بیماری لکه موجی گو جه از بیماری های مهم گوجه فرنگی در ایران محسوب میشود.. در دو سال زراعی 86-85 و87-86 اندام های گیاهی مشکوک به آلودگی توسط جنسalternaria در استان های خراسان رضوی و شمالی جمع آوری شدند.از نمونه های آلوده 74 جدایه ی قارچی جدا و خالص سازی شد که از این تعداد 4 جدایه به عنوان bipolaria sp. و 5 جدایه به عنوانstemphyllium sp. شناسایی شدند. با بررسی مشخصات ریخت شناسی از 65 جدایه خالص سازی شده آلترناریا، سه گونهa.alternata , a.tenuissima وa.arborescense شناسایی شد.پس از آزمون بیماریزایی تمامی گونه های آلترناریا بر روی گیاهچه گوجه فرنگی بیماریزا بودند. همچنین جمع آوری اندام های آلوده از 40 مزرعه گوجه فرنگی این استان ها بطور تصادفی جهت تعیین گونه غالب بیماریزا انجام گرفت. نتایج نشان داد که فراوانی گونهa.alternata نسبت به دو گونه دیگر بیشتر بود و به عنوان گونه غالب بیماریزا در این استان ها معرفی گردید. آزمون بیماریزایی بر روی ساقه گوجه فرنگی نشان داد که فقط گونه a.arborescense قادر به ایجاد علایم شانکر ساقه بر روی این گیاه می باشد و این گونه به عنوان عامل بیماری شانکر ساقه گوجه فرنگی در این استان ها معرفی گردید. جهت تعیین تنوع ژنیتیکی درون گونه غالب بیماریزا ، از مارکر ملکولی rapd استفاده گردید. نتایج آزمایشات نشان دهنده تنوع ژنیتیکی بالایی بین جدایه های گونه a.alternata بود و در سطح تشابه 65% ، 16 گروه ژنوتیپی تفکیک گردید

در سال های اخیر گزارش های متعددی از بیماری پاخوره گندم با عامل قارچی gaeumannomyces graminis var.tritici در ایران وجود دارد. در این تحقیق کنترل بیولوژیک این بیماری توسط باکتری های سودوموناس فلورسنت مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، 130 جدایه سودوموناس فلورسنت از ریزوسفر گندم در نواحی مختلف استان خراسان جداسازی شد. به منظور انتخاب جدایه های سودوموناس فلورسنت با قابلیت کنترل با لا کشت متقابل با قارچ ggt در محیط کشت kb+pda انجام شد. در میان آنها 21 جدایه با قابلیت بازدارندگی بین 25/51- 25/11 درصد به عنوان جدایه های برتر بر روی قارچ ggt انتخاب شدند. برای ردیابی ژن مسئول تولید آنتی بیوتیک فنازین 1-کربوکسیلیک اسید، تکنیک pcr با استفاده از پرایمرهای pca2a و pca3b انجام شد. نتایج نشان داد، 12 جدایه از 21 جدایه انتخاب شده حاوی ژن تولید کننده آنتی بیوتیک فنازین 1-کربوکسیلیک اسید هستند. جهت بررسی تولید آنتی بیوتیک فنازین 1-کربوکسیلیک اسید، روش تولید رسوب سبز تیره یا کریستالی در محیط کشت انجام شد. نتایج نشان دهنده توانایی تولید این آنتی بیوتیک در 6 جدایه از 12 جدایه حاوی ژن تولید کننده آنتی بیوتیک فنازین 1-کربوکسیلیک اسید بود. در آزمایشات گلخانه ای نیز استرین های تولید کننده آنتی بیوتیک فنازین 1-کربوکسیلیک اسید، پتانسیل بسیار قابل توجهی را در برابر بیماری پاخوره گندم نشان دادند. این استرین ها شدت بیماری را 80-77 درصد کاهش دادند. نتایج قابل مقایسه ای در وزن تر ریشه و بخش های هوایی گیاهان مشاهده شد. این نتایج نشان دهنده نقش آنتی بیوتیک فنازین 1-کربوکسیلیک اسید در کاهش بیماری پاخوره در گندم می باشد. کلید واژه ها: آنتی بیوتیک فنازین 1-کربوکسیلیک اسید، پاخوره، خراسان، سودوموناس فلورسنت ، کنترل بیولوژیک ، گندم، gaeumannomyces graminis var.tritici

افزایش مقاومت عوامل بیماریزا به سموم و تاثیر سوء زیست محیطی قارچکشها، نیاز به پژوهش در راستای مواد جدید ضدقارچی که تجدید شونده و سازگار با محیطزیست باشند را ضروری مینماید. بر این اساس، فعالیت ضدقارچی اسانس نه گیاه دارویی آویشن کرمانی، آویشن شیرازی، سیر، سریش، زیرهسبز، نعناع، مرزه، چریش و fusarium اسطوخودوس روی سه قارچ خاکزاد عامل بیماری پوسیدگی های ریشه و طوقه گوجه فرنگی به روش اختلاط اسانس rhizoctonia solani و fusarium solani ، oxysporum f.sp. lycopersici در سه غلظت و پنج تکرار، در قالب طرح کاملا" تصادفی و آزمایش فاکتوریل انجام شد . ،pda با محیطکشت 45 درصد کاهش رشد، به ترتیب مقاوم ترین و / 24 و 68 / با 14 f. solani و r. solani نتایج نشان داد که 92 درصد بازدارندگی، موثرترین و اسانس / حساسترین گونههای قارچی بودند. همچنین اسانس چریش با 21 7 درصد بازدارندگی، کمترین اثر را روی قارچهای مورد مطالعه داشتند. حداقل غلظت بازدارندگی / سریش با 59 اسانسهای آویشن شیرازی، آویشن کرمانی و چریش روی 300 و 300 ، به ترتیب 150 r. solani و f. oxysporum f.sp. lycopersici، f. solani قارچ های 300 ، f. solani میکرولیتر در لیتر بودند. حداقل غلظت بازدارندگی اسانسهای نعناع و زیره سبز روی قارچ f.sp. و f. solani میکرولیتر در لیتر بود. اسانس چریش فقط در غلظت 300 میکرولیتر در لیتر روی قارچهای دارای اثر قارچکشی بود. در گلخانه فقط اسانس چریش با غلظت 300 f. oxysporum lycopersici f.sp. lycopersici و f. solani میکرولیتر در لیتر از توانست به مدت دو ماه از بروز علائم حاصله از قارچهای جلوگیری نماید. بنابراین اسانس چریش در غلظتهای مورد آزمایش می تواند برای کنترل f. oxysporum f. f.sp. lycopersici و f. solani بیماریهای پوسیدگی طوقه و ریشه گوجه فرنگی ناشی از قارچ های مورد استفاده قرار گیرد. oxysporum

به منظور بررسی ویروس لکه زرد زنبق iysv در تابستان سال 1387 از مزارع پیازکاری و گلخانه های تولید گیاهان زینتی در استان خراسان رضوی نمونه برداری صورت گرفت. تعداد 435 نمونه از مزارع پیاز و تعداد 142 نمونه از گیاهان زینتی جمع آوری شد. گیاهانی که دارای علایم کلروز، نکروز و لکه های برگی بودند در شرایط خنک به آزمایشگاه انتقال داده شدند. سپس به وسیله آزمون سرولوژیکی das-elisa مورد بررسی قرار گرفت و عصاره گیاهانی که مثبت ارزیابی شدند به 4 رقم تـوتون کاشته شده در گلخانه, nicotiana rustica (بدشکلی برگ کلروز و نکروز سیستمیک) , n. benthamiana ,n.tabacum var samson,(کلروز سیستمیک و نکروز) و n. clevelandii(کلروز سیستمیک ) مایه زنی گردید. سپس گیاهان توتون مایه زنی شده به وسیله آزمون das-elisa آزمایش شدند، عصاره گیاهان محک مثبت به 4 رقم پیاز شامل زرد نیشابور، سفید نیشابور، قرمز درگز و قرمز درچه اصفهان مایه زنی گردید که علایمی شبیه به علایمی که در پیازهای آلوده در مزرعه مشاهده شده بود در این گیاهان پدیدار شد. جهت بررسی مولکولی ویروس، استخراج rna از توتون ها و پیاز های آلوده، از دو روشpeg 6000 و استفاده از کیت (plus)rnx™ انجام شد و با استفاده از آغازگر اختصاصی مبنی بر ژن کد کننده پروتئین پوششی در واکنش rt-pcr قطعه ای در محدوده 181 و 139جفت باز تکثیر گردید. نتایج آزمون das-elisa نشان داد که تمام مزارع پیاز به نسبت های مختلفی به این ویروس آلوده بوده و بیماری از شیوع بالایی برخوردار است. iysv در 107 نمونه پیاز ، 7 نمونه گل داوودی و یک نمونه گل زنبق شناسایی شد. این اولین گزارش از وجود این ویروس در مزارع پیاز و گل داوودی در ایران می باشد.

به منظوربررسی ویروس پژمردگی لکه ای گوجه فرنگی(tswv) در سال های زراعی 1387 و 1388 از مزارع استان خراسان رضوی ( شهرستان های مشهد ، نیشابور ، قوچان ، کاشمر ، تربت حیدریه ، فریمان ، رشتخوار ، تخت جلگه ) و گلخانه های گیاهان زینتی شهر مشهد ( گلخانه های توس گل و گلخانه دانشگاه فردوسی مشهد ) نمونه برداری انجام شد. تعداد 636 نمونه گوجه فرنگی و 135 نمونه از گیاهان زینتی جمع آوری شد. نمونه هایی که دارای علایم رنگ پریدگی ، بافت مردگی و لکه های حلقوی بودند جمع آوری شده و در شرایط خنک به آزمایشگاه انتقال داده شدند. در آزمایشگاه به منظور ارزیابی وجود ویروس در نمونه های مشکوک، آزمون سرولوژیکی tas-elisa انجام شد و نمونه های آلوده به ویروس که در آزمون الایزا مشخص شدند به 3 رقم توتون nicotiana rustica ، nicotiana clevelandii و nicotiana tabacum var samson مایه زنی گردیدند و پس از ظهور علائم با آزمون tas-elisa آزمایش شدند . در شناسایی مولکولی نمونه های آلوده به ویروس با استفاده از محلول (-plus)™rnx استخراج rna صورت گرفت و با استفاده از آغازگر اختصاصی در واکنش rt-pcr قطعه ای در محدوده باندی bp276 تکثیر گردید . نتایج حاصل از آزمون tas-elisa نشان می دهد که این ویروس فقط در شهرستان های مشهد ، تربت حیدریه ، تخت جلگه و رشتخوار وجود دارد و در سایر شهرستان های نمونه برداری شده آلودگی مشاهده نشد . tswv تنها در 18 نمونه گوجه فرنگی و 2 نمونه شمعدانی و 1 نمونه رز شناسایی شد . در آزمون مایه زنی مکانیکی ویروس مورد مطالعه تنها در توتون nicotiana tabacum var samson ( تغییر شکل برگ ها و ابلقی ) علائم مشخص بیماری را نشان داد .

علف های هرز انگل یکی از مهمترین عوامل کاهش عملکرد محصولات زراعی می باشند، از این میان سس، انگل اجباری بسیاری از خانواده های گیاهی است که در سال های اخیر خسارت فراوانی به زراعت چغندرقند در استان های خراسان وارد کرده است. جهت یافتن عامل زیستی مناسب به منظور کنترل سس، پژوهشی در سال های 88-1386 انجام پذیرفت. آزمایشات مقدماتی در رابطه با بیولوژی این انگل نشان داد که مناسب ترین درجه حرارت جهت جوانه زنی آن 35-25 درجه سانتیگراد می باشد و خراش دهی بذور درصد و سرعت جوانه زنی را افزایش داد. مناسب ترین عمق کاشت بذور سس 1-0 سانتیمتری بود و افزایش عمق درصد سبز شدن را کاهش داد. به منظور تعیین حساسیت ارقام رایج چغندرقند به این انگل مطالعات گلخانه ای و مزرعه ای انجام شد که در آن ارقام کستل، پائولینا، بریجیتا، فلورس و لائتیتیا مورد بررسی قرار گرفتند و براساس نتایج بدست آمده، رقم کستل به عنوان رقم حساس به سس انتخاب و در آزمون های بیماری زایی به عنوان میزبان استفاده شد. پس از گردآوری، کشت و خالص سازی قارچ های موجود در رشته های سس آلوده، در مجموع جنس های fusarium sp. ، alternaria sp. و colletotrichum sp. شناسایی شدند. مایه زنی جدایه ها با غلظت 108×1 اسپور در میلی لیتر آب مقطر سترون در مراحل مختلف رشدی علف هرز سس در آزمایشگاه و گلخانه تحقیقاتی صورت گرفت. از میان قارچ های بدست آمده جدایه 323 گونه f. oxysporum کنترل موثری بر جوانه زنی بذور سس داشت ولی با توسعه مراحل رشدی سس و استقرار آن روی میزبان از بیماری زایی قارچ مورد نظر کاسته شد. جهت بررسی تکمیلی، بیماری زایی این جدایه روی گیاهان زراعی از جمله چغندرقند، یونجه، ریحان، گندم وجو مورد بررسی قرار گرفت و هیچگونه علایم بیماری در آن ها ایجاد نکرد.

در این پژوهش پدیده تنوع فازی در سودوموناس های فلورسنت در ریزوسفر گندم مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا یک مجموعه شامل 300 باکتری از مزارع گندم استان های خراسان(رضوی، شمالی و جنوبی) جمع آوری گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که از این میان 130 جدایه متعلق به سودوموناس های فلورسنت بودند. سپس 24 جدایه باکتریایی که در مقابل قارچ بیمارگر gaeumannomyces graminis var. tritici (ggt) هاله بازدارندگی بین 67/14-3 میلی متر ایجاد کرده بودند به همراه جدایه pseudomonas fluorescens cha89 که کمترین هاله بازدارندگی را ایجاد کرد، برای انجام آزمایش گلخانه ای انتخاب شدند. پس از انجام آزمون گلخانه ای 12 جدایه باکتریایی که توانسته بودند بیماری پاخوره گندم را به میزان 5/77%-5/47% کنترل کنند به همراه جدایه cha89 برای بررسی پدیده تنوع فازی در شرایط آزمایشگاه انتخاب شدند. این 13 جدایه باکتریایی بر روی محیط های sa و kb کشت داده شدند و در هفت جدایه باکتریایی um141، um11، um138، um70، um115، umchn5 و f113 کلونی هایی با مورفولوژی متفاوت مشاهده گردید.بررسی پدیده تنوع فازی طی کلونیزاسیون ریزوسفر در این جدایه های باکتریایی (در شرایط سترون و در حضور قارچ بیمارگر ggt ) نشان داد که تنوع فازی در این هفت جدایه باکتریایی طی کلونیزاسیون ریزوسفر رخ داده و بیشترین جمعیت در قسمت انتهایی ریشه وجود داشت. انجام آزمون واکنش زنجیره ای پلی مراز(pcr) برای رد یابی ژن sss بر روی 25 جدایه باکتریایی نشان داد که بخشی از توالی این ژن در هفت جدایه باکتریایی که در کلونیزاسیون ریشه عملکرد خوبی داشتند وجود دارد و جدایه های باکتریایی که در کلونیزاسیون موفق نبودند دست کم فاقد این توالی از ژن sss که در کلونیزاسیون موثر است بودند. بررسی قدرت تشکیل بیوفیلم در هشت جدایه باکتریایی نشان داد که میان قدرت تشکیل بیوفیلم و کلونیزاسیون همبستگی معنی داری وجود دارد. اما بررسی رابطه میان تولید سیانید هیدروژن و میزان تولید سیدروفور و کاهش بیماری پاخوره گندم در این جدایه ها نشان داد که بین آنها همبستگی معنی داری وجود ندارد

بیماری مرگ گیاهچه یکی از بیماریهای مهم پنبه در مناطق مختلف کشور می باشد که همه ساله خسارت زیادی به مزارع پنبه کاری وارد می نماید. بدلیل خاکزاد بودن عوامل مرگ گیاهچه، استفاده از روش های شیمیایی مثل پوشش دادن بذر با سموم شیمیایی و یا سم پاشی مزارع نتیجه رضایت بخشی ببار نمیآورد، بهمین جهت در سالهای اخیر توجه زیادی به مبارزه بیولوژیک بخصوص استفاده از قارچ های آنتاگونیست و بخصوص قارچ تریکودرما شده است. مهم ترین مکانیسم بیوکنترلی تریکودرما تحریک سیستم دفاعی گیاه است. بدین منظور از این قارچ جهت القاء مقاومت گیاه پنبه بر علیه بیماری مرگ گیاهچه استفاده گردید. در این بررسی ابتدا با استفاده از روش کشت متقابل(dual culture) ، توانایی آنتاگونیستی جدایه های تریکودرما علیه قارچ عامل بیماریrhizoctonia solani بررسی گردید. 9 جدایه برتر، جهت آزمایشات بیوکنترلی در شرایط گلخانه انتخاب گردید. در مطالعات گلخانه ای مشخص گردید جدایه های trichoderma virens a224 و t.harzianum a291 دارای بیشترین اثر بیوکنترلی می باشند.این جدایه ها همچنین درتولید ترکیبات فرار و غیر فرار ضد قارچی و القاء ریشه چه پنبه به فعالیت آنزیم پراکسیداز در اثر ترشحات خارج سلولی ، جدایه های موفقی بودند. این دوجدایه در بررسی های آنزیمی در شرایط ژرمیناتورمورد استفاده قرارگرفت. بررسی تغییرات فعالیت آنزیم پراکسیداز ، بتا -1و3 گلوکاناز و میزان فنل کل عصاره ریشه چه پنبه با استفاده از روش های کالریمتری و دستگاه اسپکتروفتومتر صورت گرفت . ارزیابی فعالیت پراکسیداز و بتا- 1و3 گلوکاناز نشان داد که هر دو جدایه قارچ تریکودرما و رایزوکتونیا به تنهایی هر کدام باعث افزایش فعالیت این آنزیم ها و در نتیجه القاء مقاومت در گیاهچه پنبه می باشند. اما میزان فعالیت این آنزیم از نظر آماری در تیمار هر دو قارچ به صورت توأم از میزان بالاتری برخوردار است . میزان آنزیم پراکسید در روز دوازدهم نمونه برداری و میزان آنزیم بتا- 1و3 گلوکاناز در روز دهم نمونه برداری به حداکثر میزان خود رسید. در بررسی ترکیبات فنلی کل ، حداکثر میزان این ترکیبات در عصاره ریشه چه گیاهان تیمار شده با جدایه های تریکودرما به همراه قارچ رایزوکتونیا مشاهده گردید. نتایج این آزمایش نشان داد قارچ تریکودرما در القاء مقاومت گیاه پنبه موثر بوده است. همچنین در بررسی های آزمایشگاهی مشخص گردید ترشحات خارج سلولی جدایه a224 موثر در بیوکنترل, در مقایسه با جدایه غیر موثر در بیوکنترل (جدایه a442) باعث القاء ترکیبات مرتبط با دفاع در ریشه پنبه گردید. میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز و میزان گوسیپول بعنوان معیارهایی در بررسی خصوصیات تحریک کنندگی (الیسیتوری) ترشحات خارج سلولی جدایه a224 مورد استفاده قرار گرفتند. در این بررسی مشخص گردید, الیسیتورهای موجود در این ترشحات مقاوم به حرارت , غیر قابل حل در کلروفرم و حساس به پروتئینازk بودند. از آنجایی که این الیسیتورها به پروتئینازk حساسیت نشان دادند می توان پی به ماهیت پروتئینی یا گلیکوپروتئینی این ترکیبات برد.

چکیده گیاه گوجه فرنگی همانند سایر گیاهان دارای مکانیسمهای متعددی در برابر حمله پاتوژنها می باشد که یکی از این مکانیسم ها تولید ترکیبات phytoanticipine می باشد از جمله ? - tomatine که بطور طبیعی در گیاه گوجه فرنگی و در تمام قسمتهای آن وجود داشته و خاصیت antimicrobial دارد. یکی از مهمترین بیماریهای گوجه فرنگی بیماری پژمردگی آوندی با عامل fusarium oxysporum f.sp. lycopersici می باشد که این پاتوژن در مرحله کلونیزه کردن ریشه گیاه تولید آنزیمی بنام tomatinase می کند که توانایی در هم شکستن ساختار ? –tomatine و غیر سمی کردن آن را دارد. این تحقیق با هدف شناسایی فعالیت آنزیم tomatinase از نظر کیفی و مقایسه فعالیت آنزیم از نظر کمی در جدایه های نژاد فیریولوژیک 1 قارچ fusarium oxysporum f.sp. lycopersici عامل پژمردگی آوندی گوجه فرنگی در استانهای خراسان شمالی و رضوی با تکنیک کروماتوگرافی لایه نازک و اسپکتروفتومتر انجام شد. بدین منظور در طی فصل زراعی 89-88 از مناطق عمده گوجه کاری استانهای فوق نمونه برداری صورت گرفت، و 20 جدایه قارچ fol از بافت آوندی ریشه، طوقه و ساقه گیاهان گوجه فرنگی آلوده جداسازی گردید. آزمون اثبات بیماریزایی روی گوجه فرنگی رقم bonny best (حساس عمومی) انجام شد و 15 جدایه بیماریزا که عامل پژمردگی آوندی بودند تشخیص داده شد و پس از آزمون تعیین نژاد فیزیولوژیک به منظور بررسی فعالیت آنزیم tomatinase، ابتدا سوسپانسیونی از میکروکنیدی جدایه های مربوط به گروههای بیماریزایی مختلف قارچ تهیه و پس از آن عصاره گیری پروتئین های قارچ انجام شد و بعد از خالص سازی نسبی توسط تیوبهای دیالیز و فریز درای با استفاده از تکنیک کروماتوگرافی لایه نازک و به کمک ترکیبات استاندارد tomatidine و ? -tomatine فعایت آنزیم tomatinase مشاهده گردید. برای مقایسه فعالیت آنزیم در گروههای مختلف بیماریزایی قارچ نیز اسپکتروفتومتر با معرف دی نیترو سالیسیلیک و در طول موج 520 نانومتر انجام و تفاوت میزان جذب در گروههای مختلف بیماریزایی مشاهده گردید. کلید واژه ها: fusarium oxysporum، tomatinase، کروماتوگرافی، گوجه فرنگی

polymyxa betae keskin یکی از مهمترین ناقلین بیماریهای ویروسی خاکزاد چغندرقند است.این ناقل متعلق به سلسله protozoa و شاخه plasmodiophoromycota بوده و قادر است ،5 نوع بیماری ویروسی مختلف را به چغندرقند منتقل نماید که یکی از مهمترین آنها، بیماری ریشه ریشی یا رایزومانیا است که توسط ویروس) bnyvv beet necrotic yellow vein virus( ایجاد می شود. این بیماری ویروسی انتشارجهانی داشته و در استان های خراسان رضوی و شمالی خسارت زیادی را به کشاورزان وارد می کند. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و دامنه میزبانی p. betae در دو استان فوق ،از خاک 49 مزرعه در نقاط مختلف استان های ذکر شده، نمونه برداری انجام گردید.تعیین آلودگی نمونه ها به p. betae با دو روش میکروسکوپی (مشاهده میکروسکوپی سیستوسورها در ریشه گیاهچه های چغندرقند کاشته شده) و روش مولکولی nested pcr) و ( pcr انجام شد و نتایج بدست آمده وجود p.betae در خاک 45 مزرعه نشان داد. در بررسی دیگر با کشت 17 گونه گیاهی از علف های هرز غالب در گونه های انتخاب شده دامنه میزبانی این ناقل به کمک دو روش فوق بررسی شد و گونه های سلمه تره ) ( chenopodium album، تاج خروس وحشیamaranthus retroflexus) (، تاج خروس سبز (a.viridis)، خرفه (portulaca oleraceae) و پیچک صحرایی (convolvulus arvensis) به عنوان میزبان های این ناقل معرفی گردیدند. با کشت گیاهان میزبان در خاک آلوده ، ریشه های آلوده به سیستوسورهای p.betae از هریک از علف های هرز تهیه شد.سپس ریشه های آلوده به خاک سترون اضافه گردید و بذر چغندرقند رقم ic در آنها کاشته شد و به کمک مشاهدات میکروسکوپی، گونه های سلمه تره و پیچک صحرایی به عنوان میزبان های آلترناتیو این ناقل تعیین گردیدند. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی p.betae از منطقه ای شامل 18s rdna gene (partial) , its1 , 5.8s rdna gene , its2 , 28s rdna gene (partial) استفاده شد. منطقه فوق به روش pcr تکثیر شد. محصول pcr به کمک توالی یابی مستقیم و یا با استفاده از ناقل/t ptz57r همسانه سازی گردید و پلاسمید نوترکیب حاصل، توالی یابی و سپس 22 جدایه از نواحی مختلف استان های خراسان رضوی و شمالی انتخاب شدند.مقایسه توالی این جدایه ها با 4 جدایه از اروپا نشان داد که جدایه های خراسانی نسبت به یکدیگر دارای 97? تا 99? شباهت بودند و همچنین از 96? تا100? شباهت نسبت به جدایه های اروپایی ثبت شده در بانک ژن برخوردار بودند. فاصله درون گونه ایp.betae در استان خراسان از صفر تا 04/0 درصد متغیر است و فاصله بین جمعیت p.betae در استان خراسان با جدایه های p.betae از اروپا بین صفر تا 20/0 درصد بود . آنالیز فیلوژنتیکی با استفاده از روش neighbor joining در برنامه mega 5.10 نشان داد که جدایه های خراسانی و اروپایی در دو گروه مجزا از یکدیگر در درخت فیلوژنی قرار می گیرند. همچنین ژن 5.8s rrna بهتر از نواحی دیگر توانست جدایه های خراسانی را از یکدیگر تفکیک نماید. در این تحقیق از p.graminis به عنوان گروه خارجی استفاده شد.این مطالعه اولین گزارش از تنوع ژنتیکی p.betae در ایران می باشد.

پوسیدگی طوقه و ریشه و مرگ گیاهچه ناشی از rhizoctonia solani از مهمترین بیماری های گوجه فرنگی است که هر ساله منجر به خسارت زیادی در مزارع و گلخانه های گوجه فرنگی می شود. در سال های اخیر به دلیل خطرات زیست محیطی کاربرد قارچ کش ها، محققان به دنبال روش های کنترل تلفیقی و نیز استفاده از مکانیسم های مقاومتی گیاه، جهت کاهش خسارت ناشی از بیماری مرگ گیاهچه می باشند. گیاهان از استراتژی های مختلفی برای دفاع از خود علیه بیمارگرها استفاده می کنند. پاسخ های دفاعی اولیه که به عنوان مقاومت پایه شناخته شده اند، توسط چندین ژن و با همکاری چندین مکانیسم سلولی و مولکولی کنترل می شوند. در این پژوهش، بعد از تلقیح جدایه های قارچ r. solani بر روی ارقام مختلف گوجه فرنگی، حساس ترین و مقاوم ترین رقم انتخاب و آزمایشات بعدی جهت بررسی برخی مکانیسم های دخیل در مقاومت پایه روی این دو رقم صورت گرفت. آنزیم پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، ترکیبات فنلی و میزان لیگنین از مارکرهای مقاومتی می باشند که اهمیت آنها در مقاومت پایه گوجه فرنگی علیه این قارچ مورد بررسی قرار گرفت. میزان این ترکیبات در زمان های مختلف پس از مایه زنی قارچ اندازه گیری شد. نتایج نشانگر این بود که فعالیت آنزیم های پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز و میزان تولید لیگنین و ترکیبات فنلی در رقم نسبتاً مقاوم نسبت به رقم حساس و نیز در نمونه های مایه زنی شده نسبت به نمونه های شاهد بیشتر بود. بررسی های میکروسکوپی جهت مشاهده ساختارهای آلوده کننده نشان داد که تعداد بالشتک های آلوده کننده در رقم حساس بیشتر از رقم نسبتاً مقاوم بود. کاربرد سیستم گلوکز/ گلوکز اکسیداز با افزایش پراکسید هیدروژن منجر به کاهش شدت بیماری شد. اما تیمار دیسک های برگی با زانتین/ زانتین اکسیداز که موجب تولید سوپراکسید می شود، افزایش معنی داری در شدت بیماری ایجاد کرد. به منظور ارزیابی امکان القای مقاومت در گوجه فرنگی علیه r. solani از برخی مواد فعال کننده سیستم دفاعی گیاه استفاده شد. از بین تیمارهای مختلف مورد استفاده، تیامین با غلظت 20 میلی مولار بهترین تأثیر را در القای مقاومت داشت. میزان فنل و لیگنین در دیسک های برگی تیمار شده با تیامین در زمان های مختلف بعد از مایه زنی قارچ اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تیامین با افزایش میزان ترکیبات فنلی و لیگنین منجر به افزایش مقاومت گوجه فرنگی علیه قارچ بیمارگر می شود. استفاده از سدیم آزید به عنوان بازدارنده آنزیم پراکسیداز، شدت بیماری را افزایش داد و نیز منجر به کاهش تولید ترکیبات فنلی در دیسک های برگی شد. تیمار با آسکوربات به عنوان یک آنتی اکسیدانت شدت بیماری را افزایش داد. میزان تجمع h2o2 هم در گیاه بعد از تلقیح قارچ افزایش یافت. این مولکول به عنوان یک سیگنال، می تواند موجب تحریک پاسخ های دفاعی گیاه گردد. بررسی بیان ژن پراکسیداز هم حاکی از افزایش بیان این ژن بعد از تلقیح بیمارگر بود و در برگ های تیمار شده با تیامین، سرعت و شدت بیان این ژن افزایش یافت. به طور خلاصه نتایج این پژوهش نشانگر نقش عمده پراکسیداز و ترکیبات فنلی در مقاومت پایه و مقاومت القایی ناشی از کاربرد تیامین در گوجه فرنگی علیه قارچ نکروتروف مخرب r. solani می باشد.

چکیده استان خراسان رضوی از مهم ترین مناطق هندوانه کاری ایران است. بیماری پژمردگی فوزاریومی هندوانه با عامل (fon) fusarium oxysporum f.sp. niveum یکی از بیماری های مخرب هندوانه است که هر ساله خسارت های زیادی به این محصول وارد می کند. این تحقیق با هدف، بررسی و ارزیابی بیماریزایی جدایه های بدست آمده، بررسی واکنش ارقام تجاری و بومی نسبت به عامل بیماری و همچنین تعیین تنوع ژنتیکی جمعیت بیمارگر انجام شد. در سال های 91-90 از مناطق مختلف استان نمونه برداری صورت گرفت. از اندام های آلوده گیاه قارچ هایی جداسازی شد که پس از خالص سازی 26 جدایه به عنوان f. oxysporum شناسایی شدند. علاوه بر این 11 جدایه از کلکسیون بخش گیاه پزشکی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی دریافت شد. بررسی بیماری زایی جدایه های fon روی رقم حساس sugar baby و همچنین گیاهان گوجه فرنگی، کدو و چغندرقند نشان داد که همه جدایه ها روی هندوانه تخصص میزبانی دارند. بررسی واکنش ارقام نسبت به عامل بیماری نشان داد رقم sugar baby حساس ترین ژنوتیپ، ژاپنی و crimson sweet ژنوتیپ هایی با مقاومت کم و charlston gray و کلاله ژنوتیپ های نیمه مقاوم می باشند. بررسی تنوع ژنتیکی 22 جدایه از جمعیت مورد مطالعه با استفاده از نشانگرهای rapd و issr انجام شد. که نتایج تجزیه حاصل از هر دو روش تا حدود زیادی با هم منطبق بودند. نتایج نشان داد بین جدایه ها تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای وجود دارد. تجزیه دندروگرام ها جدایه ها را بدون توجه به منشا جغرافیایی در گروه های ژنوتیپی مختلفی قرار داد. هر دو نشانگر در سطح شباهت ژنتیکی 60% جدایه ها را به شش گروه ژنوتیپی تقسیم کردند.

در این تحقیق بیش از 700 جدایه a.flavus و 170 جدایه a. parasiticus خاک و محصول ذرت، بادام زمینی و پسته شش استان کشور (ذرت: استان های اردبیل و فارس، بادام زمینی: استان های گیلان و گلستان، پسته: استان های کرمان و سمنان) با استفاده از محیط های کشت نیمه اختصاصی drbc-آگار، afpa و محیط های عمومی جداسازی و شناسایی شدند بر اساس آزمایشات تولید افلاتوکسین و سختینه، 74 جدایه غیر مولد آفلاتوکسین a.flavus به دو تیپ مرفولوژیکی بزرگ سختینه (2/66 درصد) و فاقد سختینه (8/33 درصد) گروه بندی شدند. جدایه های غیر مولد افلاتوکسین a.flavus در ده گروه سازگار رویشی 7-2 عضوی و پنج گروه سازگار رویشی تک عضوی قرار گرفتند. بر اساس تکثیر ده ژن ساختمانی، دو ژن تنظیم کننده ( aflrو aflj) و دو ژن glca و c3 مربوط به کلاستر بیوسنتز افلاتوکسین تعداد دوازده الگوی نقص ژنی در جدایه های غیر مولد افلاتوکسین، مشخص گردید. همچنین، بر اساس تکثیر ناحیه بین ژنی norb-cypa درجدایه های مذکور، سه تیپ حذفی شامل تیپ i (حذف یکkbp 5/1)، تیپ ii (حذفkbp 1) و تیپ iii (عدم تکثیر ناحیه) شناسایی شد. آنالیز چند شکلی تک نوکلئوتیدی قسمتی از توالی ژن omta جدایه های غیر مولد افلاتوکسین، بیانگر فراوانی جانشینی نوکلئوتیدی غیر مترادف (تغییر اسید آمینه) بود. آنالیز فیلوژنی مبتنی بر توالی ژن هایomtaو pksa نشان داد که، جدایه های irg75 و irg129 به ترتیب با استرین های تجارتی کنترل بیولوژیک af70 a.flavus و af36 a.flavus قرابت و خویشاوندی نزدیکی دارند. نتایج آزمایشات بازدارندگی تولید افلاتوکسین در محیط مایع عصاره مخمر ساکارز نشان داد که، جدایه های غیر مولد افلاتوکسین a. flavus به میزان 6/67-5/47 درصد مانع تولید afb1 شدند. همچنین، دو جدایه irm41 (4/53 درصد) و irm74 (6/49 درصد) به طور موفقیت آمیزی باعث کاهش آلودگی afb1 دانه ذرت شدند. نتیجه گیری کلی این که، اولاً جدایه های غیر مولد افلاتوکسین در جمعیت های متعلق به گونه a. flavus وجود داشت. ثانیاً، ژن های aflr ،aflj و hypa می توانند کاندید مناسبی برای تمایز توکسین زایی جدایه های a. flavus کشور باشند. ثالثاً، تغییرات ژنتیکی شامل حذف های کوچک ژنی، چندشکلی های تک نوکلئوتیدی و حذف یا/اضافه شدن نوکلئوتیدی از عوامل فقدان توکسین زایی در جدایه های a. flavus کشور تعیین گردید. از طرف دیگر، گزینش جدایه (های) موفق بیوکنترل افلاتوکسین بایستی بدنبال ارزیابی کارایی آنها در شرایط گلخانه و مزرعه صورت پذیرد.

چکیده بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه و مرگ گیاهچه از مهمترین بیماری های گوجه فرنگی می باشند که سالانه منجر به خسارت زیادی در تولید گوجه فرنگی می شوند. در سال های اخیر به دلیل خطرات زیست محیطی سموم، محققان به دنبال کاربرد روش های تلفیقی و نیز استفاده از مکانیسم های مقاومتی گیاه جهت کاهش خسارت ناشی از بیمارگرها می باشند. مقاومت پایه شامل گروهی از مکانیسم های دفاعی گیاه علیه بیمارگر ها، حشرات، گیاهخواران و صدمات مکانیکی، اعم از رسوب کالوز، استحکام دیواره سلولی، القای مسیرهای دفاعی سالیسیلیک اسید(sa) و جاسمونیک اسید(ja) است. برای بررسی نقش مسیرهای سیگنالی دخیل در مقاومت پایه گوجه فرنگی علیه rhizoctonia solani ، مارکرهای دفاعی مختلف شامل سطوح ترکیبات فنلی محلول و نامحلول، لیگنین، مالون دآلدئید، کالوز، رادیکالهای فعال اکسیژن، فنیل آلانین آمونیالیاز(pal)، و لیپوکسیژناز (lox) در دو رقم حساس و مقاوم گوجه فرنگی در زمانهای مختلف پس از آلودگی بررسی شد. نتایج نشان داد که میزان این ترکیبات در رقم مقاوم نسبت به حساس دارای افزایش بود. در دیسکهای برگی تیمار شده با مهارکننده های pal و lox به عنوان مارکرهای عمده مسیرهای فنیل پروپانوئید و اکتادکانوئید، افزایش شاخص بیماری مشاهده شد. همچنین در ارزیابی های میکروسکوپی مربوط به تولید کالوز و رادیکالهای فعال اکسیژن نیز افزایش تجمع این ترکیبات در رقم مقاوم، در زمان کوتاهتری پس از آلودگی با قارچ بیمارگر در مقایسه با گیاهان حساس مشاهده گردید. در بررسی اثر نیتریک اکسید بر مکانیسم ها ی دخیل در مقاومت پایه نیز افزایش مارکرهای مقاومتی مشاهده شد. کاربرد سدیم نیتروپروساید (snp) به عنوان مولد نیتریک اکسید سبب کاهش میزان پراکسیداسیون اسیدهای چرب در رقم مقاوم شد. اگرچه در گیاهان تیمار شده با snp، کاهش تجمع رادیکالهای فعال اکسیژن در هر دو رقم مقاوم و حساس مشاهده شد، میزان تجمع کالوز در رقم مقاوم افزایش یافت. تیمار دیسکهای برگی با ترکیبات بازدارنده pal و lox نشان داد که اثر القای مقاومت ناشی از کاربرد snp توسط این ترکیبات از بین رفت. در بررسی بیان ژنهای pal و lox مشاهده شد که میزان بیان این ژنها در گیاهان آلوده به بیمارگر و همچنین در گیاهان تیمار شده با snp و آلوده به بیمارگر افزایش یافت. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشانگر نقش مهم مسیرهای انتقال سیگنال فنیل پروپانوئید، اکتادکانوئید و نیتریک اکسید در دفاع گیاه گوجه فرنگی علیه قارچ نکروتروف مخرب r. solani می باشد.

نژاد 3، بیووار 2 از کمپلکس گونه‏ای ralstonia solanacearumخسارات اقتصادی قابل توجهی را به سیب زمینی در سراسر دنیا وارد می‏سازد. لذا دستیابی به روش ردیابی حساس و اختصاصی به منظور حذف مواد گیاهی آلوده در مراکز تحقیقات و ایستگاههای بازرسی قرنطینه گیاهی ضروری می‏باشد

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی توانایی جدایه های pectobacterium carotovorum subsp. carotovorum (pcc) ایرانی از نظر تولید باکتریوسین به عنوان ابزاری برای کنترل بیماری پوسیدگی نرم سیب زمینی انجام گرفته است. از مجموع 51 جدایه بدست آمده، 30 جدایه در آزمونهای فنوتیپی و مولکولی به عنوان pcc شناخته شدند. آزمون بیماریزایی و قابلیت جدایه ها در تجزیه پکتین در 13 جدایه مثیت ارزیابی گردید. بر اساس الگوی تولید مواد ضد باکتریایی، 30 جدایه بررسی حاضر به همراه 5 جدایه بیماریزای بومی دیگر و 5 جدایه استاندارد در 3 گروه قرار گرفتند. اکثریت جدایه های تولید کننده به استثنای اعضای گروه ii، فعالیت ضد باکتریایی علیه جنس های خویشاوند نشان داده و نقش نور ماوراء بنفش و میتومایسین سی القا کننده می باشد. جدایه های متعلق به گروه ii اثرات ضد باکتریایی کمی نشان داده و کاربرد نالیدیکسیک اسید و گلوکز در القاء مواد ضد میکروبی مثبت ارزیابی گردید. هیچکدام از جنس های غیر خویشاوند به جز rhizobium vitis به باکتریوسین تولیدی توسط جدایه های pcc حساسیت نشان ندادند. ردیابی مولکولی چهار باکتریوسین شامل کارتووریسین، کاروسین های s1، s2 و d انجام پذیرفت. در مجموع % 5/54 اعضای گروه i و 50% از جدایه های دو گروه دیگر حامل ژنهای کلاستر کارتووریسین بودند. همچنین در چهار جدایه ژن تولید کاروسین s1 ردیابی گردید. بر اساس مقایسات آزمایشگاهی و مولکولی، به نظر می رسد اثرات بازدارندگی جدایه های تولید کننده با نوع القاء کننده و یا داده های واکنش زنجیره ای پلیمراز همبستگی ندارد. نتایج تحقیق حاضر الگوهای متنوع ضد باکتریایی برای جدایه های pcc ایران نشان داده که دلالت بر وجود احتمالی باکتریوسین های جدید می باشد. بر پایه یافته های این بررسی، کاربرد مستقیم جدایه تولید کننده چون p29 و یا بیان ژنهای کد کننده باکتریوسین از جدایه های pog22 و p21 در جدایه غیر بیماریزا، به عنوان عامل کنترل بیولوژیک بیماری پوسیدگی نرم سیب زمینی پیشنهاد می شود.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

ویروس زردی چغندرقند (byv) عضو شاخص جنس closterovirus، یکی از مهم ترین ویروس های مولد زردی در چغندرقند است که باعث خسارت شدید اقتصادی می شود. به منظور بررسی و تعیین پراکنش این ویروس، طی تابستان 1386 تعداد 530 نمونه از مزارع چغندرقند استان خراسان رضوی(شهرستان های فریمان، تربت جام، قوچان، چناران، تربت حیدریه، کاشمر، نیشابور و حومه مشهد) جمع آوری شد. نمونه برداری به دو صورت جمع آوری گیاهان مشکوک به بیماری، دارای علائم روشن شدن رگبرگ، زردی و نقاط نکروتیک و همچنین به روش تصادفی جهت تعیین پراکنش انجام شد. برای شناسایی عامل این ویروس از روش سرولوژیکی das-elisa استفاده شد و نهایتاً در گیاهان بیمار با علائم مذکور، ویروس زردی چغندرقند(byv) تشخیص داده شد. جهت استخراج rna ویروس از برگ های آلوده، از روش رسوب با peg6000 استفاده گردید. سپس با استفاده از پرایمر اختصاصی cdna مربوطه ساخته شد و برای انجام rt-pcr مورد استفاده قرار گرفت. باند محصول واکنش rt-pcr بر روی ژل آگارز 1 درصد در bp332 مشاهده شد. وجود این ناحیه تکثیر شده در نمونه های آلوده، نشان از آلودگی به ویروس مذکور در مناطق بررسی شده دارد. بر اساس بررسی نتایج به دست آمده شهرستان های تربت حیدریه با 8/17% و نیشابور با 8/4% به ترتیب بیشترین و کمترین میزان آلودگی را دارا بودند. متوسط میزان پراکنشbyv در استان خراسان رضوی در این سال،10% تعیین شد.

به منظور ردیابی ویروس های s و v سیب زمینی در تابستان سال 1386 از مناطق عمده سیب زمینی کاری استان های خراسان رضوی و همدان نمونه برداری صورت گرفت. غده های گیاهانی که علایمی نظیر موزاییک، کلروز و تموج حاشیه برگ را نشان میدادند، جمع آوری شدند و در شرایط خنک به آزمایشگاه منتقل گردیدند. غده ها جهت گذراندن دوره خواب در دمای 4 درجه سانتی گراد در سردخانه قرار گرفتند و سپس جوانه زدند. عصاره تعدادی از نمونه هایی که در آزمون سرولوژیکی das-elisa مثبت ارزیابی شده و در گلخانه کاشته شدند، بر روی گیاهان محک شامل chenopodium quinoa و c. amaranticolor (نقاط کلروتیک روی برگ)، nicotiana debneyi (موزاییک و رگبرگ نواری)، n. occidentalis (رگبرگ روشنی)، n. glutinosa و گوجه فرنگی (موزاییک) مایه زنی شد و علایم ایجاد شده در هر یک با منابع مطابقت داشت و حضور ویروس را تأیید کرد. جهت ردیابی مولکولی، استخراج rna به دو روش فنل-کلروفرم و peg 6000 انجام شد و با استفاده از آغازگرهای اختصاصی مبنی بر ژن کد کننده پروتئین پوششی در واکنش rt-pcr، قطعه ای در محدوده 1118 جفت باز برای pvs و 811 جفت باز برای pvv تکثیر گردید. این اولین گزارش از وجود ویروس pvv در ایران می باشد. همچنین فرآورده pcr مربوط به ویروس s سیب زمینی جهت تعیین توالی به شرکت macrogene کره ارسال و توالی یابی گردید.

استان خراسان رضوی یکی از مناطق مهم تولید چغندرقند در کشور است و بیشترین میزان سطح زیر کشت آن را داراست. ویروس موزاییک چغندرقند(btmv) یکی از مهم ترین ویروس های بیماریزا بر روی این محصول بوده و در تمام مناطق مهم چغندرکاری جهان دیده شده است. این ویروس باعث ایجاد علائم موزاییک، زردی، پیچیدگی و بدشکلی در برگ های میزبان می شود. به منظور بررسی و تعیین پراکنش این ویروس در استان خراسان رضوی طی تابستان 1386 نمونه برداری بطور تصادفی و نیز از بوته های مشکوک به بیماری بر اساس علائم ظاهری، از مزارع چغندرقند واقع در شهرستان های مشهد، نیشابور، قوچان، تربت حیدریه، تربت جام، فریمان و کاشمر صورت گرفت. نمونه های آلوده به ویروس با استفاده از آزمون das-elisa مشخص شدند. به منظور انجام آزمون های مولکولی، rna ویروس از برگ های آلوده با استفاده از روش رسوب با peg6000 استخراج گردید. سپس با استفاده از پرایمر اختصاصی cdna مربوطه ساخته و برای انجام آزمون rt-pcr مورد استفاده قرار گرفت. باند محصول واکنش rt-pcr بر روی ژل آگارز 1 درصد در bp658 ظاهر گردید. وجود این ناحیه تکثیر شده در نمونه های آزمایشی، آلودگی به ویروس مذکور را در مناطق مورد بررسی تأیید می کند. بر اساس نتایج بدست آمده آلودگی در همه شهرستان های مورد مطالعه به نسبت های مختلف وجود داشت و مزارع اطراف فریمان با 4/33 درصد و اطراف نیشابور با 8/4 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین درصد آلودگی را نشان دادند. متوسط آلودگی به این ویروس در سطح استان از 530 نمونه جمع آوری شده 9/14 درصد تعیین گردید.

قارچهای بیماری زا بر روی غده و ریشه پیاز از اهمیت بسزایی برخوردارند. در دو سال زراعی 87-86 از مزارع پیاز, نمونه های مشکوک به پوسیدگی ریشه و غده ی در استان های خراسان رضوی و شمالی جمع آوری گردید. از نمونه های آلوده 115 جدایه ی قارچی جدا و خالص شد. از این تعداد52 جدایه به عنوان fuasrium oxysporum, 26 جدایه f. solani,20 جدایه f. proliferatum, 5 جدایه pyrenochaeta terestris , 6 جدایه rhizopycnis vagum و 6 جدایه alternaria sp. شناسایی گردیدند. پس از انجام آزمون بیماریزایی 29 جدایه f. oxysporum, 24 جدایه ی f. solani , 16 جدایه ی f. proliferatum و تمامی جدایه های p. terestris و r. vagum بیماریزا تشخیص داده شدند. در بررسی دامنه ی میزبانی f. oxysporum، هر 29 جدایه فقط بر روی پیاز بیماریزا بودند و به عنوان f. oxysporum fsp. cepea معرفی گردیدند. بر اساس این نتایج گونه p. terestris به عنوان عامل بیماری ریشه سرخی پیاز و گونه های فوزاریوم به عنوان عوامل اصلی پوسیدگی ریشه و غده ی پیاز شناسایی شدند. گونه ی r. vagum برای فلور قارچی ایران جدید بوده و پیاز نیز به عنوان میزبانی جدید برای این بیمارگر در دنیا معرفی گردید. در این تحقیق با استفاده از سه روش محیط کشت آگاردار , گلخانه ای و مولکولی مشخص شد که دو گونه ی f. oxysporum و f. proliferatum در پیاز بذرزاد می باشند. همچنین تیپ های آمیزشی گونه ی f. proliferatumدر استان های مذکور بررسی گردید و مشخص شد که هر دو تیپ آمیزشی 1و2 در این دو استان وجود دارند و تیپ آمیزشی 2 تیپ غالب است.

سفیدک سطحی جو یکی از بیماریهای مهم در مزارع جوی استان خراسان می باشد. یکی از بهترین روشهای کنترل این بیماری، کاربرد ارقام مقاوم چند ژنی جو است . ارقام اصلاح شده جو زراعی در حال حاضر اکثرا دارای مقاومت عمودی با تعداد محدودی ژن مقاومت است . نتیجتا این ژنها به راحتی بوسیله پیدایش نژادهای فیزیولوژیک بیماریزای جدید در جمعیت پاتوژن در هم شکسته می شوند. اولین شرط اقدام، جهت ایجاد یک رقم جوی دارای مقاومت پایدار، در اختیار داشتن اطلاعات کافی در مورد کیفیت و کمیت ژنهای بیماریزای پاتوژن در منطقه است . برای این منظور نمونه هایی از واریته های آلوده به پاتوژن از مناطق مختلف استان با شرایط آب و هوایی متفاوت ، جمع آوری شد و با استفاده از روش تک اسپوری، 287 جدایه تکثیر و روی ارقام افتراقی جو به روش ولف و براون (brown and wolfe 1990) ارزیابی شدند. در این بررسی مجموعا 9 ژن بیماریزای شناسائی گردید. که در بین این ژنها، ژنهایی بیماریزای vv و vh ژنهای غالب منطقه، دارای وفور نسبی به ترتیب 93/8 و 93/3 درصد بودند و در مقابل ژن بیماریزای vo با وفور نسبی 4/9 درصد کمترین پراکنش را در جمعیت پاتوژن استان داشت .

طی سال زراعی 1376 از مجموع 21 مزرعه سیب زمینی، تعداد 256 نمونهء آلوده گیاهی جمع آوری گردید و پس از کشت قسمت های از ساقه، استولن، ریشه و غده کاملا 105 ایزوله که مشخصات مرفولوژیکی آنها مشابه قارچ rhizoctonia بود شناسایی گردید، که پس از رنگ آمیزی هسته ها و بررسی واکنش آناستوموز هیف ها، به روش agarfilm با ایزوله استاندارد ag(1-11,bi) بجز ag8, ag10 نتایج زیر بدست آمد: 71/5 درصد ایزوله شناسایی شده متعلق به گروه آناستوموزی ag3، 10/5 درصد متعلق به گروه آناستوموزی ag4 و 4/7 درصد متعلق به گروه آناستوموزی ag2-1 و 12/3 درصد متعلق به رایزوکتونیاهای دو هسته ای (bnr) و 1 درصد ایزوله ها با هیچیک از گروه های استاندارد، آناستوموز ندادند. طی این بررسی مشخص گردید که ایزوله های گروه ag3 از کلیه قسمت های زیرزمینی گیاه سیب زمینی قابل جداسازی بوده و این گروه قادر به ایجاد اسکلروت در کلیه اندامهای زیرزمینی گیاه می باشد. 100 درصد اسکلروت های روی غده متعلق به گروه ag3 می باشند و همچنین در این نمونه برداری ag3 با بیشترین فراوانی و شدت بیماری زایی بعنوان مهمترین گروه ایجاد شانکر طوقه و ریشه در گیاه سیب زمینی اهمیت داشته و پس از آن به ترتیب گروه های ag4 و ag2-1 فراوانی بیشتری داشتند. این اولین گزارش از شناسایی گروههایی آناستوموزی ag2-1 و ag4 از مزارع سیب زمینی می باشد. تلاش برای تولید مرحله تلومورف ایزوله های مختلف علی رغم استفاده از هفت روش گوناگون با موفقیت روبرو نبود. الکتروفورز پروتئین های محلول ایزوله های گروه های شناخته شده به روش sds-page انجام گرفت و الگوهای پروتئینی گروه ها با یکدیگر تفاوت بارزی را نشان داده و بین ایزوله های متعلق به یک گروه آناستوموزی، الگوی پروتئینی یکسان بود و تنها در بین ایزوله های متعلق به گروه ag4 هماهنگی لازم مشاهده نگردید. نتایج حاصله از الکتروفوروگرام ثابت می کند که می تواند به عنوان معیاری برای تفکیک گروههای آناستوموزی از یکدیگر مورد استفاده قرار گیرد.

این تحقیق به منظور شناسایی، بررسی بیماریزایی، و تعیین پراکنش گونه های فوزاریوم جدا شده از ریشه و طوقه گندم در استان انجام شد. در طی سالهای 1375 و 1376، از 45 مزرعه گندم در شهرستان بجنورد، بیرجند، تربت جام، تربت حیدریه، چناران، شیروان، فریمان، قاین، قوچان، کاشمر، مشهد و نیشابور بازدید شد. نمونه ها از بخشهای ریشه و طوقه گیاهان مشکوک به آلودگی فوزاریومی در محل ریشه و طوقه گرفته شده و به آزمایشگاه منتقل شد. کلیه نمونه ها ابتدا با آب شتشو داده شد و پس از ضد عفونی سطحی با هیپوکلریت سدیم 1 درصد روی محیط کشت pda یا nash & snyder کشت داده شدند. جهت شناسایی قارچهای جدا شده از محیط کشتهای kcl, sna, cla, pas, pda، خوشه جو، ساقه گندم - آگار و ساقه گندم - san استفاده شد و در نتیجه 156 ایزوله بدست آمده در 10 گونه قرار گرفتند. گونه های fusarium, culmorum, f. equiseti, f. graminearum, f. moniliforme, f. proliferatum, f. oxysporum, f. solani, f. sambucinum, f. compactum, و f.poae به ترتیب دارای 40، 37،26، 18، 10، 9، 6، 5، 3 و 2 ایزوله بودند. به منظور اثبات بیماریزایی گونه های شناسایی شده از روشهای مایه زنی سوسپانسیون اسپور در کنار ریشه گیاهچه (root - stabbing method) و فرو بردن مداوم گیاهچه در سوسپانسیون اسپور (conitinuous - dip inoculation) استفاده شد. نتایج نشان داد که تمام گونه ها روی رقم فلات بیماریزا هستند. تعیین میانگین درصد جداسازی گونه های فوق الذکر نشان داد، گونه های f. culmorum, f. equiseti و f. graminearum با مقداری تفاوت از نظر درصد جداسازی در شهرستانهای مختلف غالب می باشند. در شهرستانهای بجنورد، شیروان، نیشابور، چناران، گونه f. clumorum و در بیرجند، قاین، قوچان، گونه f. grminearum و در مشهد، تربت حیدریه، تربت جام، فریمان و کاشمر، گونه f. equiseti بالاترین میانگین درصد جداسازی را به خود اختصاص دادند.

بمنظور بررسی بیماری پژمردگی پنبه در اراضی پنبه خیز استان خراسان مزارع نه شهرستان در تابستان 1376 بازدید شد. در این تحقیق بجنورد با 6/2 درصد و گناباد با 1/1 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین آلودگی را داشتند. در بین شهرستانهای مورد نظر در تربت جام و فردوس به نمونه بیماری برخورد شد. قارج verticillium dahliae kleb. بعنوان عامل بیماری از گیاهان بیمار جداسازی و شناسایی گردید و بیماری زایی آنها بر روی رقم ورامین به اثبات رسید. مایه زنی به روش تزریق اسپور به ساقه انجام شد. در آزمایشات انجام شده بر روی بیست و یک جدا شده قارچ ورتیسیلیوم، چهارده جدا شده خصوصیات نژاد برگریز و هفت جدا شده دیگر خصوصیات نژاد غیر بر گریز را دارا بودند. گروه اول در 27 درجه سانتیگراد دارای بیشترین رشد بوده و میکرواسکلروتهای نسبتا کشیده تری داشتند و در ارقام مختلف پنبه نظیر acala sj - 5, acala sj-4-42, coker 100 w و رقمی از g. barbadense و گیاهان زراعی مانند گل میمون، گوجه فرنگی (رقم پیرسون)، گلرنگ و بامیه علائم شدیدتری تولید نمودند. در حالیکه گروه دوم بیشترین رشد رشد را در 23 درجه سانتیگراد داشتند و میکرواسکلروتهای حاصله نسبت به گروه اول گردتر بوده و در گیاهان محک فوق الذکر علائم خفیف تری ایجاد نمودند. این نخستین گزارش از حضور نژاد برگریز در استان خراسان می باشد.

بیماری بوته میری سبز در اثر f. oxysporllm f. sp. cumini مهمترین بیماری این محصول در استان خراسان است و خسارت زیادی به این محصول وارد می کند. اثر 6 جدا شده آنتاگونیست و 4 قارچکش در کنترل این پاتوژن در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه بررسی شد. قارچهای آنتاگونیست بوسیله محیط کشت تغییر یافته داوه (davet 1971) از خاک بعضی مناطق زیره کاری خراسان جداسازی شدند. بر اساس کلیدهای دمش (domsch 1980) و ریفائی (rifai 1969) جدا شده ها. t. harzianum (4 جدا شده t1 - t4) و gliocladium virens (2 جدا شده g1, g2) تشخیص داده شد. مطالعات میکروسکوپی نشان داد که تریکوماو گلیوکلادیوم با تماس و پیچش هیفی (coiling) باعث تغییر شکل و تخریب هیف های فوزاریم می شوند. رقابت تغذیه ای آنتاگونیست ها با فوزایوم در کشت دو طرفه (dual culture) موجب کاهش رشد میسلیوم قارچ بیماریزا می شود. اثر ممانعت کنندگی متابولیت های فرار کشت 96 ساعته جدا شده t4 با 46/08 درصد جوگیری از رشد میسلیوم فوزاریوم بیشتر از سایر جدا شده ها بود و متابولیت های فرار کشت 72 ساعته جدا شده t4 به میزان 50/27 درصد جوانه زنی اسپورفوزاریوم ممانعت کردند. غلظت 30 درصد ترشحات مایع خارج سلولی جدا شده g1 با 36/62 درصد بیشترین تاثیر را در جلوگیری از رشد میسلیوم فوزاریوم داشت . از ترشحات مایع خارج سلولی در ممانعت از جوانه زنی اسپور فوزاریوم قابل ملاحظه نبود. قارچکش های بنومیل، رورال، کربوکسین تیرام و کاپتان در غلظت 10ppm به ترتیب 100 درصد، 85/39 درصد، 55/42 درصد و 45/88 درصد از رشد میسلیوم فوزاریم ممانعت کردند. مقادیر غلظت موثر 50 درصد (ec50) قارچکشها به ترتیب عبارت است از 6/85, 1/86, 1/63 و 14/18 ppm غلظت 10ppm قارچکشهای مذکور به ترتیب 100 درصد، 100 درصد، 14/82 درصد و 45/07 درصد از رشد میسلیومی تریکودرما ممانعت کردند لذا این قارچکشها برای مبارزه تلفیقی مناسب نیستند. در بررسی های گلخانه ای، پوشش دادن بذر با اسپور t. harzionum جدا شده t2 با 65/4 درصد کاهش بیماری اثر بهتری از ضدعفونی بذر با قارچکشها داشت . افزودن مایع تریکودرما و گلیوکلادیوم بخاک بیماری را تا حد قابل ملاحظه ای کنترل کرد. جدا شده t1 با 62/5 درصد کاهش بیماری در مقایسه با شاهد آلوده، از سایر جدا شده ها موثرتر بود. بطور کلی می توان نتیجه گرفت t. harzianum و gliocldium می توانند بعنوان آنتاگونیست های مناسبی برای کنترل بیولوژیکی این پاتوژن مورد توجه قرار گیرند.

پوسیدگی طوقه و ریشه خربزه (بوته میری) یکی از مهمترین بیماریهای این گیاه محسوب می شود که همه ساله خسارت زیادی به کشاورزان وارد می سازد. برای تعیین و شناسائی عامل بیماری بوته میری خربزه در استان خراسان طی سالهای 1374-75 از مناطق عمده کشت خربزه در مراحل مختلف رشد گیاه نمونه برداری به عمل آمد. با کشت ساقه و ریشه گیاهان آلوده در محیط های کشت pda و cma، چندین گونه قارچ جداسازی گردید که بیماریزائی آنها براساس اصول کخ به سه روش : -1 کشت روی محیط ماسه - بذر گندم -2 مایه زنی سوسپانسیون اسپور به خاک استریل در پای گیاهان سالم و -3 روش فرو بردن ریشه گیاهان سالم در سوسپانسیون اسپور (root - dip) مورد بررسی قرار گرفت و سه گونه قارچ زیر به عنوان عوامل پوسیدگی ریشه و طوقه خربزه (بوته میری) از استان خراسان گراش می شود: -1 fusarium oxysporum schlecht. f. sp. melonis snyder & hansen. -2 phytophthora drechsleri turker. -3 pythium aphaniddermatum (edson) fitz. گونه های اول و سوم از کلیه مناطق کشت خربزه در استان خراسان جدا گردیده، و هر کونه دوم از مزارع خربزه شهرستان های مشهد، تربت حیدریه و تربت جام جداسازی شد. همچنین گونه اول (f. oxysporum) به عنوان مهمترین عامل بیماری بوته میری خربزه در استان خراسان معرفی می گردد. جداسازی مکررfusarium oxysporum f. sp. melonis از اندامهای هوائی گیاهان آلوده (ساقه، دم برگ و دم گل) نشان داد که عامل بیماری می تواند در داخل سیستم آوند چوبی گیاه حرکت نموده و اندامهای مختلف گیاه را آلوده سازد که یکی از شاخص ترین علائم بیماری ایجاد شده توسط این گونه پژمردگی یک طرفه گیاه می باشد. شدت آلودگی بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه خربزه در مناطق مختلف کاشت آن اندازه گیری شد و شهرستان سرخس با میانگین 20/64 درصد و شهرستان مشهد با میانگین 33/20 درصد به ترتیب کمترین و بیشتر مقدار آلودگی را دارا بودند. آزمایش اثبات بیماریزائی قارچ fusarium روی ماسه - بذر گندم نشان داد که f. oxysporum می تواند با حمله به گیاهچه خربزه قبل از خروج از خاک باعث مرگ گیاهچه و پوسیدگی بذر خربزه شود.

تعداد 400 جدایه قارچ ascochyta rabiei (pass) lab. از مزارع آلوده نخود در قسمتهای مختلف کشور از قبیل، منطقه دریاچه زریوار مریوان در استان کردستان، شبستر و خسروشهر در استان آدربایجان شرقی و سرو، بوکان و شاهین دژ در استان آذربایجان غربی، مشهد و ایلام جمع آوری شد. این جدایه ها از نظر خصوصیات محیط کشتی، مورفولوژی و قدرت بیماریزایی تفاوت کمی را نشان دادند، این جدایه ها بر اساس منطقه جمع آوری و خصوصیات مورفولوژیکی به 17 گروه طبقه بندی شدند و سپس بر اساس خصوصیات موفولوژی و محیط کشتی به 11 گروه کاهش پیدا کردند. جدایه شماره 16 از مشهد بیشترین نسبت رشد را نشان داد و جدایه شماره 1 از استان کردستان کمترین نسبت رسدی را داشت . یک جدایه از هر گروه به عنوان نماینده انتخاب شد و بیماریزایی آنها مورد آزمایش قرار گرفت . در این طرح نوع واکنش 11 جدایه بر روی 11 رقم استاندارد و یک رقم محلی (جم) مورد بررسی قرار گرفت و بر اساس عکس العمل 11 رقم استاندارد مطابق روش ایکاردا (icarda) دو نژاد فیزیولوژیکی، (4) و (6) تشخیص داده شد.

مقایسه سطح زیر کشت چغندرقند در استان خراسان با سطوح مشابه در کشورهای توسعه یافته نشانگر سطح پائین عملکرد کشت چغندرقند در این استان می باشد. پوسیدگی ریشه چغندرقند یکی از عوامل کاهش عملکرد چغندرقند می باشد. طی این بررسی از مناطق مستعد و نیمه مستعد کشت چغندرقند در استان خراسان شامل شهرستانهای تربت جام، تربت حیدریه، چناران، سبزوار (جوین)، سرخس ، شیروان، قوچان، مشهد و نیشابور در سالهای 1374-75 نمونه گیری بعمل آمده این عمل در مرحله گیاهچه ای هر هفته و بعد از ان هر دو هفته یکبار صورت پذیرفت . نمونه ها به آزمایشگاه منتقل گشته و ریشه های آلوده بمدت 20 دقیقه با آب روان شسته شد بعد از ضدعفونی با هیپوکلریت سدیم یک درصد قطعاتی از حاشیه بین بافت سالم و آلوده به محیطهای کشت pda و cma انتقال یافته یا بدون ضدعفونی بروی محیط کشت انتخابی parp قرار داده شد. قارچهای خالص شده از ریشه های آلوده بسته به نوع قارچ توسط یکی از روشهای زیر شامل: فروبردن گیاهچه در محلول اسپر و کشت مجدد آن (root dip)، نگهداری گیاهچه در سوسپانسیون اسپر قارچ (continious - dip - inoculation) ، ریختن سوسپانسیون اسپر در کنار گیاهچه root - stabbing method و استفاده از لایه اینوکولوم و تلقیح ریشه های بزرگ . مورد آزمایش بیماریزائی قرار گرفتند. بیماریزائی قارچهای rhizoctonia solani، pythium aphanidermatu و phytophthora drechsleri و fusarium oxysporum و f.solani بر روی مرحله گیاهچه ای و گیاهان 10 هفته ای چغندرقند بررسی و به اثبات رسید. قارچ rhizopus arrhizus که بیشتر از غده های صدمه دیده جدا شده بود فقط در مرحله گیاهان 10 هفته ای همراه با ایجاد زخم در ریشه بوسیله اسکارپل پوسیدگی ایجاد نمود جهت بررسی گروههای آناستموز قارچ rhizoctonia solani در خراسان دو ایزوله m5 جداشده، از مرحله گیاهچه ای چغندرقند و tg46 جدا شده از ریشه ذخیره ای، بروش clean slid technique عمل شد. گروه آناستموز ایزوله m5 ، ag4 و گروه آناستموز ایزوله ag2-2 tj46 تعیین گردید. این اولین گزارش گروه آناستموزی ریزوکتورنیای جدا شده از ریشه های ذخیره ای چغندرقند می باشد.