پژوهش حاضر با هدف گردآوری یک مجموعه ی تحقیقی و پایان نامه در مورد آزادی و آزاداندیشی در اشعار ناصر خسرو قبادیانی بلخی، پروین اعتصامی، و ملک الشّعرای بهار به منظور بررسی و شناخت گوشه هایی از فرهنگ کهن ایران زمین و ارزیابی اشعار شاعران فوق در باب آزادی و آزاداندیشی و میزان تأثیرگذاری این اندیشه ها برجریانات سیاسی، اجتماعی و ادبی جامعه ی ایران حاضر، تدوین یافته است تا منبعی اصیل و قابل ارجاع جهت هویّت گیری دینی ـ ملّی برای جامعه و نسل کنونی کشور باشد. بدین منظور این پژوهش در یک مقدّمه و پنج فصل با روش پژوهشی توصیفی ـ تحقیقی بر پایه ی مطالعه ی کتابخانه ای ـ اسنادی تدوین و در آن از سطوح طبقه بندی توصیف و تحلیل محتوا در حوزه ی مفهوم آزادی و آزاداندیشی در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی استفاده شده است. نوع تحقیق این پژوهش نیز کیفی است. در قالب این پژوهش تلاش شده است تا نمادها و اوصاف آزادی و آزاداندیشی، در چهارچوب اشعار شاعران منتخب شناسایی و متناسب با شخصیت ادبی، اجتماعی و سیاسی آن ها مورد تحلیل قرار گیرد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که اشعار آزادی خواهانه ی ناصر خسرو بیشتر درباره ی آزادی از قید و بندهای نفسانی و رهایی از اسارت تن، نفس و قدرت سیاسی و با استفاده از قالب تشبیه و کنایه سروده شده است. اما در اشعار بهار نگاه روشنفکرمآبانه تری نسبت به مفهوم آزادی دیده می شود و بیشترمعانی دموکراسی نوین توأم با حس ملی گرایانه که با استفاده از زبان استعاره سروده شده است، مستفاد می گردد. در نزد پروین نیز آزادی مفـهومی اخـلاقی و اجتـماعی دارد و قالب بیان آن نیز مناظره و تمثیل است. در ضمن با تطبیق معانی طرح شده از آزادی با اوصاف و ویژگی های شخصیتی شاعران منتخب، آن ها به عنوان انسان های آزاداندیشی که ضمن ترویج آزادی خواهی، در مبارزه با جریانات سیاسی و اجتماعی حاکم هیچ وقت پا پس نکشیده اند، معرفی شده اند. واژگان کلیدی: آزادی، آزاداندیشی، ناصر خسرو، بهار، پروین اعتصامی، ادبیّات، شعر کلاسیک.