چکیده به منظوربررسی تأثیر سطوح مختلف دانهی خرفه بر عملکرد، ترکیب لاشه، فراسنجههای خونی و سیستم ایمنی در جوجههای گوشتی، آزمایشی با تعداد 61 قطعه جوجه یکروزه گوشتی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تیمار و 4 تکرار و 1 قطعه جوجه در هر تکرار به مدت 44 روز انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل، جیره شاهد بر پایه ذرت و سویا و فاقد دانهی خرفه، جیرهی پایه مکمل شده با 3 درصد دانهی خرفه، جیرهی پایه مکمل شده با 6 درصد دانهی خرفه و جیرهی پایه مکمل شده با 9 درصد دانهی خرفه بودند، که به صورت آزاد در اختیار جوجهها قرار گرفت. عملکرد تغذیه ای جوجه ها شامل وزن بدن، افزایش وزن، میزان مصرف خوراک و ضریب تبدیل غذایی به طور دورهای اندازه گیری شدند. در پایان دورهی پرورش، یک قطعه پرنده از هر تکرار با وزن نزدیک به میانگین وزنی هر تیمار انتخاب و پس از خونگیری به منظور اندازه گیری فراسنجه های خونی شامل گلوکز، کلسترول، تریگلیسرید، hdl-c ، ldl-c ، vldl-c ، پروتئین کل، آلبومین و گلولوبین خون کشتار شد و وزن اندامهای داخلی ثبت و توزین گردید. برای ارزیابی تیتر آنتیبادی علیه srbc 1/ ، در روزهای 4? و 3? آزمایش، میزان 0 % میلی لیتر از محلول 4? srbc به عضله سینه دو قطعه جوجه از هر تکرار تزریق شد . سپس نمونه گیری خون، ? روز بعد ) 3? و 44 روزگی( از ورید زیر بال انجام شد. نتایج نشان داد که دانهی خرفه تأثیر معنی- داری بر مصرف خوراک، اضافه وزن، ضریب تبدیل غذایی نداشت. وزن بورس، طحال ،کبد و سایر اندامهای بدن در سن 44 روزگی تفاوت معنی داری در تیمارهای مختلف نشان نداند و فقط وزن لاشهی >1/ قابل طبخ دارای تفاوت معنیداری بود ) 1? p (، به طوری که با افزایش درصد دانهی خرفه مقدار آن بیشتر شد. نتایج سنجش تیتر آنتیبادی علیه srbc در تیمار های مختلف اثر معنیداری در هر دو دوره ی تزریق نشان داد. بررسی پارامترهای خون تفاوت معنی داری را در سطوح مختلف دانهی خرفه در جیره بر میزان کلسترول، hdl-c ، ldl-c ، پروتئین کل و گلولوبین نشان داد. به طور کلی این مطالعه نشان داد که افزودن دانهی خرفه بدون تأثیر منفی بر عملکرد و ترکیب لاشه جوجههای گوشتی سبب کاهش معنی- دار کلسترول ، ldl-c و افزایش معنی دار hdl-c ، پروتئین کل و گلوبولین و همچنین افزایش سیستم ایمنی جوجههای گوشتی میشود. کلمات کلیدی: دانهی خرفه، جوجهگوشتی، عملکرد، سیستم ایمنی، فراسنجههای خونی