یکی از مهمترین عوامل بیماریزای گندم، زنگ قهوه ای گندم با عاملpuccinia recondita f. sp. tritici میباشد. به منظور شناسائی ارقام مقاوم و حساس نسبت به زنگ قهوه ای، تأثیر بیماری بر عملکرد و صفات وابسته و نحوه ارتباط برخی صفات مورفولوژیکی با عملکرد در شرایط نرمال و تنش بیماری تعداد 30 رقم گندم نان به همراه رقم شاهد حساس در گلخانه و مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان مورد ارزیابی قرار گرفتند. در شرایط گلخانه، اجزاء مقاومت (تیپ آلودگی و دوره نهان آلودگی) اندازهگیری شدند. بر اساس نتایج حاصل ارقام از نظر دو صفت دارای تفاوت معنیدار بودند. ارقام گنبد، آرتا، پیشتاز، رسول، پیشگام و توس دارای تیپ آلودگی پائین و دوره نهان آلودگی طولانیتر بودند به عنوان ارقام مقاوم و ارقام افلاک، کرج 1، کرج 2، آزادی، کاسپارد و کاوه بعد از رقم شاهد دارای تیپ آلودگی بالا و دوره نهان آلودگی کوتاهتر بودند به عنوان ارقام حساس تعیین شدند. ضریب همبستگی بین تیپ آلودگی و دوره نهان آلودگی منفی 88 درصد برآورد شد. ارزیابی روند رشد و توسعه قارچ با میکروسکوپ نوری نشان داد میزان توسعه اندامهای مختلف قارچی متأثر از مقاومت و حساسیت ارقام میباشد. در محیط نرمال رقم سیوند بالاترین و رقم قدس پائینترین و در محیط تنش نیز رقم پیشتاز بالاترین و رقم قدس کمترین عملکرد دانه را داشتند. بیماری بر روی همه صفات تأثیر گذار بود. بیشترین تأثیر بیماری به ترتیب بر روی عملکرد دانه (81/24درصد)، وزن هزار دانه (35/15 درصد) و تعداد دانه (38/9 درصد) بود. در محیط نرمال همبستگی کلیه صفات بجزء طول ریشک و وزن هزار دانه با عملکرد دانه مثبت و در محیط تنش همبستگی کلیه صفات با عملکرد مثبت بود. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه علیت در شرایط نرمال از طریق انتخاب غیر مستقیم تعداد سنبله در بوته و تعداد دانه در سنبله بیشتر میتوان عملکرد را افزایش داد. در شرایط تنش از طریق انتخاب غیر مستقیم تعداد سنبله، تعداد دانه و وزن هزار دانه بیشتر می توان عملکرد را افزایش داد.