نام پژوهشگر: رضا نوروز ولاشدی
سحر گلشن محمود رائینی سرجاز
تغییراقلیم از سطح زمین شروع شده و با آرامی به ژرفای آن انتشار می یابد و موجب تغییر رژیم گرمایی خاک می-شود. انرژی گرمایی نهفته در ژرفای خاک می تواند در آشکارسازی تغییرات اقلیمی نقش مهمی بازی کند. بنابراین، هدف این پژوهش مدل سازی دمای خاک و برقراری روابط رگرسیونی بین دمای هوا و ژرفاهای مختلف خاک و ارائه یک رابطه ساده و منطقی به ازای هر عمق خاک می باشد و درنهایت بررسی اقلیمی تغییرات روند دمای خاک و تأثیر گرمایش جهانی در تعدادی از ایستگاه های سینوپتیک کشور می باشد. برای این پژوهش داده های اندازه گیری شده روزانه دمای هوا در ارتفاع 2 متری طی سال های 2009- 1951 و دمای روزانه خاک در عمق های مختلف خاک (5 ،10، 20، 30، 50 و100 سانتی متری) برای ساعت های 3، 9 و 15 به وقت گرینویچ در طول دوره آماری سال 1992 تا 2009 میلادی در 6 ایستگاه همدیدی کشور (اهواز، بابلسر، مشهد، تهران، کرمان و تبریز) تهیه شد. برای آشکارسازی تغییراقلیم از آزمون مقایسه میانگین و تحلیل واریانس استفاده شد. همچنین برای بررسی وجود روند در سری زمانی دمای هوا و دمای خاک از روش های پارامتری پیرسون و تحلیل رگرسیونی و روش های ناپارامتری اسپیرمن و من کندال استفاده شد. یافته های این پژوهش بیانگر وجود روندی افزایشی و معنی دار (01/0 ? p) در سری زمانی سالانه ی دمای هوا و دمای ژرفاهای متفاوت خاک در اقلیم های مختلف ایران می باشد و همچنین در سری زمانی فصلی مشخص شد دمای خاک همه ژرفاها در فصول تابستان و پاییز دارای روندی افزایشی و معنی دار (01/0 ? p) می باشد. با توجه به یافته های این پژوهش می توان چنین انگاشت که پدیده تغییر اقلیم در حال رخ دادن است و روی پارامتر دمای خاک هم اثر چشمگیری داشته است و این نواحی همچون دیگر نقاط جهان تحت تاثیر پدیده گرمایش جهانی قرارگرفته است. همچنین استفاده از روش های مختلف در بررسی روند دارای نتایج یکسانی در تشخیص وجود روند می باشد. بنابراین مجموعه داده های روند دمای خاک در این پژوهش می تواند برای تجزیه و تحلیل اثرات دمای خاک روی کشاورزی این مناطق و برای کمک به توسعه روش های عملی برای حفظ و بهبود تولیدات محصولات کشاورزی در این نواحی کشور مورد استفاده واقع شود. این نتایج اهمیت نظارت بر دمای خاک را به عنوان شاخص تغییرات اقلیمی در کشور نشان داد.