با توجه به گسترش نقش قاضی در سیستم های پیشرفت? دادرسی در دنیا و در جهت رسیدن به حقیقت و برقراری عدالت که مطلوب هر نظام دادرسی است ، در این تحقیق به مطالع? تطبیقیِ نحوه و میزان دخالت قاضی در اثبات وقایع و موضوعات مطرح شده توسط طرفین دعوا و نیز مسائلی چون تأثیر مداخل? وی در اثبات دعوا (با در نظر گرفتن اصل تسلط طرفین بر قلمرو موضوعی دعوا) و اختیار وی در ارزیابی ادله در آئین دادرسی مدنی ایران و اصول دادرسی فراملی پرداخته شده است. مسأل? اصلی که در این پژوهش به آن پرداخته شده، مداخل? قاضی و دادن نقش فعال به وی در اثبات دعوای مدنی و ارزیابی دلیل توسط او است. اعطای اختیارات علی الرأسی به قاضی مانند پرسش از طرفین و گواه، دستور ابراز سند، ارجاع موضوع دعوا به کارشناس و ...نیز پذیرفتن معیار اقناع دادرس در ارزیابی دلایل موجب رسیدن دادرسی به تعادل در زمین? حقوق وتکالیف طرفین و قاضی در امر اثبات شده است . استفاده از این اختیارات اگر در جهت همکاری با طرفین در جهت اثبات و در چارچوب اصول پذیرفته شد? دادرسی باشد ، به عدالتی می انجامد که هدف دادرسی مدنی است