زبان فارسی میانه و پهلوی اشکانی از شاخه های زبانهای ایرانی میان? غربی هستند، وبسیاری از متون مانوی که به این دو زبان نوشته شده است، مربوط به ناحی? تُرفان می باشندبه همین دلیل آنها را ترفانی هم می نامند.درنوشتار پیش رو ، کوشش شده تا با استفاده از منابع موجود، آن هم با روش توصیفی، به بررسی و تحلیل زبانی قسمتی از متون مانوی پرداخته شود.بسیاری از متون مانوی که به زبانهای پهلوی اشکانی و فارسی میانه هستند، در رابطه با موضوعات مختلفی می باشند.از جمله موضوعاتی که مانی در آثار خود به آن پرداخته است مبحث جهان شناختی مانوی است که در متون مربوط به آن، به مباحثی دربار? نیایش نفس زنده، بهشت ودوزخ، روشنایی و تاریکی ، فرجام جهان و .... پرداخته شده است. این متون به خط پهلوی اشکانی است و در چند متن نظیر(be) و(bf) به فارسی میان? ترفانی نوشته شده است. پیکر? این رساله مشتمل بر31 متن از کتاب اکتا ایرانیکا جلد 9 می باشد که به موضوع جهان شناختی مانوی اشاره دارد. دراین رساله سعی برآنست تا به بررسی زبانی متون جهان شناختی مانوی از لحاظ مسائل ساخت واژی(صرف و نحو)، ترجمه و آوا شناسی و ریشه شناختی واژه ها،پرداخته شود. واژه های کلیدی: جهان شناختی، واج شناسی، مانی، پهلوی اشکانی ترفانی، واژه سازی.