نام پژوهشگر: حمیدرضا آقاجری
حمیدرضا آقاجری محمود امامی نمینی
موارد مرور زمان ناشی از بروات (برات، سفته، چک) و مقررات آن، در مواد 318 و 319 قانون تجارت و تبصره¬های آن، پیش بینی شده است. ماده 318 ق.ت مقرر می¬دارد: «دعوی راجع به برات، فته طلب و چک، که از طرف تجار یا برای امور تجارتی صادر شده است، پس از انقضای پنج سال از تاریخ اعتراض نامه و یا آخرین تعقیب قضایی در محاکم، مسموع نخواهد بود...». بر مبنای این ماده، اقامه دعوی از طرف دارنده سند تجاری، علیه تعهد کنندگان سند (صادرکننده، براتگیر در مورد برات، ظهرنویس و ضامن، شخص ثالث، وثیقه¬گذار و وکیل) به طور تضامنی یا انفرادی ممنوع است. اما ماده 319 قانون تجارت، به دارنده سند اجازه می¬دهد که پس از حصول مرور زمان پنج ساله مندرج در ماده 318، از کسی که به ضرر او استفاده بلاجهت نموده، طلب خود را وصول کند. بنابراین متضرر بلاجهت، بر طبق نص ماده 319 ق.ت فقط دارنده سند می¬باشد. منتهی باید دید استفاده کننده بلاجهت کیست؟ در مورد اسناد تجاری؛ صادر کننده، براتگیر (در برات) و وثیقه گذار می¬توانند از سند تجاری، استفاده بلاجهت نمایند. اما ظهرنویس، ضامن، وکیل و شخص ثالث نمی¬توانند از سند تجاری استفاده بلاجهت کنند. بنابراین اقامه دعوا علیه ظهرنویس، ضامن، وکیل و شخص ثالث پس از مرور زمان پنج ساله، مسموع نخواهد بود و رد می¬شود.