چکیده در این مطالعه تفاوت میان جمعیت های teucrium polium ایرانی بر اساس تغییرات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی برای ارزیابی سطح و چگونگی توزیع تنوع میان چهار جمعیت فاصله دار از نواحی خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب فارس تحلیل شد. تجزیه و تحلیل مورفولوژیکی شامل بررسی صفات مرتبط با مورفولوژی گیاه، برگ و ساقه بود. تجزیه واریانس و تجزیه کلاستر برای مشخص شدن تنوع و شدت تفاوت های مورفولوزیکی انجام شد. تجزیه مورفولوژیکی گیاهان نشان داد این گونه جزء گونه های خشکی پسند مالاکوفیلوس می باشد و مشخصه اصلی آن همانند سایر گونه ای خشکی پسند است. تغییذات مورفولوژیکی با شرایط محیطی منشأ جغرافیایی مرتبط بود و تفاوت های اندکی بین گونه های متعلق به جمعیت های خشک و نیمه خشک در مقابل گیاهان متعلق به محیط های نیمه مرطوب وجود داشت. تحلیل های شیمیایی با استفاده ترکیبی از gc و gc-ms در کروماتوگرافی ستونی اجرا شد. ترکیب شیمیایی اسانس به طور کیفی و کمی بین جمعیت تفاوت داشت. بتا-کاریوفیلن مهمترین ترکیب اسانس در جمعیت های مرطوب و نیمه خشک بود، در حالیکه ترکیب اصلی در جمعیت های خشک فارنسن- سیس- بی و لینالول بود. افزون بر این نمونه های اسانس جمعیت های نیمه خشک و نیمه مرطوب حاوی بتا- بیسابولن (6/1 تا 2/2 درصد)، میرسن (9/0-1/1 درصد)، استات برنیل (7/0-8/0 درصد) و 3- اکتانول (6/0-8/0 درصد) بود، که در نمونه های اسانس جمعیت های خشک وجود نداشت. با این حال ترکیب غالب نمونه های اسانس ترکیبات هیدروکربنی بود. تنوع مورفو-شیمیایی نسبتا پایین در جمعیت ها نشان می دهند چنانچه اندازه جمعیت ها حفظ نشود و هیچ حفاظتی از رویشگاه های آن صورت نگیرد حفظ پتانسیل تکاملی آن در معرض خطر است. کلمات کلیدی: کلپوره، مورفولوژی، اسانس، گیاه دارویی.