نام پژوهشگر: مصطفی موحد اصل

بررسی تطبیقی رابطه عقل و دین از دیدگاه امین استرابادی کی یرکگور
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  مصطفی موحد اصل   محمود موسوی

مسئله «رابطه عقل و دین»، یکی از مباحث مهم جهان اسلام و مسیحیت به شمار می آید که همواره معرکه آراء متفکرین بوده و به شکل های گوناگون، در حوزه های متفاوت فکری با عنوان هایی همچون «رابطه عقل و وحی»، «رابطه عقل و ایمان» و «رابطه عقل و دین» مطرح گردیده است. در میان اندیشمندان مسیحی، «سورن کی یرکگور»، ایمان گرایی و مخالفت با عقل را به شیوه افراطی، پایه ریزی نمود، در میان اندیشمندان شیعی نیز «ملا محمد امین استرابادی»، نحله اخباری گری را تاسیس کرد. بنیان فکری هر دو مکتب، بر مخالفت با عقل و کوتاه نمودن دست آن از دخالت در دین، طرح ریزی گردیده است. به نظر کی یرکگور؛ اساس دین، شورمندی است و شورمندی دینی با عقل و تحقیقات آفاقی در تضاد است، اما استرابادی شان عقل را پایین تر از دین و دخالت در احکام آن می داند. کی یرکگور قائل به عقل ستیزی گزاره های دینی است، همچنین می گوید: تکیه بر عقل و عقلانی کردن آموزه های دینی، باعث زوال دین می گردد. استرابادی می گوید: دخالت دادن عقل، تکیه بر قیاس و به طور کلی، وارد شدن اصطلاحات اصولی، باعث تحریف دین گردید. استرابادی و کی یرکگور با دخالت دادن عقل در دین مخالفت کردند با این تفاوت که کی یرکگور در باب اثبات، تبیین و دفاع از گزاره های دینی، عقل ستیز است ولی استرابادی، داده های عقل در امور ضروری و بدیهی دین را می پذیرد و در سایر گزاره های دین، قائل به خردگریزی آن ها است.