فسفر از عناصر غذایی ضروری برای رشد و توسعه گیاهان است. در این پژوهش هم دماهای جذب سطحی فسفر روی اجزاء معدنی شن، سیلت و رس در تعدادی از خاکهای زراعی منطقه اردبیل انجام و توانایی مدل های مختلف جذب سطحی در پیش بینی رفتار جذب سطحی فسفر مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور 12 نمونه خاک انتخاب و پس از اندازه گیری خصوصیات فیزیکوشیمایی، ذرات رس، شن و سیلت قابل انتشار در آب جدا و خشک شد. سپس، آزمایشات فیزیکوشیمایی روی آنها انجام و در نهایت همدماهای جذب سطحی روی فرکشن های 4 نمونه خاک انجام شد. همچنین، نقش کربنات کلسیم معادل در فرایند جذب سطحی فسفر نیز برای تعدادی از خاکها در دو حالت قبل و بعد از حذف آهک انجام گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار فسفر قابل استفاده گیاه در جزء سیلت و رس قابل انتشار در آب قرار دارد. این موضوع با توجه به فرسایش پذیری این ذرات از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و فرسایش چنین خاکهایی منجر به هدر رفت مقادیر قابل توجهی فسفر از خاک شده و حاصلخیزی آن را کاهش می دهد. همدماهای جذب سطحی نشان داد که جذب سطحی فسفر با افزایش غلظت اولیه آن افزایش پیدا می¬کند. این افزایش در غلظت¬های کم با شیب تند¬تر و در غلظت¬های زیاد با شیب ملایم تر ادامه پیدا کرده و در نهایت به حداکثر جذب سطحی می رسد. علت این امر به کاهش ظرفیت جذب سطحی خاک با افزایش فسفر اولیه نسبت داده می شود.مدلسازی داده¬های جذب سطحی نشان داد که از بین معادلات جذب سطحی مدل لانگمویر دو سطحه به دلیل ضریب تبیین بالاتر و اشتباه استاندارد برآورد پایین¬تر بهترین برازش را با داده¬های آزمایشگاهی دارد. مقایسه مدل¬ سازی با استفاده از فرم خطی معادلات و روش حداقل مربعات نشان داد که روش حداقل مربعات بهتر از فرم خطی می¬تواند داده¬های جذب سطحی فسفر روی اجزاء معدنی خاک را مدلسازی کند.