با تغییر مفهوم توسعه از رشد صرفاً اقتصادی به رشد همراه با تعادل، نظریات توسعه منطقه ای نیز به رشد منطقه همراه با تعادل فضایی توجه نموده اند و در این میان، مهم ترین راهبردهای توسعه و همچنین تعادل بخشی در دنیای امروز گردشگری و فرهنگ می باشند که به صورت گردشگری فضاهای تاریخی- فرهنگی نمود یافته است که موجبات توسعه اقتصادی، رشد اشتغال، تنوع بخشی به ساختار اشتغال، کاهش محرومیت در نواحی دارای پتانسیل و کاهش مهاجرت از روستاها به شهرها را فراهم آورده است. شهرستان سمنان علی رغم پیشینه تاریخی و تعدد فضاهای فرهنگی تاریخی به علت عدم برنامه ریزی مناسب در زمینه گردشگری و همچنین عدم توجه به تعادل در سطح منطقه شاهد مهاجرت روزافزون از روستاها به شهرها و خالی از سکنه شدن روستاها بوده است بر این اساس هدف این پژوهش توسعه منطقه ای شهرستان سمنان بر مبنای توسعه فضاهای تاریخی- فرهنگی به منظور رشد و تعادل در آن است و روش پژوهش توصیفی تحلیلی می باشد. به منظور تحلیل پژوهش از سه نوع تحلیل پتانسیل سنجی، نیازسنجی و گونه بندی استفاده شده است و آثار و فضاهای تاریخی- فرهنگی و همچنین سکونتگاه های شهرستان دسته بندی و گونه بندی شده اند نتایج نشانگر آن است که شهرستان سمنان دارای دو قسمت کاملاً مجزا در نظام اسکان و فعالیت می باشد و عدم توجه به گردشگری به خصوص در عرصه روستایی علی رغم پتانسیل های موجود باعث محروم ماندن برخی از مناطق و تشدید روند کاهشی جمعیت در این مناطق بوده است.