مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر استفاده از اسیدهای آلی بر عملکرد، پاسخ های ایمنی، قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی و جمعیت میکروبی روده جوجه های گوشتی تغذیه شده با جیره های بر پایه غلات مختلف به انجام رسید. برای این منظور، از تعداد 450 قطعه جوجه گوشتی یک روزه سویه راس 308 استفاده گردید و پرندگان بطور تصادفی در بین 5 تکرار هر یک از 9 تیمار آزمایشی در قالب یک آزمایش فاکتوریل 3×3 توزیع شدند. تیمارهای غذایی شامل سه جیره بر پایه ذرت، گندم و جو و سه وضعیت از لحاظ استفاده از اسیدهای آلی (جیره شاهد و جیره های حاوی 25/0 درصد اسید بوتیریک یا سیتریک) بودند که طی یک دوره آزمایشی 42 روزه به پرندگان تغذیه شدند. در سنین 11 و 27 روزگی، پرندگان علیه بیماری نیوکاسل واکسینه شده و یک هفته پس از هر نوبت واکسیناسیون، نمونه های سرم خون پرندگان گردید. همچنین نمونه های سرم خون پس از واکسیناسیون علیه ویروس بیماری های گامبورو و برونشیت مورد آنالیز قرار گرفتند. در سنین 27 و 33 روزگی، گلبول قرمز گوسفندی (srbc) مورد تزریق قرار گرفته .در سن 42 روزگی، دو پرنده از هر قفس بطور تصادفی وزن کشی،کشتار و تشریح شدند. همچنین محتویات ایلئومی پرندگان، تخلیه و برای کشت میکروبی به آزمایشگاه منتقل گردید. نتایج آزمایش نشان داد که به جز در دوره پایانی، استفاده از اسیدهای آلی باعث افزایش وزن روزانه شدند (05/0 > p). در دوره های آغازین و پایانی، جیره های بر پایه ذرت باعث بیشترین اضافه وزن شدند، ولی در دوره رشد، جیره های حاوی جو و گندم بیشترین (05/0 > p) میانگین اضافه وزن روزانه را به دنبال داشتند. در دوره پایانی (001/0 > p) و کل دوره (05/0 > p)، مصرف جیره های حاوی ذرت و جو باعث افزایش میزان مصرف خوراک در مقایسه با گندم شد.استفاده از اسیدهای آلی درجیره ، باعث بهبود قابل ملاحظه ضریب تبدیل غذا در مرحله رشد (001/0 > p) و کل دوره (01/0 > p) شد. مکمل نمودن جیره با اسیدیفایرها باعث کاهش (05/0 > p) وزن پانکراس و روده های کور شد، اما تنها اسید سیتریک توانست وزن نسبی سنگدان را کاهش (001/0 > p) دهد. جیره های بر پایه ذرت و جو برخلاف گندم باعث کاهش وزن نسبی کبد و افزایش وزن پانکراس شدند (05/0 > p). استفاده از جو باعث افزایش وزن نسبی روده های کور (05/0 >p) و سنگدان (01/0 >p) شد. بیشترین (05/0 > p) بازده سینه به تیمار اسید بوتیریک اختصاص داشت و مصرف جیره های بر پایه ذرت باعث بهبود عددی درصد لاشه و سینه شد. اگرچه وزن نسبی اندام های لنفاوی تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت، اما مصرف اسیدیفایرها در جیره باعث بهبود (05/0 > p) تیتر آنتی بادی در برابر ویروس های نیوکاسل و برونشیت، و آنتی ژن srbc شد. مکمل نمودن اسیدهای آلی به جیره، جمعیت باکتریایی مضر ایلئوم را کاهش (001/0 > p) داد، درحالیکه مصرف جیره های بر پایه جو و گندم، باعث افزایش این جمعیت ها شدند (05/0 >p ). نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که استفاده از اسیدهای آلی در جیره می تواند امکان مصرف غلاتی همچون جو و گندم را در جیره جوجه های گوشتی افزایش دهد .