کروم شش ظرفیتی یکی از عمده ترین آلاینده های محیط زیست است که در پساب صنایع مختلف وجود دارد. بنابراین حذف این فلز از آب های آلوده و پساب های صنعتی در سال های اخیر توجه زیادی را به خود اختصاص داده است. هدف اصلی این مطالعه بررسی فرایند حذف کروم شش ظرفیتی توسط جاذب های طبیعی همچون زغال سنگ قهوه ای و زئولیت می باشد. به منظور بررسی قابلیت جذب آلاینده توسط جاذب ها، آزمایشات مختلفی با استفاده از اختلاط ml 10 محلول کروم شش ظرفیتی به همراه جاذب ها به صورت ناپیوسته در دمای اتاق انجام گرفت. همچنین اثر عوامل موثر بر فرایند جذب همچون ph محلول، میزان جاذب و زمان تماس بررسی شدند و بهترین نسبت ترکیبی این جاذب ها مشخص شد. حداکثر میزان جذب کروم شش ظرفیتی توسط زغال سنگ قهوه ای در شرایط ph معادل 4، با افزودن g.l-1 60 از جاذب به محلول آلوده حاصل شد. همچنین فرایند حذف آلاینده توسط زئولیت اصلاح شده در طیف گسترده ای از ph (8-2) تقریبا ثابت بوده و با استفاده از g.l-1 10 از جاذب به حداکثر میزان خود رسید. کاربرد هیبریدی دو جاذب با نسبت جرمی زغال سنگ قهوه ای/زئولیت اصلاح شده (3/1) قادر به حذف بیش از 99% کروم شش ظرفیتی از پساب آلوده بود. مدل های ایزوترمی لانگمویر و فروندلیچ برای توصیف داده های تعادلی به کار گرفته شدند. همنین مکانیسم فرایند های جذبی با دو مدل سینیتیکی شبه درجه اول و شبه درجه دوم بررسی شدند. با توجه به مطالعات تعادلی، مدل های ایزوترمی لانگمویر و فروندلیچ به ترتیب داده های تعادلی توسط زغال سنگ قهوه ای و زئولیت اصلاح شده را به خوبی توصیف کردند. به علاوه فرایند جذب آلاینده توسط هر دو جاذب تطابق خوبی با مدل سینیتیکی شبه درجه دو داشت. بنابراین مخلوط پیشنهادی دو جاذب با نسبت ذکر شده می تواند به عنوان یک جاذب مقرون به صرفه برای حذف کروم شش ظرفیتی از پساب آلوده به کار رود.