عناب (ziziphus jujuba mill) از جمله گونه های مستعد در تشکیل نامنظم میوه می باشد، که موارد متعددی از جمله دینامیک گلدهی، میکروفنولوژی گل، جوانه زنی دانه گرده و رشد لوله گرده در این بی نظمی می توانند دخالت داشته باشند. بنابراین هدف از این تحقیق مطالعه خصوصیات مورفوفنولوژیک و تاثیر تیمارهای گرده افشانی بر عملکرد کمی و کیفی میوه عناب می باشد. این تحقیق طی سال های 1391 و 1392 روی ارقام الغور، بردسکن، درح، گزیک، قم، گیوک، کنگان، کلکستان، مقام ساری و نوغاب اجرا شد. نتایج این پژوهش نشان داد که، بین ارقام مختلف در همه فاکتورهای اندازه گیری شده اختلاف معنی داری وجود دارد. طول و قطر دانه های گرده ارقام مورد مطالعه به ترتیب بین 60/15 (الغور) تا 18/19 میکرومتر (بردسکن) و 70/12 (الغور) تا 11/17 میکرومتر (بردسکن) متغیر بود. بیشترین درصد جوانه زنی دانه گرده در رقم گزیک مشاهده شده در حالی که کمترین میزان آن مربوط به رقم الغور بود. درصد جوانه زنی دانه های گرده با افزایش دوره انکوباسیون تا 36 ساعت افزایش یافت. طول لوله گرده ارقام مورد مطالعه بین 40/414 (الغور) و 80/642 میکرومتر (گزیک) متغیر بود. نتایج این تحقیق نشان داد که، ارقام گزیک، مقام ساری و بردسکن دارای بیشترین و ارقام گیوک، درح و کلکستان دارای کمترین زمان بین باز شدن گل تا شکفتن اولین بساک می باشند. همچنین، بیشترین و کمترین دوره پخش دانه گرده در ارقام گزیک و الغور مشاهده شد. مطابق با نتایج، بیشترین دوره زنده مانی کلاله مربوط به رقم درح و کمترین میزان آن مربوط به رقم مقام ساری بود. نتایج این تحقیق نشان داد که، ارقام مادری درح و مقام ساری و همچنین ارقام گرده زا بردسکن و الغور به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان تشکیل اولیه و نهایی میوه، و وزن میوه می باشند. رقم درح بیشترین میزان ویتامین ث را نسبت به سایر ارقام مادری به خود اختصاص داد. بیشترین میزان ویتامین ث مربوط به رقم گرده زا گزیک و کمترین میزان آن مربوط به رقم گرده زا الغور بود. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد که، تیمارهای دگرگرده افشانی مصنوعی نسبت به سایر تیمارهای گرده افشانی دارای بیشترین میزان تشکیل اولیه و نهایی میوه، وزن میوه، تعداد بذر، نسبت گوشت به هسته و ویتامین ث در تمامی ارقام مختلف عناب مورد مطالعه می باشد.