بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه برنج یکی از مهم¬ترین بیماری¬های این محصول در مناطق برنج¬کاری سراسر دنیا و ایران می¬باشد که همه ساله خسارت نسبتا? زیادی به محصول وارد می¬کند. قدکشیدگی از علائم بارز این بیماری می¬باشد که در اثر تولید هورمون جیبرلین توسط جدایه¬های بیمارگر ظاهر می¬شود. تحقیق حاضر به منظور شناسایی مجدد گونه و یا گونه¬های بیمارگر، ترکیب جمعیتی گونه¬ای بیمارگر، بیماریزایی، تولید جیبرلین و ارتباط بین این دو صفت با جمع¬آوری 50 نمونه گیاهی آلوده از مزارع برنج استان گیلان، در 43 جدایه سوا¬سازی شده از بیمارگر انجام شد. تعیین شدت بیماریزایی به دو روش مایه¬زنی ساقه و بذر در رقم¬های گوهر، سپیدرود و هاشمی به ترتیب در سه مرحله رویشی (گیاهچه)، ابتدای مرحله زایشی (خوشه¬دهی) و بذر صورت گرفت. نتایج حاصل از شناسایی جدایه¬ها منجر به تشخیص دو گونه قارچی fusarium fujikuroi و f. verticillioides به ترتیب با ترکیب جمعیتی 4/88 درصد و 6/11 درصد از مجموع نمونه¬ها گردید. شدت بیماریزایی در f. verticillioides در هر سه مرحله رشدی گیاه نسبت به گونه دیگر بیشتر بود هرچند که تعداد جدایه¬های این گونه از گونه f. fujikuroi کمتر بود. نتایج آزمون بیماریزایی نشان داد که مایه¬زنی در مرحله گیاهچه¬ای و بذر باعث ایجاد آلودگی در تمام گیاهان شده و زمانیکه مایه¬زنی در ابتدای مرحله زایشی صورت گیرد ممکن است با بروز علائم آشکاری همراه نباشد. بعلاوه جدایه¬های مورد بررسی از جهت شدت بیماریزایی در میزبان در هر سه مرحله رشدی متفاوت بودند. تعیین میزان جیبرلین به روش اسپکتروفتومتری و hplc در 25 جدایه بیمارگر نشان داد که همه جدایه¬ها قادر تولید این هورمون می¬باشند ولی میزان آن در جمعیت مورد مطالعه متفاوت بود. تجزیه و تحلیل داده¬ها مشخص کرد که بین شاخص میزان تولید هورمون جیبرلین در بیمارگر و درصد افزایش ارتفاع ساقه در گیاه از لحاظ آماری ارتباط معنی¬داری وجود ندارد. احتمالا? حضور بیمارگر در گیاه و اثر قدرت بیماریزایی آن بیشتر و یا سریعتر از اثر جیبرلین در گیاه واقع شده است.