نام پژوهشگر: مهدیه دهقانپور

بررسی شخصیّت زن در کتاب پنجرة فهیمه رحیمی
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد - دانشکده ادبیات 1393
  مهدیه دهقانپور   محمود صادق زاده

شخصیت از عناصر اصلی داستان محسوب می شود که حوادث وکنش های داستان را به پیش می برد ودر تحلیل و بررسی آثار داستانی از اهمیّت بسیاری برخوردار است. رمان پنجره از فهیمه رحیمی یکی از رمان های عاشقانه ی امروزی به شمار می رود که از نظر شخصیّت پردازی زن قابل توجه و بررسی است. هدف اصلی این پایان نامه ، شناخت، تشخیص و تعیین عناصر و ویژگی های داستان به ویژه انواع و شیوه های شخصیّت پردازی زن در رمان یاد شده است. از این رو ابتدا به تحلیل زندگی نامه و شیوه ی داستان نویسی و توصیف پردازی و بیان خلاصه فصول مختلف و سپس به شیوه توصیفی ، تحلیلی وکمّی به شخصیّت پردازی در داستان و شیوه های شخصیّت پردازی در رمان پنجره پرداخته شده است. در مبحث انواع توصیف وداستانی به انواع توصیف کاربردی و هدفمند ،آرایشی ، کاربردی ، درونی و بیرونی و نیز به لحن ، قیافه ی ظاهری اندیشه و شخصیت ها و شیوه های روایت ، انواع تک گویی ، تعیین نام برای شخصیت ها و تصویر پردازی توجه شده است. پس از آن در تحلیل عناصر داستان، انواع زاویه ی دید و چگونگی بیان محتوا و موضوع ، ارائه ی درون مایه ها و پیام ها ، همچنین ، مضامین اخلاقی و تربیتی و استغنا، تواضع و تهذیب نفس و مضامین اجتماعی و فرهنگی و همچنین رسوم و آیین های ملّی بررسی شده است. در فصول بعدی ، به جایگاه و موقعیت اجتماعی زن در رمان پنجره توجّه وطبقه بندی جایگاه های اجتماعی و اعتباری زنان در فرهنگ و ادبیات ایران و نیز نقش زنان در جامعه از زندگی و خانواده، جنسیت و رمان، تصویر زن منفعل ،سنتی، مدرن و چگونگی ازدواج به همراه بازنمایی نقش مردان و دیگر اعضای خانواده با دیدگاه اسلام در این زمینه با ذکر نمونه هایی از رمان تحلیل و بررسی شده است. در پایان این مباحث بحث عنوان زن و مکاتب ادبی به تحلیل رئالیسم ، رمانتیسم ، کلاسیسم و زن و اصالت خانوادگی ، زن و مادر سالاری ، زن و همسر سالاری ، زن به عنوان یک مشوّق وحامی پرداخته شده است. در فصل نتیجه گیری با استفاده از جدول ها ونمودارها یافته های تحقیق نتیجه گیری صورت گرفته است. فهیمه رحیمی به عنوان نویسنده ی زن در باز ساخت شخصیّت زن، واقع بینانه عمل نموده و تصوّرات ذهنی خود را در دوران کودکی به زبانی شیوا بیان کرده است. او در کتاب پنجره شرح وقایع روزهای زندگی دختری کوشا را با بیانی زیبا و دل نشین روایت کرده به طوری که در کنار سایر اتّفاقات روزمره زندگی، عشق و دلدادگی را در برگ برگ آن به گونه ای پر نقش و نگار و پر سوز و گداز به خود اختصاص داده است. چنان که خواننده با خواندن این اثر به راز عشق که همچون اختری پر فروغ و تابناک بر آسمان دل انسان درخشیدن گرفته، پی خواهد برد. رمان پنجره دو تصویر متفاوت از زن را آشکار می کند.یکی تصویر زن سنتی و دیگر تصویر زن جدید.زن سنتی با مفاهیمی همچون خانه، سکون، مصرف و خواندن بازنمایی می شود و زن جدید با مفاهیمی همچون تحرّک، تولید، استقلال وآینده.