ایرانیان از دیرباز با گیاهان دارویی چون حنا یا تریاک آشنایی داشته و این گیاهان با زندگی و کار و معیشت و اخلاق و فرهنگ ایرانیان عجین شده و حتی به آنها شکل و هویت بخشیده است. تریاک ؛ این مخدر پرمصرف ، پردردسر و البته پرطرفدار از ابتدای شناخت بین ایرانیان، رسوم مختلفی را با خود همراه کرده که یکی از آنها پذیرایی با تریاک یا "تعارف تریاک" است. این رسم همزمان با کشت گسترده خشخاش در ایران متولد شده و چندین دهه پس از ممنوع شدن کشت، تولید و مصرف آن باز هم به حیات اجتماعی اش ادامه داده است. در این رساله تلاش شده تا رسم "تعارف تریاک" در میان 30 نفر - سرپرست خانوار (مصاحبه حضوری و کامل) در استانهای قم – کرمان – اصفهان و دو استان همدان و مرکزی که جزو بزرگترین شهرهای زیرکشت خشخاش بوده اند، مورد بررسی مردم شناسی قرار گیرد. از آنجایی که روی عنوان "تعارف تریاک" حساسیت اجتماعی وجود داشته و دارد ، امکان بررسی و پرسش از عموم مردم وجود نداشت و به همین دلیل از طریق تعاملات درون گروهی و دوستانه پیش رفته و در هر شهر یا روستا با مسن ترین فرد از چند خانواده گفت وگو و مصاحبه حضوری انجام شد. در این بررسی برای رسیدن به ابعاد فرهنگی و اجتماعی مساله تحقیق از مکتب "کارکردگرایی" بهره بردیم که در برخی از بخشهای تحقیق مصداق عینی پیدا کرد. به عنوان نمونه شاهد بودیم که رسم تعارف تریاک در حکیم بنیان خانوادگی و اجتماعی "درود" و "خمین" در استان مرکزی و یا "گلپایگان" در استان اصفهان کارکردی قوی و مهم داشته و در این دوران طولانی ، شکل و کارکرد خود را حفظ کرده است. این بررسی که در پنج استان کشور در فاصله شهریور 91 تا آبان ماه 92 صورت گرفته است ، نشان می دهد رسم "تعارف تریاک" فارغ از محدودیت های اجتماعی در شهرهایی نظیر "گلپایگان"، "درود"، "شازند" و "خمین" زنده مانده و جزو اصول و پایه رفتار اجتماعی مردم این مناطق بوده و هست. اما در برخی دیگر از شهرها ، موازین و محدودیتهای اجتماعی و دولتی این رسم را ضعیف کرده و حتی تا مرز صفر برده است که نمود آن را می توان در استان قم دید. واژگان کلیدی:خشخاش ، تریاک ، منقل ، وافور و تعارف