نام پژوهشگر: رویا مختاری
رویا مختاری غلامرضا کاظمیان
این تحقیق با هدف اصلی بررسی تاثیر ویژگی های کالبدی فضای شهری بر کیفیت زندگی انجام شد. منظور از فضای شهری آن دسته از فضاهای عمومی موجود در شهر می باشند که بستر تعاملات اجتماعی هستند و سه شاخص اصلی تعیین این فضاها عمومی بودن فضا، باز بودن آن و برقراری تعاملات اجتماعی در فضا می باشد و ارتقا کیفی این فضاها بیش از سایر انواع فضاها موجب ایجاد شهری سالم، پویا و سرزنده خواهد شد. مولفه های محیط و فضای شهری مشتمل بر فرم، عملکرد و معنی هستند و در این تحقیق تمرکز بر جنبه کالبدی مولفه های محیط است که اجزا آن مشتمل بر راه، لبه، گره، سقف، عناصر مستقر در فضا و ... می باشد. این اجزا دارای ویژگی های کیفی بوده که ادراک این ویژگی ها می توانند تاثیری روانی عاطفی بر فرد داشته باشد. این کیفیات در خود عنصر یا رابطه بین عناصر وجود دارد. از سویی کیفیت زندگی شهری به ارتباط عاطفی احساسی فرد با محیط ساخته شده اطرافش می پردازد و پدیده ای است ذهنی و عینی. در بعد ذهنی شاخص هایی همچون احساس رضایت، شادمانی و امنیت روانی، احساس تعلق مکانی و هویت اجتماعی را در بر می گیرد و در بعد عینی شاخص هایی همچون زیبایی بصری و بهداشت محیط، مسکن، حمل و نقل عمومی و دسترسی پذیری، امنیت و ایمنی محیطی و مشارکت و روابط اجتماعی را شامل میشود. شناسایی ویژگی های کالبدی فضا که سبب موفقیت فضا و رضایتمندی شهروندان از آن فضا می شود مورد بحث قرار گرفت. با توجه به رویکردهای متفاوت درباره کیفیت زندگی، سه بعد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به عنوان ابعاد اصلی کیفیت زندگی شهری همراه با مولفه و شاخص های گوناگون از جانب نگارنده معرفی گردید و تاثیر فضای شهری بر هر یک این ابعاد مطالعه شد. در بعد کالبدی کیفیت زندگی شهری به معماری بناها و زیبایی و نظم و خوانایی و ایمنی آن و همچنین مولفه دسترسی ارتباطی و اطلاعاتی و نحوه کاربری زمین و تخصیص آن به فعالیت های مختلف اشاره شد. در بعد اجتماعی کیفیت زندگی به دو مولفه مهم تعاملات اجتماعی افراد و تعلق مکانی آنها به محله سکونت و موضوع امنیت و آسایش در فضای شهری پرداخته شد. در بعد اقتصادی کیفیت زندگی شهری، آنچه که از نظر نگارنده با فضای کالبدی مرتبط تر می بود شامل فرصت های اشتغال در فضای عمومی و نوسان ارزش ملک در اثر تغییرات فضا مورد پرسش قرار گرفت. تعداد 245 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید و با توجه به شاخص های فضای شهری و کیفیت زندگی شهری، مطالعه میدانی و تحلیل های آماری انجام گرفت و بر اساس مدل تحلیلی تحقیق، دیدگاه مردم درباره کیفیت زندگی در شهرک اکباتان با توجه به پدیده ساخت و سازهای پنج سال اخیر مورد سنجش و بررسی قرار گرفت. تحلیل های استنباطی و توصیفی نشان می دهد: تغییرات بعد اجتماعی زندگی شهری به میزان 8/26% تغییرات بعد کالبدی کیفیت زندگی شهری به میزان 4/24% و تغییرات بعد اقتصادی کیفیت زندگی شهری به میزان 3/22% در بهبود کیفیت زندگی شهری آنها موثر بوده است.عوامل دیگری غیر از بعد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی وجود دارند که می توانند بر کیفیت زندگی شهری ساکنین شهرک اکباتان تاثیرگذار باشند. همچنین بین این ابعاد و نظر پاسخ دهندگان درباره کیفیت زندگی شهری نیز ارتباط مثبت و معنی دار می باشد احداث برخی پروژه های عمرانی مدرن لازمه فضای کلانشهری مدرن می باشد. علیرغم اینکه تبعات منفی خود رادارد و هنر مدیریت شهری و برنامه ریزی شهری در کاستن این تبعات منفی می باشد