مرکبات از میوه های نیمه گرمسیری مهم در جهان است که دارای ارزش اقتصادی بسیار چشمگیری هستند و از منابع مهم ثروت، مبادلات تجاری و اشتغال حدود 125 کشور مرکبات خیز محسوب می گردند. آفات و بیماری های زیادی تولید مرکبات را به خطر انداخته است که نماتد مرکبات (cobb (tylenchulus semipenetrans و قارچ عامل بیماری گموز مرکبات (phytophthora nicotianae) از این عوامل می باشند که هر دو بیمارگر ریشه های فیبری را مورد حمله قرار می دهند. با توجه به مضرات سموم از نظر زیست محیطی و همچنین مخاطراتی که برای سلامت انسان دارد، مصرف این نوع مواد رو به کاهش گذارده است. در راستای کاهش مصرف سموم و با در نظر گرفتن اهمیت مرکبات در ایران، این پژوهش به منظور بررسی اثر عصاره‏ های آبی دو گیاه دارویی اکالیپتوس، eucalyptus camaldulensis و آویشن شیرازی، zataria multiflora بر نماتد مرکبات در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای و تعامل آن با قارچ عامل گموز مرکبات در شرایط گلخانه روی دو پایه نارنج و بکرایی انجام گرفت. آزمایش اثر عصاره ها بر نماتد در شرایط آزمایشگاه در قالب طرح کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل با دو فاکتور، گیاه عصاره گیری شده در دو سطح آویشن شیرازی و اکالیپتوس و غلظت عصاره در چهار سطح 8، 4، 2 و 1 درصد در مقایسه با شاهد آب مقطر، در چهار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که عصاره‏ی هر دو گیاه در غلظت های مورد آزمایش باعث ایجاد مرگ و میر قابل توجهی در لاروهای سن 2 نماتد می شود که بهترین نتیجه مربوط به عصاره های 8 درصد اکالیپتوس و آویشن شیرازی با ایجاد حدود 52 درصد مرگ و میر لارو سن 2 بود. در این بررسی، ld50 برای عصاره های آویشن و اوکالیپتوس به ترتیب 56/8 و 15/8 درصد تعیین گردید. در آزمایشات گلخانه ای نتایج بیانگر وجود اختلاف معنی دار بین تیمارهای مختلف بود به طوری که بهترین تیمار در رابطه با طول شاخسار پایه نارنج و عصاره اوکالیپتوس، در رابطه با طول ریشه پایه بکرایی و عصاره اوکالیپتوس، برای وزن تر و خشک شاخسار، نارنج و عصاره آویشن و برای وزن تر و خشک ریشه، نارنج و عصاره اوکالیپتوس شناخته شدند. در رابطه با فاکتورهای مرتبط با تکثیر نماتد، پایه نارنج بهترین پایه و عصاره اوکالیپتوس بهترین عصاره بودند که کمترین فاکتور تولیدمثلی نماتد در تعامل با قارچ فیتوفترا مشاهده گردید.