به منظور بررسی تاثیر غلظت های مختلف عنصر بور بر خصوصیات جوانه زنی بذر، رشد رویشی و خواص شیمیایی گیاه دارویی مرزه دو آزمایش جداگانه در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. آزمایش اول در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار و آزمایش دوم به صورت طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار و 6 تکرار انجام گردید. در آزمایش اول بذور مرزه تحت تیمارهای 0، 5، 10، 30 و 120 میلی مولار اسید بوریک قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت بور درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه و طول گیاهچه به طور معنی داری نسبت به شاهد کاهش یافت. در آزمایش دوم که در شرایط گلخانه انجام شد تاثیر 5 سطح بور (0، 5، 10، 25 و 50 میلی گرم بر لیتر اسید بوریک) بر صفات وزن تر و خشک اندام هوایی، محتوای نسبی آب برگ، سطح مخصوص و نشت یونی برگ، میزان پرولین، فلورسانس کلروفیل، کلروفیل a و b، میزان فنول کل و قند محلول بخش هوایی، ازت کل و بور موجود در برگ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت بور میزان وزن تر و خشک بخش هوایی، عملکرد کوانتومی حداکثر، کلروفیل a وb و ازت موجود در برگ نسبت به شاهد کاهش یافت اما سطح مخصوص و نشت یونی، میزان پرولین، فنول کل و قند محلول بخش هوایی و همچنین بور موجود در برگ افزایش معنی دار نسبت به شاهد نشان داد. به طور کلی می‏توان نتیجه گرفت که حداکثر مقاومت گیاه مرزه به میزان اسیدبوریک موجود در آب آبیاری برای جوانه‏زنی و رشد عادی گیاهچه تا 5 میلی ‏مولار بوده و بیشتر از این حد جوانه‏زنی کاهش خواهد یافت. در رابطه با خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و دارویی نیز گیاه مرزه تا تیمار 10 میلی گرم بر لیتر تا حدودی قادر به تحمل این عنصر در آب آبیاری بوده اما در تیمار 25 میلی‏گرم تنش ایجاد می ‏گردد قابل توجه اینکه افزایش میزان فنول گیاه در تیمار 25 میلی‏گرم بر لیتر تحریک می شود.