چکیده: به منظور بررسی امکان تاخیر در کاشت چهار ژنوتیپ کلزا، آزمایشی در سال زراعی 92- 1391 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان اجرا شد. آزمایش به صورت کرتهای یک بار خرد شده، درقالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل چهار تاریخ کاشت (20شهریور، 30 شهریور، 9 مهر و 19 مهر) و کرت های فرعی شامل 4 ژنوتیپ کلزا(اکاپی، الایت، تاسیلو و اکتانزnk ) بودند.نتایج نشان داد که صفاتی نظیر عملکرد دانه، تعداد خوجین در بوته، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع بوته، شاخص برداشت، عملکرد روغن، قطرساقه، قطر طوقه، طول ریشه و درصد سرمازدگی در سطح احتمال1% و صفاتی نظیر ، وزن هزار دانه، تعداد دانه در خورجین و وزن خشک ریشه در سطح احتمال 5% تحت تاثیر برهمکنش تاریخ کاشت و ژنوتیپ قرار گرفتند. همچنین اثر ساده تاریخ کاشت بر تعداد شاخه فرعی و تعداد برگ در سطح احتمال 1% و اثر ساده ژنوتیپ بر صفت درصد روغن دانه در سطح احتمال 1% معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در تاریخ کاشت اول با میزان 3/ 5083 کیلوگرم در هکتار، مربوط به ژنوتیپ اکتانز nk و کمترین عملکرد در تاریخ کاشت آخر به میزان 4/1244 کیلوگرم در هکتار، مربوط به ژنوتیپ اکاپی بود. بررسی مراحل فنولوژیکی کلزا نشان داد که بیشترین طول دوره رشد با 175 روز و 67/1687 درجه روز رشد، مربوط به ژنوتیپ اکتانز nk در تاریخ کاشت اول و کمترین دوره رشد، مربوط به ژنوتیپ تاسیلو با 130 روز و 4/966 درجه روز رشد در تاریخ کاشت چهارم بود. تأخیر در کاشت موجب کاهش میزان تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول و شاخص سطح برگ در کلیه ژنوتیپ ها شد، بیشترین میزان تجمع ماده خشک به ژنوتیپ تاسیلو در تاریخ کاشت اول و کمترین آن به ژنوتیپ اکتانز nkدر تاریخ کاشت آخر اختصاص داشت. بیشترین بیشینه سرعت رشد محصول مربوط به ژنوتیپ تاسیلو (44/29 گرم در روز بر متر مربع) در تاریخ کاشت اول و کمترین آن مربوط به ژنوتیپ اکاپی (05/16 گرم در روز بر متر مربع) در تاریخ کاشت آخر بود. بیشترین بیشینه شاخص سطح برگ در ژنوتیپ اکتانز nk (15/5)در تاریخ کاشت اول و کمترین آن در ژنوتیپ تاسیلو(2/2 )در تاریخ کاشت آخر بدست آمد.