چکیده تقریباًدر تمام اسنادی که تاکنون درباره حقوق متهم وجایگاه وکیل به تصویب مراجع بین المللی وقوانین ایران وافغانستان رسیده است تاحدودی مضمون واحدی به چشم می خورد،این اسناد به طور خلاصه بر این نکته متفق اند که هرمتهم از حقوق و آزادیهایی برخوردار است که باید الزاماً و به گونه ای موثر از آن حمایت شود وآن هم توسط حضور وکیل درتمام مراحل تحقیق بویژه مرحله تحقیقات مقدماتی میسراست و دولتها موظف اند در صورت نقض این حقوق تدابیر مطمئن برای احقاق حقوق افراد فراهم آورند ، استقرار نظم عمومی در یک جامعه پیشرفته محتاج به قوانینی است که محتوای آن بامعیارهای صحیح سنجیده شده و شایستگی و توان پاسداری از نظم جامعه را داشته باشد. دادرسی عادلانه یکی از مهمترین ضرورت‏های جوامع مختلف و محورهای پذیرفته شده جهانی حقوق‏ انسانی ازیک سو وگسترش قوانین وپیچیده ترشدن قواعد آئین دادرسی ازسوی دیگرنیاز به حمایت متهم ازطریق برخورداری آن ازداشتن وکیل درمرحله تحقیقات مقدماتی رعایت شوند تا بتوان از وجود یا تحقق دادرسی عادلانه یا منصفانه سخن به میان‏ آورد.یکی از حقوق کلیدی در این پایان نامه جایگاه وکیل وحق برخوردای متهم از وکیل یا مشاور حقوقی درمرحله تحقیقات مقدماتی است.نوشتار حاضر مفهوم حق مزبور، مبانی ،اهمیت و اقتضائات حق یاد شده،مستثنیات پذیرفته شده بر حق مزبور و قلمرو ،اقتضائات وضمانت اجراهای حق بهره مندی ازوکیل درمرحله تحقیقات مقدماتی مربوطه را براساس حقوق ایران وافغانستان ودربعضی موارد اسناد بین‏المللی به طور فشرده عرضه داشته و توضیحات‏ و ارجاعات لازم را برای علاقه مندان به مطالعه در پی‏نوشت‏ها تقدیم نموده ام. این آرزومندی در پایان نوشتار مورد تأکید است که در روند تلاش‏های ملی وبین اللی ،مسئولان ذیربط،عدالت ورعایت حقوق متهم درتمام مراحل تحقیق بویژه مرحله تحقیقات مقدماتی را که حساس ترین وپرمخاطره ترین مرحله برای مظنون است ، بیشتر مورد عنایت قرار دهند. کلیدواژه: وکیل مدافع ،متهم ، تحقیقات مقدماتی ،دادرسی عادلانه ،اسناد بین المللی،موانع ،ضمانت اجراها .