انسان و انسان شناسی یکی از بنیادی ترین مباحث عرفان است که عرفا را در یافتن راه سعادت آدمی و سلوک سریع تر او به قرب الهی یاری می کند. در این میان عرفا به فرشته شناسی و ذکر مسائلی مانند رابطه فرشته و انسان نیز عنایت داشته اند. در این پژوهش اوصاف فرشتگان و رابطة فرشته و انسان در مثنوی مولانا و دیوان حافظ مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است تا دیدگاه این دو شاعر عارف دربارة انسان‏ روشن تر شود. تحقیق حاضر نشان می دهد اگرچه هر دو شاعر با اتکا به منابع دینی و عرفانی پیش از خود تعابیر و مفاهیم مرتبط با فرشتگان را به کار برده‏اند و به ارزش گذاری در این زمینه پرداخته‏اند اما تفاوت‏هایی در خصوص نسبت فرشته با انسان و ضرورت کمال انسانی با یکدیگر داشته اند از جمله این که علی رغم آن که هر دو به اعتبار و جایگاه انسان در پیشگاه الهی به برتری مقام انسانی اذعان می کنند، حافظ انسان عادی و نه انسان آرمانی و کامل را فراتر از فرشته می داند و مولانا او را کمتر از فرشته می شمارد.