نام پژوهشگر: مرجان جاویدی مقدم

بررسی سطوح مختلف هورمون 2,4-d بر نرخ کالزایی و تولید ترکیبات فنلی در گیاه کلپوره (teucrium polium l.)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - پژوهشکده علوم 1393
  مرجان جاویدی مقدم   علی گنجعلی

کلپوره، با نام علمی teucrium polium l.، گیاهی دارویی، متعلق به خانواده¬ی نعناع است که به نظر می¬رسد روش کشت بافت این گیاه، به دلیل کوتاه بودن دوره¬ی رشد و خطر انقراض آن کارآمد باشد. از سوی دیگر کلپوره با خاصیت آنتی¬اکسیدانی بالا، خواص درمانی بسیاری دارد که از این جهت مورد توجه است. در این پژوهش، ابتدا اثر تیمارهای مختلف فیزیکی (استراتیفیکاسیون و خراش) و شیمیایی(غلظت¬های مختلف جیبرلیک اسید (mg.l-1 صفر، 250، 500، 750)) بر جوانه¬زنی بذر کلپوره مورد بررسی قرار گرفت که طی آن بهترین تیمار موثر بر جوانه¬زنی، تیمار استراتیفیکاسیون و خراش در غلظت mg.l-1500 هورمون جیبرلیک اسید تعیین شد. در ادامه اثر غلظت¬های مختلف هورمون 2,4-d و همچنین نوع ریزنمونه و محیط کشت بر نرخ کالزایی گیاه کلپوره (.teucrium polium l) مورد بررسی قرار¬گرفت و مشخص شد تیمار موثر در افزایش وزن تر کالوس، در ریزنمونه¬ی برگ درمحیط کشت b5 حاوی غلظت mg.l-1 1 و 5/0 هورمون 2,4-d بود. در تیمارهای فاقد هورمون، درصد القاء کالوس نسبت به سایرین کمتر بود و بیشترین درصد کالوس نیز در محیط کشت¬های محتوی مقادیر بیشتری از این هورمون القاء شد. در بررسی آزمون¬های بیوشیمیایی (سنجش فنل کل، آزمون dpph و آزمون ppm)، نیز مشخص شد میزان فنل کل در کالوس حاصل از ریزنمونه جوانه انتهایی محیط کشت b5 فاقد هورمون (f.wg 100mg gae/ 66/82) بیشتر از سایرین بود. کالوس¬های حاصل از جوانه انتهایی محیط کشت ms حاوی غلظت mg.l-15/0 2,4-d و برگ فاقد هورمون در محیط کشتb5 و ms نیز دارای فنل بالایی بودند. با آزمون dpph، بیشترین فعالیت روبشگری رادیکال¬های آزاد، در برگ گیاه جمع¬آوری شده از رویشگاه و کالوس حاصل از ریزنمونه جوانه انتهایی در محیط کشت b5 حاوی غلظت mg.l-1 5/0 2,4-d، مشاهده شد. بررسی ظرفیت آنتی¬اکسیدانی کل نیز مشخص کرد که کالوس¬ جوانه انتهایی محیط کشت ms محتوی غلظت mg.l-1 2 2,4-d و برگ و ساقه گیاه جمع¬آوری شده از رویشگاه دارای فعالیت بیشتری بودند. در این پژوهش به اثبات رسید که اثر جیبرلیک اسید بر جوانه¬زنی و 2,4-d بر تولید کالوس در غلظت بهینه رخ می¬دهد. همچنین در غلظت¬های کمتری از 2,4-d میزان تولید ترکیبات فنلی بیشتر بود. در تمامی گیاهان، فعالیت آنتی اکسیدانی با میزان ترکیبات فنلی، رابطه مستقیم دارد.