نام پژوهشگر: جواد زبیدی
جواد زبیدی بهمن سلیمانی
مشکلات حفاری سازندهای پابده و گورپی در میادین نفتی، لزوم مطالعه و بررسی این دو سازند را با اهمیت می سازد. بررسی تغییرات شیمیایی و کانی های رسی این دو سازند در میدان کارون واقع در بخش شمالی حوضه فرو افتادگی دزفول هدف اصلی مطالعه کنونی است. شناسایی کانی های رسی در این سازندها که عمدتاٌ شیلی هستند منجر به ارزیابی صحیح و زمینه لازم جهت کنترل مشکلات حفاری در این سازندها خواهد شد. در این مطالعه تعداد 8 نمونه از دو چاه 5 و 2 میدان نفتی کارون با استفاده از روش xrf آنالیز گردید و از نمودارهای چاه پیمایی ngs و روش xrdنیز استفاده گردید. نتایج مطالعات انجام شده نشان داد که در مطالعه نمودار ngs، کانی های رسی ایلیت، مخلوط-لایه،و گلاکونیت در سازندهای پابده و گورپی قابل شناسایی است. عدم شناسایی کائولینیت را میتوان به مقادیر جزیی آن، شرایط نامناسب رسوبی و یا تغییر و تبدیلات دیاژنتیکی ارتباط داد.به نظر می رسد که باستثنای کانی ایلیت، نتایج نمودار ngsبه واسطه رفتار غیر قابل پیش بینی k و th در کانی های رسی، تقریبی است و نیاز به کالیبراسیون توسط دیگر روش ها دارد. در نمودارهای xrd کانی های ایلیت، کائولینیت، مخلوط-لایه، مونتموریلونیت و کلریت شناسایی شدند. نمودارهای تغییرات عناصر اصلی نسبت به al2o3نشان داد که عناصر اصلی (باستثنای so3، cao، na2o و p2o5)دارای رابطه خطی مستقیمی، ضریب همبستگی (r2) بالا وضریب تطابق پیرسون (p) کمتر از 05/0 (باستثنای fe2o3 و mgo) هستند. عناصر کمیاب نیز روند مثبتی را نشان می دهند، ولی عناصر sr، zn، cu، w، as، co، mo، و th علاوه بر نمایش روند منفی دارای ضریب همبستگی پایینی نیز هستند. مقایسه میزان عناصر اصلی و فراوانی کانی های رسی نشان داد که نسبت بالای si/al و تغییرات tiغالب بودن ایلیت و فقدان کلی کائولینیت را همراه دارد (باستثنای نمونه های گورپی). بالا بودنمقادیرfe3+ و mg نیز نشانه حضور گسترده ایلیت، کلریت و نیز مونتموریلونیت در سازند پابده است. بالا بودن مقدار mg منشا دریایی نمونه ها و میزان fe2o3 (بالاتر از 4%) شرایط اکسیدان را در بعضی از نمونه ها نشان می دهد. بالا بودن میزان na حضور غالب کانی مخلوط لایه (illite-mont) و k حضور کانی ایلیت را نتیجه می دهد. تمایز میان نمونه های دو چاه مورد مطالعه در نسبت های پایینk/mg و k/na برای تشکیل مونتموریلونیت و کلریت با منشا دریایی(در چاه شماره 5) و مقادیر بالای آنها منشا قاره ای (درنمونه های چاه شماره 2) را نشان می دهد.پارامترهای شیمیایی نیز فراوانی نسبی ایلیت، مونتموریلونیت، کلریت و مخلوط لایه را تایید می کند. مقادیر mn, feوv، نشانگر محیط رسوب گذاری احیاء با ph متوسط تا کم (گروه 3) می باشد. نسبت th/u(از 1 الی 4)معرف محیط دریایی تا حد واسط است.تغییرات مشاهده شده در میزان کانی های رسی شناسایی شده و تغییرات عناصر شیمیایی تغییر در شرایط حوضه رسوب گذاری سازگار است. تفاوت پارامترهای شیمیایی در دو چاه می تواند به تغییرات شرایط رسوب گذاری ناشی از اثرات جانبی گسل های محدودکننده میدان نسبت داده شود.با توجه به ترکیب کانی های رسی شناسایی شده، نمونه های مورد مطالعه در رده ‹‹ d ›› قرار می گیرند و لذا در حفاری این سازندها،آب شیرین با افزودنی های مناسب پیشنهاد می گردد.