منطقه ¬¬¬¬ی آذربایجان در تکوین اندیشه های روشنفکری و انقلابی پیش از مشروطه و هم چنین در پیروزی انقلاب مشروطه نقش تاریخی داشته است . تبریز مهم ترین شهر آذربایجان محسوب می شد که مقر ولیعهد قاجار بود ؛ بعد از تبریز ، اردبیل مهم ترین شهر آذربایجان به حساب می آمد و در انقلاب مشروطه هم سهم به سزایی داشت و مجاورت اردبیل به تبریز و رشت در تحولات آن تاثیر داشته است . مهم ترین اتفاقی که در اردبیل در اوایل مشروطه و قبل از دوران استبداد صغیر روی داد ، تشکیل انجمن ولایتی بود . انجمن ایالتی تبریز که از مهم ترین انجمن های دوران مشروطه بود از یکی از روحانیون اردبیل به نام آقا میرزا علی اکبر درخواست کرد تا انجمن ولایتی تشکیل دهد و او اقدام به این کار نمود . پس از مدت اندکی که از مشروطه گذشت محمد علی شاه کودتایی انجام داد که منجر به دوران استبداد صغیر در ایران گردید و در این دوره محمد علی شاه به طور مطلق و مستبدانه فرمانروایی می کرد ؛ او حاکمانی را که برای ایالات و ولایات تعیین می نمود از ظالم ترین افراد انتخاب می کرد و در اردبیل هم مستبدین و مخالفان مشروطه تنی چند از مشروطه طلبان را به قتل رساندند و دوران سختی بر مردم اردبیل گذشت . انتشار روزنامه در اردبیل ، رونق چندانی نداشت و نسبت به شهرهای بزرگ دیگر اردبیل دوران کم فروغی داشته است ولی این تعداد کم روزنامه هم در آگاهی مردم بی تاثیر نبوده است . از مسایل مهم دیگر این دوران ، تحرکات مرزی بین دولت روسیه و طوایف شاهسون در اردبیل بود که در این زمان به اوج خود رسید و منجر به دخالت های زیاد دولت روسیه و تحریک شاهسون ها توسط آن ها در اردبیل شد . از حوادث مهمی که بعد از دوران استبداد صغیر روی داد ، می توان به آمدن ستارخان به اردبیل و محاصره و غارت اردبیل به وسیله ی روس ها اشاره کرد . سیاست های اشتباه حکومت مرکزی در ایالت و ولایات کشور از جمله اردبیل باعث تضعیف مشروطه گردید و اردبیل از رهگذر دخالت های روسیه متحمل آسیب های زیادی گردید . واژگان کلیدی : اردبیل ، انقلاب مشروطه ، انجمن ولایتی ، استبداد صغیر ، دولت روسیه ، طوایف شاهسون