صوفی و عارف از نامهای کسانی است که برداشت و تفسیر خاصّی از مسائل دینی و الهیات داشته و مباحث نظری و عملی را در راستای اندیشه های خود، بنیان نهاده اند. تحقیق حاضر، بر مطالعه و بررسی مفهومی، پیرامون این دو نام در عرفان اسلامی، به ویژه کتب و آثاری که اسامی آنها در مطاوی پایان نامه آمده است، متمرکز می باشد. دربار? اشتقاق لفظی، معنای اصطلاحی و آداب و رسوم صوفی و عارف، نظراتِ متعدّد و متنوّعی یافت می شود؛ امّا در کلّیّت موضوع می توان گفت که عارف نسبت به صوفی دارای شأن معنوی بالاتری است. اگرچه، دیدگاهِ آرمان گرای صوفیانِ زیادی هم وجود دارد که صوفی و عارف را از اسماءِ خداوند - تبارک و تعالی- دانسته¬اند و آن دو را از نظر مقام ارزشی، متمایز از هم به شمار نمی آورند. وجه تسمی? صوفی و عارف در باب تفاوت مفهومی این نام ها، نقشی اساسی داشته است. در مورد صوفی، بیشتر به جنب? جسمانی و شعار بیرونی او تأکید شده است. در مقابل، عارف با ابعاد روحانی و معنوی خویش شناخته می¬شود. صوفی و عارف باید داری اخلاق نیکو باشند، به دنیا و آخرت دل نسپارند و تنها خدا را در نظر داشته باشند. در تمامیِ تعاریفی که از صوفی و عارف شده است، اصل فقر و درویشی برای صوفی و اصل معرفت و شناخت برای عارف از اهمیّت ویژه ای برخوردار است.