پارانونایل فنل یک آلاینده زیست محیطی است که اثرات خود را از طریق اختلال در سیستم اندوکرینی و القای استرس اکسیداتیو بر روی سیستم تولیدمثلی نر اعمال می کند. هدف از این مطالعه بررسی اثر حفاظتی روغن سیاه دانه بر پارامترهای اسپرم در موش های تیمار شده با پارانونایل فنل بود. موش های بالغ با میانگین وزنی 3±32 گرم، به 4 گروه (6n=): کنترل، روغن سیاه دانه (ml/kg/day5)، پارانونایل فنل (mg/kg/day250) و پارانونایل فنل + روغن سیاه دانه تقسیم و پس از 34 روز تیمار دهانی، بیضه چپ خارج و برای مشاهدات هیستوپاتولوژیکی استفاده شد. ناحیه دمی اپی دیدیم چپ در محیط کشت hams f10 قطعه قطعه شد. اسپرم های آزاد شده به منظور بررسی برخی از پارامتر های اسپرم از جمله: تحرک، قابلیت حیات، تعداد و مورفولوژی مورد استفاده قرار گرفت. بررسی کیفیت کروماتین توسط رنگ آمیزی های هسته ای اکریدین اورانژ و آنیلین بلو انجام شد. همچنین غلظت مالون دی آلدئید (mda) سرم خون اندازه گیری شد. داده ها با روش آماری one way anova و تست توکی (tukey’s test) آنالیز و تفاوت میانگین ها در حد (05/0>p) معنی دار در نظر گرفته شد. وزن بدن و بیضه در بین گروه ها اختلاف معنی داری را نشان نداد. کاهش معنی داری در تعداد، قابلیت حیات، تحرک، مورفولوژی طبیعی اسپرم، قطر لوله های منی ساز و ضخامت اپی تلیوم زایشی و افزایش معنی داری در قطر لومن و سطوح mda در گروه پارانونایل فنل نسبت به گروه کنترل مشاهده گردید. در گروه پارانونایل فنل+روغن سیاه دانه، روغن سیاه دانه به طور قابل توجهی توانست اثرات زیان بار پارانونایل فنل بر پارامترهای فوق را جبران نماید. تجویز روغن سیاه دانه به تنهایی توانست موجب افزایش معنی داری در تعداد، مورفولوژی طبیعی اسپرم و تحرک و کاهش معنی داری در سطوح mda نسبت گروه کنترل شود. پارانونایل فنل تاثیری بر روی تمامیت dna و جایگزینی پروتامین بجای هیستون در اسپرم و قطر هسته سلول های اسپرماتوگونی نداشت. روغن سیاه دانه به عنوان یک آنتی اکسیدانت توانست اثرات نامطلوب پارانونایل فنل بر روی بافت بیضه و پارامترهای اسپرم در موش های بالغ را تا حد زیادی جبران کند.