نارضایتی ساکنین بوده است.

وضعیت تراکم در کلان شهرهای کشور ازجمله تهران، با افزایش شدید جمعیت و بدون توجه به آثار اجتماعی، اقتصادی، فضایی-کالبدی و زیست محیطی مسائل و مشکلاتی را به وجود آورده که توجه مدیران و برنامه ریزان شهری را به خود جلب نموده است. پژوهش حاضر به دنبال دست یابی به یک چارچوب مناسب از تراکم (جمعیتی، ارتفاعی و کاربری) در سطح نواحی نه گانه، منطقه چهار شهر تهران و تأثیر آن بر آسیب پذیری ناشی از زلزله صورت گرفته است. ماهیت پژوهش کاربردی و روش بررسی پژوهش با استفاده از مدل های فازی، همبستگی و رگرسیون خطی چند متغیره می باشد و روش جمع آوری پژوهش به صورت اسنادی و پیمایشی است. اهداف این پژوهش شامل: شناسایی وضعیت تراکم (جمعیتی، کاربری، ارتفاعی) و کشف ارتباط بین میزان تراکم (جمعیتی، کاربری، ارتفاعی) و آسیب پذیری ناشی از زلزله و نهایتاً تحلیل اثرات افزایش تراکم (جمعیتی، کاربری، ارتفاعی) بر میزان آسیب پذیری ناشی از زلزله در سطح منطقه چهار شهرداری تهران هست. نتایج حاصل از پژوهش نشان داده است که در بررسی وضعیت تراکم شهری، در نظر گرفتن رابطه ی سه نوع تراکم جمعیتی، کاربری و ارتفاعی الزامی است. هم چنین رویکرد فازی در نرمال سازی داده های مربوط به تراکم شهری، یکی از بهترین رویکردها محسوب می گردد.