نام پژوهشگر: احسان درخشنده
احسان درخشنده کوروش عاکف
چکیده پژوهش پیش رو با هدف بررسی عناصر خاص فرهنگی در ترجمۀ فارسی کتابهای «ماجراهای تن تن» انجام شده است. به منظور کسب نتایج لازم، پژوهشگر از دو چارچوب نظری بهره برده است. مورد اول، چارچوبی است که «نیومارک» در زمینۀ طبقه بندی ارجاعات فرهنگی پی ریزی کرده است و مورد دوم، مدلی است که «ایویر» برای ترجمۀ عناصر خاص فرهنگی پیشنهاد داده است. نیومارک (1988) ارجاعات فرهنگی را به پنچ گروه تقسیم بندی کرد: (1) محیط زیست؛ (2) فرهنگ مادی؛ (3) فرهنگ اجتماعی؛ (4) سازمانها، رسومات، فعالیتها، رویه ها و مفاهیم؛ (5) ایما و اشارات و عادتها. در پژوهش حاضر، از تقسیم بندی نیومارک برای شناسایی انواع عناصر خاص فرهنگی استفاده شده است. پس از شناسایی ارجاعات فرهنگی، به مدلی نیاز بود تا ارزیابی ترجمۀ این عناصر با توجه به آن انجام شود. در این راستا مدل ایویر توسط پژوهشگر انتخاب گردید. ایویر (1987) هفت استراتژی را برای ترجمۀ عناصر خاص فرهنگی پیشنهاد داد. این استراتژیها عبارت بودند از: وام گیری، ترجمۀ تحت اللفظی، تعریف، اضافه، جایگزینی، حذف و خلق واژگان. با توجه به مدل ایویر، پژوهشگر انواع عناصر خاص فرهنگی را در دو جلد از مجموعه ماجراهای تن تن مورد بررسی قرار داده است. عناوین این دو جلد از این قرار است: الف- زندانی های معبد خورشید؛ ب- جستجو در غار هیولا (تن تن در تبت). پس از ارزیابی اطلاعات حاصله، مشخص گردید که تعداد 418 عنصر خاص فرهنگی در پیکرۀ پژوهش وجود دارد. همچنین مشخص گردید که مترجمان کتابهای ماجراهای تن تن، از شش مورد از هفت استراتژی ایویر در فرآیند ترجمه استفاده کرده اند. در بین این استراتژی ها، بیشترین موارد استفاده، به ترتیب به استراتژی جایگزینی و استراتژی حذف اختصاص داشته است. در سوی مقابل، خلق واژگان تنها استراتژی بود که اصلاً توسط مترجمان به کار گرفته نشده بود. شایان ذکر است که مواجهه با عناصر خاص فرهنگی ممکن است برای هر مترجمی پیش آید. در این راستا، بهره گیری از استراتژی های مناسب می تواند به بهبود کیفیت ترجمه کمک کند. نتایج پژوهش حاضر، می تواند راهکارهای مناسبی را به مترجمان ارائه دهد تا در ترجمۀ ارجاعات فرهنگی با مشکل کمتری مواجه شوند.