نام پژوهشگر: فریده فتاحی اندبیل
فریده فتاحی اندبیل محمد رضا شاد منامن
بیان در لغت به معنی روشنی و آشکاری و در اصطلاح یکی از سه شاخ? علوم بلاغت است که در آن از شیو? بیان مطلب و مقصودی واحد، به گونه های مختلف، بحث می شود. هر شاعر یا نویسنده ای برای بیان مقصود خود، با کمک نیروی تخیّل شکل های متفاوتی از بیان را ممکن است به کار ببرد که در مجموع از هم? آن ها به عنوان صور خیال (تصویر) یاد می شود، بنابراین فنّ بیان در حقیقت بحث دربار? تصویر و شکل های مختلف ارائه آن ها است. علم بیان را شناخت طُرُق مختلف ایراد یک معنی واحد، با درجات متفاوت وضوح دلالت بر آن، تعریف می کنند. این علم مبتنی بر شیوه های مختلفی است که به یاری آن ها می توان معنایی را به دیگری شناساند. شناساندن یک معنی به دیگری از طریق دلالت های متفاوت لفظ بر معنی صورت می گیرد. این پایان نامه با عنوان «بررسی بیان در قصاید منتخب خاقانی، صورت های مختلف خیال یعنی تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه را در دیوان خاقانی مدّنظر قرار داده است. بررسی علم بیان در دیوان خاقانی گویای این مطلب است که تشبیه در تصویرپردازی های شاعر شروان عمده ترین سهم را داراست. بیشترین تشبیهات خاقانی به اعتبار طرفین تشبیه معقول به معقول است یعنی هم مشبّه و هم مشبه به هردو از امور عقلانی و کیفیات نفسانی می باشد و از حیث مفرد یا مرکب بودن طرفین تشبیه، بیشترین تشبیهات خاقانی، تشبیهات مرکب به مرکب است. و همچنین اوج توان تصویر آفرینی خاقانی را شاید بی اغراق در ارائه ی استعاره بتوان دانست. استعاره در حقیقت حد تکامل تشبیه است که در اصطلاح ادبی می توان استعاره کامل را در مرحله ی «تشخیص» یافت. همچنین خاقانی به بهترین شکل انواع مجاز مرسل به اعتبار علاقه های گوناگون را در دیوان خود آورده است و این نشانگر تسلط ایشان به صور خیال و علم بیان است.