پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه هوش اجتماعی و تنظیم هیجان با تعلل¬ورزی تحصیلی با توجه به نقش میانجی¬گری برونگرایی دانش¬آموزان دوره دوم متوسطه شهرستان گنبد کاووس در سال تحصیلی 93-92 با روش همبستگی انجام شد. نمونه پژوهش 276 ( دانش¬آموز پسر و دختر) بود که به شیوه¬ی نمونه¬گیری طبقه¬ای نسبتی تصادفی، از دبیرستان¬های دوره¬ی دوم متوسطه شهر گنبد انتخاب شدند و به چهار پرسشنامه متشکل از تعلل¬ورزی تحصیلی، هوش اجتماعی، تنظیم هیجان و برونگرایی پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش¬های آماری تحلیل خوشه¬ای، رگرسیون گام به گام، t2 هتلینگ و تجزیه تابع تشخیص استفاده شد. نتایج یافته¬های پژوهش نشان داد رابطه بین تعلل¬ورزی¬تحصیلی و مولفه پردازش هوش¬اجتماعی معنادار، رابطه¬ی بین تعلل¬ورزی تحصیلی و مولفه ارزیابی تنظیم هیجان معنادار می¬باشد ( p <0/001) . بر اساس آزمون t2 هتلینگ یا manova ، بین گروه¬های دختر و پسر از لحاظ متغیرهای (هوش اجتماعی، تنظیم هیجان) تفاوت وجود دارد، اما از نظر تعلل¬ورزی تحصیلی تفاوت معناداری مشاهده نشد. معناداری اثر متغیر گروه بر هوش اجتماعی و تنظیم هیجان (001/0p=،83/6 f= معادل ، 56/3= t2 هتلینگ) نشانگر وجود تفاوت معنادار در بین گروه¬ها در ترکیب خطی متغیرهای وابسته می¬باشد. نتایج تحلیل خوشه¬ای نشان داد که دانش¬آموزان را از لحاظ متغیرهای هوش اجتماعی، تنظیم هیجان بر اساس تعلل¬ورزی تحصیلی در دو خوشه تعلل¬ورزی بالا و پایین قرار گرفت، در ادامه با انجام تجزیه تابع تشخیص این گروه¬بندی تأیید شد. هم¬چنین بر اساس تحلیل مسیری که انجام شد متغیر هوش اجتماعی تنها با میانجی¬گری برونگرایی قادر به پیش¬بینی متغیر تعلل¬ورزی می¬باشد. انجام این تحقیق و کسب نتایج مورد نظر می¬تواند برای برنامه¬های اجرایی در محیط آموزشی و اصلاحات لازم جهت پیشرفت تحصیلی در رابطه با نتایج روابط متغیر¬های تحقیق کاربرد مفید و موثری داشته باشد. از یافته¬ها می¬توان برای راهنمایی دانش¬آموزان در زمینه آموزش و خدمات مشاوره¬ای استفاده کرد.